’Wat heeft al dat denken u opgeleverd?’
Ik kan een glimlach niet onderdrukken als Samuel IJsseling, filosoof op rust, antwoordt met: ’Als u mij vraagt of ik nu echt veel wijzer ben geworden, dan is het antwoord: nou nee, dat denk ik niet.’
Waarom zou je dan de moeite nemen om Denken als ambacht te lezen. Heel eenvoudig kan je dan samen met IJsseling antwoorden: ’Omdat het fijn is om na te denken’.
In Denken als ambacht bundelt Joël De Ceulaer zijn gesprekken met tien Vlaamse filosofen met emeritaat. De onvermijdelijke Etienne Vermeersch is van de partij, maar ook minder mediagenieke wijsgeren als Hubert Dethier of Herman Roelants passeren de revue. Eerder verschenen de interviews tien weken lang in het weekblad Knack. Het is dan ook niet de bedoeling het boek even snel te doorbladeren, wat nochtans prima zou lukken. Net omdat het interviews zijn, kan De Ceulaer vragen ter verduidelijking stellen. Bovendien blijft er in een interview heel wat filosofisch hermetisch jargon achterwege. Toch dreigt een te snelle lectuur de eigenheden van elke filosoof verloren te laten gaan.
Interessant wordt het als de oude wijsgeren elkaar tegenspreken. Zo stelt Etienne Vermeersch dat hij als atheïst een wereldbeeld heeft opgebouwd dat hem volkomen bevredigt. Dat wereldbeeld vertoont onheilspellend veel trekken van een utopie waar wetenschap langzaam voortschrijdt. Filosofie is slechts een lapmiddel om antwoorden te bedenken op vragen waarvoor de wetenschap nog geen oplossingsmethode heeft ontwikkeld. Hubert Dethier, eveneens atheïst, betreurt het daarentegen dat zijn atheïsme als het ware voortdurend gaatjes zit te boren in zijn eigen boot. Soms zou de man, vader van een zwaar mentaal gehandicapte zoon, willen geloven. Anders is de wereld toch maar ’een zomaar bij elkaar gerakeld hoopje vuil’. Van Vermeersch’ sluitende rationele wereldbeeld is hier geen spoor.
Eindigen doet De Ceulaer in schoonheid met Jaap Kruithof. Kruithof overleed in 2009, maar in 2003 kon De Ceulaer hem nog strikken voor een interview dat veeleer een tirade is. De oude man amuseert wanneer hij zijn poging beschrijft om de misselijkmakende overvloed in de Carrefour-winkels aan te klagen. Hij stemt tot nadenken als hij de toenmalig oorlog in Irak een schertsvertoning van een wanhopige wereldmacht op zijn retour noemt.
Is Denken als ambacht een must?
Dat niet. Daarvoor biedt het boek onvoldoende diepgang. De proffen filosofie krijgen slechts de ruimte van een interview ter beschikking en moeten dan weer ophoepelen voor een collega met een andere visie. Wel werkt Denken als ambacht prikkelend en wie een wegwijzer wil in de wereld van de filosofie kan er met dit boek een vinden.
