94 min. / USA
2001 zal waarschijnlijk de filmgeschiedenis ingaan als
het jaar waarin Disney voor de eerste keer sinds haar bestaan de
fakkel voor meest toonaangevend animatiebedrijf moest doorgeven aan
een concurrent – Dreamworks, die met dit pareltje op de proppen
kwam.
‘Shrek’ is het voorlopige summum van wat computeranimatie voor de
filmindustrie kan betekenen – zelden zagen geanimeerde personages
er zo levensecht uit, zelden lieten speciale effecten (waaruit deze
film in wezen is opgetrokken) zo’n strakke cinematische stijl toe.
Bekijk de scène met de confrontatie met de draak bijvoorbeeld maar
eens goed: camerabewegingen, mise-en-scène en karakteranimatie zijn
perfect op elkaar ingesteld en creëren een mate van realisme dat
enkele jaren geleden, ten tijde van ‘Toy Story’, nog ondenkbaar
was.
Dat wat het visuele element van de film betreft: veel belangrijker
is echter de inhoudelijke waarde van de film. Je mag over nog
zoveel computers beschikken, als je verhaal geen ziel heeft, is het
toch allemaal tevergeefs. En dat is hier gelukkig niet het
geval.
De plot draait rond Shrek, een niet geheel sociaal angepaste oger
(een groene reus) die moederziel alleen in een stinkend moeras
woont en er gelukkig is. De nieuwe koning Farquaad (spreek uit:
fuckwad) heeft het echter niet zo begrepen op de sprookjesfiguren
die er in zijn grondgebied wonen en verbant ze allemaal naar
uitgerekend het moeras van Shrek. Onze groene anti-held is hier
bepaald niet mee opgezet en gaat zijn beklag doen bij Farquaad, die
hem zijn rust terugbelooft indien Shrek een prinses uit een door
een draak bewaakt kasteel gaat redden. Bedoeling is dat die prinses
daarna met Farquaad zal trouwen, opdat ze samen pina colada’s
zouden kunnen drinken. En getting caught in the rain,
uiteraard.
Deze verwikkelingen vormen de aanzet voor een soort van komische
queeste, en met één dichtgeknepen oog valt de plot van ‘Shrek’ ook
makkelijk te aanzien voor een variant op het middeleeuws
ridderverhaal: een ridder tegen wil en dank gaat een schone
jonkvrouw redden, slaat alle vijanden van zich af en uiteindelijk
overwint de liefde alles. Zoals het hoort.
Een komische queeste, uiteraard – de laatste jaren lijken
animatoren zowat de enigen die er nog in slagen halfweg decente
humor op het scherm te brengen. Humor die zich in dit geval op een
haast ideale manier op twee fronten lijkt af te spelen: de
volwassenen kunnen oprecht genieten van de referenties naar andere
films en de paar stoutere verwijzingen die waarschijnlijk over de
hoofden van de meeste kinderen zullen schieten; de kinderen krijgen
een hyperkinetische ezel die een bombardement aan one-liners lost
en een aantal actiescènes om hen op de puntje van hun stoel te
helpen.
De stoutere referenties van ‘Shrek’ gaan natuurlijk richting
droomfabriek van Disney – het kasteel van Farquaad is krèk
Disneyland, en figuren zoals Sneeuwwitje, Peter Pan en Pinocchio
worden met veel genoegen op de korrel genomen. De spiegel van de
stiefmoeder van Sneeuwwitje is hier een snel pratende quiz master
geworden, de peperkoeken man wordt op schurkachtige wijze
gefolterd. Ik heb dit jaar zelden zo hard gelachen als hier.
Animatiefilms komen hoe langer hoe meer up to date, niet alleen
technologisch, maar ook qua humor en mentaliteit: lord Farquaad is
een driftige dwerg met een overdosis borsthaar; wanneer de schone
prinses haar werkelijke vorm aanneemt, blijkt ze eigenlijk een
lelijke trol te zijn en er wordt geen probleem van gemaakt dat een
draak iets begint met een ezel. De toon van de film is helemaal
hedendaags, wat ongetwijfeld voor een enorme identificatie zal
zorgen bij het jongere publiek waarop hij gericht is.
Er valt weinig tegen ‘Shrek’ in te brengen – zelden beschikte een
film over een beter afgewogen mengeling humor, romantiek, sociale
referenties en adembenemende animatie. Als ik dan toch een punt van
kritiek moet aanbrengen, is het waarschijnlijk de iets te
voorspelbare toer die de film tijdens de laatste akte opgaat. Het
verhaal over de metamorfose van de prinses werkt wel… maar toch
niet zo goed als de rest van de film. Op de een of andere manier
lijkt die plotontwikkeling de rest van de film automatisch te
bepalen, en wat er dan nog volgt, hadden we zelf ook kunnen
bedenken. Het reisgedeelte had wat mij betreft best wat langer
mogen duren.
Het maakt weinig uit – uiteindelijk krijgen we aan het slot van de
film nog een waanzinnig geestige muzikale uitsmijter en gaan we
allemaal weer gelukkig naar huis. Als de gemiddelde live action
film nog maar de helft van het intellect en de humor van deze film
had, zou ik een zeer gelukkig man zijn.
http://www.shrek.com/
