NTGent & Toneelgroep Amsterdam :: Kinderen van de zon

Idealen nastreven en die laten overeenstemmen met de werkelijkheid is zelden evident. Het onder ogen komen van die gapende kloof tussen streven en handelen is waar het schoentje wringt. Zo ook bij Pavel en Lisa Protassov, de hoofdpersonages uit Maksim Gorki’s Kinderen van de Zon. De eerste een onversneden man van de wetenschap, vol van de toekomst en de vooruitgang die zij ongetwijfeld met zich zal meebrengen; de tweede labiel en angstig voor het leven en de consequenties die haar daden zullen dragen.

We schrijven februari 1905 wanneer Maksim Gorki, na het openlijk bekritiseren van het bloedbad aangericht door de Kozakse troepen tijdens de mars op het Winterpaleis, acht dagen in de gevangenis van Sint-Petersburg wordt opgesloten. Tijdens zijn gevangenschap legt hij de eerste hand aan zijn stuk Kinderen van de Zon, dat enkele maanden later in het Moskouse Kunsttheater in première zal gaan. Het wordt een stuk dat een nieuw tijdperk zal aankondigen. Één waarin het belang van de samenleving primeert op dat van de intellectuele elite. Honderdenzes jaar na datum herneemt Ivo van Hove het stuk in een productie van NTGent en Toneelgroep Amsterdam.

Tussen het melkwitte decor van Jan Versweyveld — een wat oubollig aandoende huiskamer met drie wanden, vijf deuren, een fornuis en een televisietoestel — vinden we de familie Protassov, hun gevolg en hun vrienden. Het is een microkosmos van intellectuelen die los van de samenleving voor hun eigen zaak vechten. Pavel (Jacob Derwig) woont er samen met zijn vrouw Jelena (Hilde Van Mieghem), zijn zus Lisa (een schitterende Halina Reijn) en huishoudster Njanka (Frieda Pittoors). Hij is er druk bezig met enkele hoogwetenschappelijke experimenten die van de wereld een betere plaats zullen maken. Zijn zus is van het wereldser soort en meent dat haar broer zich te weinig bezig houdt met de mens en zijn bestaan op deze triestige aardkloot. Ook Dimitri Wagin (Wim Opbrouck) — vriend aan huis, kunstenaar en voltijds passioneel — deelt deze mening. Zijn stiekeme verliefdheid op Jelena drijft hem ertoe openlijk met Pavel te twisten over het nut van de wetenschap en de waarde van de kunst te prediken.

Van Hove laat het televisietoestel — symbool bij uitstek van de versnippering in de maatschappij — constant spelen. Zo brengt hij ostentatief de chaos die de buitenwereld overheerst binnen in de afgeschermde woonkamer. De zwart-witbeelden representeren de massa die door deze intellectuele elite over het hoofd wordt gezien. De gedachtes van de toeschouwer gaan onwillekeurig uit naar de politieke impasse waarin ons land zich tot op heden bevindt. Het valt op dat het thema van de voorstelling brandend actueel is.

Lisa krijgt af te rekenen met psychische problemen. Ze lijdt aan waanvoorstellingen waarin chaos en wanorde worden geportretteerd. Zwart-witprojecties beginnen de witte, smetteloze muren van het decor te bezoedelen en brengen de buitenwereld in de microkosmos binnen. In haar visioenen verwijst ze steeds weer naar "een bloederige massa", wat ongetwijfeld is terug te brengen tot Gorki’s kritiek op het militarisme in het Rusland van 1905.
Ze ziet het verdriet van de situatie in en wijst Pavel terecht: "Jullie zijn allemaal blind. Je staart alleen maar door je microscoop. Doe je ogen open! Alles waar jullie je leven mee vullen; jullie gevoelens en jullie gedachten, zijn als bloemen in een donker bos vol gruwelen en verrotting." Pavel meent dat ze op een dwaalspoor zit. Hij ziet uitsluitend de hoop die de toekomst ons onder de warme stralen van de zon biedt. De mensheid, allemaal kinderen van de zon, zal uitsluitend wel varen bij de verworvenheden van de schoonheid van de kunst en het rationalisme.

Toch verbrokkelen de muren rondom de familie Protassov langzaam maar zeker. De zelfmoord van Lisa’s geliefde Boris (Gijs Scholten van Aschat) laat het gezelschap ontredderd achter en slaat de nobele idealen van Pavel en konsoorten aan diggelen. Deze zijn immers "slechts vonken in de duisternis die meteen weer verdwijnen zonder dat ze de mens op hun weg hebben bijgelicht.". Een uiterst beklijvende eindscène later wordt het publiek verbouwereerd op de zitjes achtergelaten.

Kinderen van de zon speelt nog tot 19 februari in NTGent en verhuist daarna naar het Kaaitheater in Brussel. Speeldata zijn hier te vinden.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in