De Ierse schrijver John Boyne zal vooral de geschiedenis ingaan als de auteur van het prachtige De jongen in de gestreepte pyjama. Dat boek verkocht nu reeds rond de 5 miljoen exemplaren en werd vorig jaar nog verfilmd als The Boy in the Striped Pyjamas. Ook Noah Barleywater gaat ervandoor is een ontroerend, sprookjesachtig epos: een ambitieus kinderboek waarin Boyne ook voor volwassenen heel wat in petto blijkt te hebben.
Qua verhaal borduurt Noah Barleywater Runs Away ruwweg verder op hetzelfde elan als zijn meest succesvolle roman uit 2006. Het hoofdpersonage, de 8-jarige Noah, gaat er op een dag vandoor om problemen thuis te ontwijken. Hij loopt door bossen en passeert enkele dorpen voor hij halt houdt aan een speelgoedwinkel, waar hij binnengaat. Daar ontmoet hij de oude man die de winkel runt. Overal staan marionetten en ander houten speelgoed, gemaakt door de oude man en zijn vader. In korte hoofdstukken vertelt de speelgoedmaker over zijn verleden en telkens wordt de link gelegd naar het heden en het verleden van Noah. Centraal staat het thema van gebroken beloftes, in concreto verbeeld via het voorbeeld van de oude man die als jongen te laat thuiskwam. Op den duur komen de houten poppen door de verhalen van de oude man tot leven. Tegelijk met de spannende verhaallijn over het verleden van de man, ontwikkelt Boyne ook de psychologie van de jonge Noah, die stukje bij beetje dichter bij de eigenlijke reden van zijn vlucht komt.
Zoals zo vaak bij Boyne valt het verhaal uiteen in twee pijlers: waar vooral de psychologie van de jongen interessant is voor de oudere lezer, worden kinderen geweldig meegesleept door de avonturen die het kind meemaakt. Boyne integreert beide pijlers echter op schitterende wijze, zodat de continuïteit van het verhaal nergens onderbroken wordt. Het boek blijft heel vlot lezen, en elk hoofdstuk wordt voor de lezer meer en meer intrigerend.
Bovendien zorgen het sprookjesachtige entourage, de kinderlijke eenvoud en de redelijk filosofische gedachtegangen voor een bijzonder aangename sfeer. Het verhaal is ontroerend in de helderheid van de boodschap en de subtiliteit waarmee Boyne naar zijn culminatiepunt toewerkt. Daarenboven heeft het boek een boodschap waar iedereen iets mee kan aanvangen. Onder het motto “je zou nooit iets anders moeten willen zijn dan je bent” zijn al vele smakeloze Disney-films gemaakt, maar Boyne brengt de boodschap met een frisse visie en zonder het gebruikelijke wijzende vingertje. Hij overtuigt jong en oud van de simpele spreuk, en expliciteert die pas wanneer alle lezers het al lang hadden aangevoeld.
Tot slot is het een grote verdienste dat Boyne ook de jonge lezers niet onderschat. Het spel met flashbacks en het wisselende vertelperspectief tussen de oude man en de jongen kan best verwarrend werken, maar Boyne behoudt – zoals gezegd – mooi het overzicht. Het legt een structurele dimensie in het werk die de leeservaring nog maar eens de hoogte in doet schieten. Ook is het verloop hier en daar verrassend, zonder ongeloofwaardig, oversentimenteel of kinderachtig te zijn. Dat is, zeker voor een jeugdroman, geen geringe verdienste. Een schitterend boekje dus, over figuren die je op straat tegen het lijf zou kunnen lopen: mensen van vlees en bloed, met hun wijsheden maar sterk gedetermineerd door hun verleden…
