Kunst, in de meest brede betekenis van het woord, is op zijn zachtst gezegd omvangrijk. Erg omvangrijk. Af en toe duiken er wel eens kunstvormen op die niet echt gekend zijn. Museum M wijdt een expo aan één ervan: de middeleeuwse sculptuur.
Vaak geldt voor deze wat vergeten kunstvormen ook: onbekend is onbemind. Nochtans was de sculptuurkunst in de middeleeuwse maatschappij een echte topkunstvorm. Alleen lag de klemtoon in die maatschappij totaal anders dan nu. De individuele kunstenaars waren helemaal niet belangrijk, het waren de groepen van onderwerpen die centraal stonden. De namen van de kunstenaars werden dan ook nauwelijks overgeleverd.
Museum M maakte handig gebruik van de grootste collectie op dit gebied in Europa, deze van het Suermondt-Ludwig-Museum in Aken. Vijfennegentig beelden uit de Laatgotische beeldhouwkunst van de toenmalige Nederlanden werden ontleend, en de beeldhouwwerken werden één voor één in hun context geplaatst. Een context die voor de Laatgotiek liep van 1350 tot 1550 en geografisch de toenmalige gebieden Artesië, Vlaanderen, Henegouwen, Brabant, Maasland, Utrecht en Gerle besloeg.
De expo is extreem logisch opgebouwd, een absolute voorwaarde om het onderwerp uit vervlogen tijden terug tot leven te wekken. Op ieder van de zeven vermelde streken wordt achtereenvolgens de nadruk gelegd, met aandacht voor hun specifieke ontwikkelde stijlen, hun onderwerpen en hun herkenbare aftekeningen. Want laat er geen misverstand over bestaan : de namen van de individuele kunstenaars mogen dan vaak vervlogen zijn, hun aanhankelijkheid aan hun stad of graafschap is duidelijk zichtbaar in hun werken.
In de zaal die de focus legt op Brabant blijkt bijvoorbeeld dat de beeldsnijders uit Leuven, op de naam van Hendrik Roesen na, onbekend gebleven zijn, maar dat hun stijl fundamenteel verschilde van deze uit Antwerpen, Brussel en Leuven. Zo merkten zij bijvoorbeeld hun werken niet echt en legden zij zich toe op de Heilige Familie. De beeldsnijders uit Mechelen daarentegen gebruikten hun typische handtekening met het ingeslagen wapenschild als afbeelding op drie palen. In deze zaal staat ook een prachtig altaarvleugel met aanbidding der koningen.
In een volgende zaal wordt duidelijk dat Brussel vanaf 1430 een hoofdplaats van dit soort kunst wordt, en dat er vanaf 1454 met het kenmerk BRUESEL getekend wordt, terwijl Antwerpen vanaf 1525 het voortouw neemt. Het Maasland en de Noordelijke Nederlanden waren duidelijk minder actieve centra, maar de provincie Gerle leverde wel het meesterwerk van de expo af: het jubilerende retabel met taferelen uit de Petrus-legende.
De intro van de tentoonstelling met focus op enkele grote thema’s, gevolgd door aandacht voor diverse stijlen en herkomstoorden, structureert deze moeilijke expo bijzonder goed. De beeldsnijders van eeuwen geleden komen terug tot leven en dwingen volop respect af.
Over de grens loopt nog tot 27 mei 2018 in Museum M te Leuven.
