De tekenpraktijk kent een opmerkelijke heropleving in het kunstlandschap. Hedendaagse kunstenaars, verzamelaars en tentoonstellingsmakers erkennen de kracht en de onuitputtelijke mogelijkheden van het medium. De rijke vertegenwoordiging van tekenwerk op internationale shows en de populariteit van tekenfestivals getuigen van deze hernieuwde belangstelling. Ook curatoren Philippe Van Cauteren en Martin Germann bogen zich over het medium en pogen met Drawing / The Bottom Line de flexibiliteit en de onvoorspelbaarheid van de vrije lijn in beeld te brengen.
Het streven naar een correcte definiëring en het samenbrengen van een compleet overzicht van de hedendaagse tekenkunst is onmogelijk. Hoewel het aanbieden van een samenvattend geheel een aantrekkelijk idee lijkt, was dit niet de intentie van de tentoonstellingsmakers. Zoals de inleidende tekst op de huiswebsite aangeeft, wil de expositie eerder een representatieve selectie bieden van wat tekenen binnen de actuele kunst betekent. Van Cauteren en Germann brachten het werk van 53 internationale kunstenaars samen binnen een parcours dat de volledige benedenverdieping van het museum vult.
De lijn baant zich een weg door de verschillende ruimtes en eist zelfzeker zijn plek op; tekeningen verschijnen op papier en canvas, worden rechtstreeks tegen de muur aangebracht of nemen de vorm van een performance of een video aan. Concepten als schaal, dimensie, materie en techniek worden eigenzinnig benaderd en onderzocht, wat een veelheid aan verschijningsvormen voortbrengt. Hoewel de nadruk op de individuele kunstenaarspraktijken ligt en de selectie van de oeuvres niet gestuurd werd door een zoektocht naar onderlinge inhoudelijke gelijkenissen ontwaart de bezoeker categorieën waarbinnen gemeenschappelijke thema’s behandeld worden.
Henri Jacobs toont een verzameling “Journal Drawings” die, door het abstract verbeelden van een beeldarchief en het chronologische karakter, een persoonlijke omgang met de lijn aangeven. De tekeningen in potlood, inkt en aquarelverf streven een zekere perfectie na: patronen worden nauwkeurig uitgetekend en eindeloos herhaald volgens een bepaalde structuur. Eenzelfde beredeneerde en haast dwangmatige omgang met het medium kenmerkt ook de meditatieve muurtekeningen van Anna Barriball, de mathematische diagrammen van Mark Lombardi en de getekende schrifturen van Thierry De Cordier.
De uitspraak “Drawing is a verb” van Richard Serra kenmerkt de experimenten van de jaren 1960 -’70 waarbij de lijn zich ook buiten het canvas manifesteerde. Adel Abdessemed en Francis Alÿs, bouwen verder op deze tendens. De geselecteerde video’s van de kunstenaars stellen de tekenpraktijk als een fysieke inspanning voor: Abdessemed probeert de omtrek van een cirkel te tekenen terwijl hij ondersteboven uit een helikopter hangt en Alÿs maakt een wandeling langs de grenslijn tussen Joods en Palestijns Jeruzalem terwijl hij deze met groene verf markeert. De politieke connotaties en de bevraging van maatschappelijke structuren bepalen mede de sterkte van beide werken, die een royale opstelling in de tentoonstelling genieten.
Edith Dekyndt blijft binnen de grenzen van het canvas en experimenteert met grafiet op doek. Door steeds dezelfde tekenbewegingen te herhalen, raakt het linnen verzadigd. De plooien en kreuken zijn het vormelijke effect ten gevolge van deze activiteit. De werkwijze, waarbij oncontroleerbare processen mekaar beïnvloeden, wordt doorgetrokken in haar “Dead Sea Drawings”. Hierbij dompelt ze het papier onder in de zee en laat ze het door het zoute water bewerken. Interessant is hoe Dekyndt aan de hand van minimale interventies de werking, de mogelijkheden en de limieten van materialen verbeeldt.
Jockum Nordström demonstreert een illustratieve benadering van de tekenkunst. Typerend voor zijn collages en grafiettekeningen is de naïeve tekentechniek en de intuïtieve knip- en plakstijl. Nordström creëert fantastische settings, bevolkt door unieke personages en rekwisieten, die een sinistere (droom)wereld oproepen en waarmee hij zichzelf introduceert als een verhalenverteller pur sang.
Als fundament van de kunsten kent de tekening een rijke geschiedenis. De aanwezigheid van de lijn is een constante binnen het kunsthistorisch discours, wat mede diens actuele gesteldheid gevormd heeft. Hoewel een korte situering vereist lijkt, krijgt de bezoeker – behalve een weinig diepgaande muurtekst – nauwelijks houvast. De vrijheid van de lijn maakt tal van interpretaties mogelijk en vormde een argument voor het afwenden van een pedagogische omgang met het tentoonstellingsonderwerp. Toch kan men zich afvragen of de uitwerking van een context of het aanbieden van een leidraad niet tot een sterker en een meer samenhangend geheel had kunnen leiden.
Drawing / The Bottom Line gelooft in de tekening als autonoom en afgewerkt artistiek product. Door de tekenkunst als een onafhankelijke discipline te behandelen, krijgt de bezoeker zicht op de talloze en actuele uitdrukkingsvormen van het medium. Maar ondanks een respectvolle presentatie van deze bonte verzameling aan expressies ontbreekt een doordachte en uitgewerkte aanpak die een totale onderdompeling mogelijk maakt.
“Drawing / The Bottom Line” loopt nog tot 31 januari 2016 in het SMAK in Gent.
