Als radiomaker bij Klara zet hij nu al enkele jaren menig hart in lichterlaaie. Terwijl moeder de vrouw ’s zondags in haar potten roert, bezweert Donnez klassiekminnend Vlaanderen als interviewer par excellence. Althans, dat is Donnez’ reputatie, maar de man heeft ook tegenstanders omdat sommige afleveringen heel erg rond hemzelf draaien in plaats van rond de genodigden. In zijn romandebuut maakt Donnez zichzelf echter onzichtbaar. Lichterlaaie is een intrigerend verhaal over passies en verdriet, in het kader van de jaren zeventig, ergens te velde.
Donnez is niet de enige Klara-presentator die zich aan literatuur en poëzie waagt. De immer sympathieke en niet zelden diepzinnige Bart Stouten maakte de voorbije jaren eveneens furore als auteur, iets waar Klara met het mooie programma Kersen eten tot middernacht op inspeelde. Als Stouten de incarnatie is van de timide zoektocht naar schoonheid en naar het essentiële in het leven, dan is Donnez de flapuit, de humorist die het psychologische inzicht met de kwinkslag meegeeft. Zijn stijl als radiomaker neemt hij mee naar zijn boek, dat zich ver van de academische regels der esthetiek vandaan houdt.
Donnez probeert de jaren zeventig vorm te geven door er vanuit de volksmond over te spreken. Hij meet zich kortom de taal van zijn personages aan en leeft zich voelbaar uit in zijn beschrijvingen van hun doen en laten. Donnez houdt van de eenvoud van de mensen, of liever: van de complexiteit die onder hun eenvoud schuilgaat. Ook de meest simpele ziel kan immers geconfronteerd worden met het idee van de eigen sterfelijkheid, en ook een ongeschoold arbeider kan vroeg of laat oog in oog komen te staan met de verwerkelijking van een ideaal dat hij nooit onder ogen heeft willen of kunnen zien. De klare taal waar Donnez naar grijpt — met zijn dikwijls hilarische personages als prachtig excuus! — maakt de grote vraagstukken waar de karakters mee te maken krijgen heel aanschouwelijk en tastbaar. Als Donnez erin zou geslaagd zijn van de personages interessantere exemplaren van de menselijke natuur te brouwen, had dit een indrukwekkend debuut kunnen zijn.
Als eerste volwaardige roman blijft Lichterlaaie haperen in de goede bedoelingen en dito vondsten. Omdat Donnez zijn absurde verhaal niet indringend aan de lezer verkoopt, wordt de continuïteit van de leeservaring echter niet gewaarborgd. Het boek blijft een wat bizarre situatiekomedie die nooit helemaal loskomt van de premisse. Hierdoor zou je het een soort uitgewerkte sketch kunnen noemen, gebouwd op een fundering van drijfzand. Het belet Donnez weliswaar niet om prettig gestoorde karakters te verzinnen — inclusief hun tragische dimensies. Toch blijven ook zij dode materie, hoewel de schrijver ze secuur en zonder nodeloos aanmodderen presenteert.
Lichterlaaie is dus zeker niet het boek van de overbodigheden, maar de structuur is niet vanzelfsprekend genoeg voor een verhaal dat zijn komische kracht moet putten uit het onwaarschijnlijke dat als vanzelfsprekend wordt gepresenteerd. De manier waarop Donnez taal hanteert, is hier en daar trouwens wonderlijk virtuoos, terwijl hij elders wat gemaakt een ondertussen al lang gemoderniseerd gehucht opnieuw creëert. De nostalgie naar een Vlaanderen van weleer is groot, maar Donnez laat na die tijd zomaar te verheerlijken. Meer nog: hij illustreert dat mensen toen niet wezenlijk anders waren dan mensen nu. Ook nu is het passie, het vuur aan de lont van het verlangen, de steekvlam die het hart in lichterlaaie kan zetten, waar iedereen naar op zoek is. Of niet soms? Pat Donnez stopt dat idee in een roman waar een zekere bekoring van uitgaat, maar die anderzijds wat stroef aanvoelt wegens te veel poging en te weinig waarlijke souplesse.
