Werken zullen we allemaal tot onze zevenenzestigste verjaardag en de opwarming van de aarde, daar komen we ook al niet onderuit. Gelukkig schuift het Hasseltse kunstencentrum Z33 dit najaar graag het doemdenken aan de kant om de vloer te ruimen voor megalomane dromen en surreële verlangens voor de toekomst. Future Fictions biedt geen politieke oplossingen, maar serveert u graag de ideale utopie met een dikke knipoog.
Ondanks die knipoog stelt de expo zich meteen ambitieus op: het doel blijkt ‘toekomstgeletterd’ te worden door het kritisch leren bevragen van de meest uiteenlopende toekomstvisies. Het speciaal voor de expositie vervaardigde “Docutopia” van kunstenaarscollectief Bureau Europa neemt dat streven wel ter harte, maar geraakt helaas niet verder dan een flauw naast elkaar plaatsen van voorspelbare films als The Matrix, Metropolis of 2001: A Space Odyssey. Zonder spannende invalshoek blijkt de film gewoon te mak. Een lesje ‘Geschiedenis van de Toekomst’ volg je liever bij de kunstenaars Theo Deutinger en Stefanos Filippas die met een gigantische fotocollage heden, verleden en toekomst slim verenigen. In de tijdperken van religie, wetenschap en postwetenschap ontwaren de twee kunstenaars verschillende subcategorieën van de utopie. Zo is de mens onder andere al eeuwen obsessief gefascineerd door de utopie van de ideale schoonheid: een categorie die de kunstenaars laten evolueren van de Venus van Milo tot aan de foto’s van Rineke Dijkstra. “Believe, know & feel. A timeline highlighting the main periods of future fictions” is dan misschien niet de meest aanstekelijke titel, het kunstwerk behoort zeker tot één van de sterkhouders van de expositie.
Veel meer heeft het benedengedeelte van Future Fictions helaas niet te bieden. “New City” van Liam Young vervalt in een eeuwenoud cliché van de ultramoderne metropool die schommelt tussen het reële en het imaginaire. De banaliteit ligt hier gevaarlijk op de loer. Na geverifieerd te hebben of het werk geen parodie betreft, valt enkel te concluderen dat de verbeelding van Young op zijn laagste pitje stond toen hij “New City” bedacht. Even verderop verschuilt zich ook nog het videowerk “Staging Silence (2)” van Hans op de Beeck dat ondanks zijn poëtische schoonheid toch weinig tot niets te maken heeft met de rest van de tentoonstelling.
De bovenste verdieping van de expositie pakt daarentegen veel speelser uit. Misschien zelfs te speels in het kitscherige “Disaster Playground” van Nelly Ben Hayoun waarin het decor van de gelijknamige speelfilm van de kunstenaar minutieus is nagebouwd. De film beschrijft hoe de staat Texas geraakt wordt door een asteroïde en hoe wetenschappers van de NASA of hoge politici hierop reageren. In de griezelig realistische trailer reflecteert Hayoun kritisch over de American Dream of hoe de toekomst in de handen van wereldleiders soms te zeer een simpel spelletje wordt. Wandelend tussen de stukken van de set als Alice in Wonderland, beseft de toeschouwer dan ook plots dat de toekomst vandaag vorm krijgt. Ook “Curious Rituals. A Digital Tomorrow” barst van de ironie. Kunstenaars Nicolas Nova en Nancy Kwon gaan verder op technologische standjes die anno 2014 in omloop zijn — denk aan de iPhone — maar trekken de mogelijkheden hiervan door tot in het absurde. Oftewel: streeft de toekomst het heden voorbij?
Future Fictions schommelt op die manier tussen een mislukt experiment en een interessante denkoefening. “De toekomst, die moet vandaag nog worden gemaakt” beweert het openingscitaat van designer Anne Galloway. Die sfeer van noodzakelijkheid ontbreekt echter jammerlijk in de zalen van Z33 en de dikwijls rare juxtaposities van de kunstwerken doen de wenkbrauwen meer dan eens fronsen. Dan toch een pluspunt: nergens wordt de toeschouwer echt overrompeld door vage conceptuele werken en curator Karen Verschooren bewijst dat de combinatie van kunst en humor weer helemaal ‘in’ is. Maar een retourtje Hasselt? Nee, dat hoeft nu ook weer niet.
Future Fictions loopt nog tot en met 4 januari 2015 in Z33, Hasselt.
