Twintig jaar geleden (30 januari 1996 om precies te zijn) verscheen Tortoises Millions Now Living Will Never Die waarna muziek volgens sommige recensenten nooit meer hetzelfde zou zijn. Met die voorspelling viel het al bij al nog mee, maar voor Tortoise was het bedje de komende jaren wel gespreid. Tot in 2004, tien jaar na het titelloze debuut, het lauw onthaalde It’s All Around You het einde leek in te luiden.
Vijf jaar en een kleine herbronning later sloeg de band evenwel terug met het opnieuw meer dan uitstekende Beacons Of Ancestorship (2009), dat nu met The Catastrophist een al even uitmuntend vervolg krijgt. Nog steeds domineren onverwachte ritmewissels, variaties op thema’s en ja, zelfs cheesy intermezzo’s de plaat, zoals opener en titelnummer al meteen duidelijk maakt, om daarna met “Ox Bridge” de ingeslagen weg verder te vervolgen en slechts een eerste maal halt te houden bij de verrassende, maar ook getrouwe cover van David Essex’ “Rock On” (1973) waarbij de nadruk op de ritmes, die in het origineel al sterk aanwezig waren, nog versterkt worden tot de song een zompige, stuwende kracht krijgt.
Dat de band er het nauwelijks een minuut durende vreemde electro-vehikel “Gopher Island” (ongetwijfeld schuilt hier een vergeten New Beat klassieker in) achterna gooit, onderstreept nogmaals het gebrek aan ernst dat de plaat kenmerkt en mede tot doel lijkt te hebben het intellectuele imago waarmee de band of haar fans al dan niet terecht geassocieerd worden, te logenstraffen. In die optiek is het niet vreemd te horen hoezeer de klassieke Tortoise-composities een vuiler, goedkoper geluid aangemeten krijgen, zoals bijvoorbeeld op “Tesseract” te horen valt, waar de eigenzinnige drumritmes en aparte keyboardlagen een rauwere inslag hebben die de nochtans doordachte songstructuur een goedkoop, smerig klinkend randje geven.
Fans van het eerste uur die voorbij de productie kijken, zullen evenwel smullen van het opvallende “Yonder Blue” waar Yo La Tengo-lid Georgia Hubley de zang verzorgt en ondersteund door de heren van Tortoise, een hommage aan de rockballad brengt die tezelfdertijd de vaak creepy ondertoon van dergelijke liefdesverklaringen schaamteloos onderstreept. Het is een soort ongemakkelijkheid die doorheen het hele album loopt en daarbij hand in hand loopt met een speelsheid die de band vaak achterhield. Vooruitgeschoven single “Gesceap” is maar een van de vele voorbeelden op de plaat, waar late jaren zeventig/vroege jaren tachtig-synths gekoppeld worden aan stacatto-drums die nu eens ontsporen in miltante hardcore (u mag zelf kiezen of het hier om techno of punk gaat) dan wel in speelse ritmes die dromen van funkier tijden (“Hot Coffee”).
Meer dan twintig jaar na zijn debuut, heeft Tortoise voor zichzelf een niche uitgetekend waar het trouw aan kan blijven. Echte vernieuwing schuilt al lang niet meer in de songs op zich (“At Odds With Logic” vormt daar het mooiste bewijs van) maar wel in de aanpak, aflevering en productie. The Catastrophist opteert voor een veel donkerder, minder steriel geluid. Het is een “gok” die verbazingwekkend goed werkt en het album ironieloos (!) laat knipogen naar de jaren zeventig en tachtig zonder in een goedkope pastiche te vervallen. Het meesterschap van Beacons Of Ancestorship wordt nergens gehaald, maar het mag duidelijk zijn dat Tortoise zich niet tevreden stelt met een doorslagje van oud werk, maar binnen het bestaande palet nieuwe invullingen zoekt.
Baanbrekend, verrassend of anders klink Tortoise meer dan twintig jaar nadat het debuteerde, al lang niet meer. Hoe verfrissend en anders ze ook mag klinken in vergelijking met het gros van de rockbands, postrock à la Tortoise is niet langer het excentrieke buitenbeentje van weleer. Dat dit geen euvel hoeft te zijn bewees Beacons Of Ancestorship al afdoende, want beginnend met Tortoise en (voorlopig) afsluitend met The Catastrophist heeft Tortoise zichzelf uitvoerig bewezen als een groep die een stevig en vooral opvallend evenwichtig oeuvre heeft neergezet waar het naar echt zwakke nummers of platen (inclusief It’s All Around You) met een vergrootglas zoeken is.
Tortoise speelt op 10 februari 2016 in Trix (Antwerpen)
