In 2019 zou hij honderd jaar geworden zijn. Het lot besliste er in 2015 anders over. Heinz Hermann Polzer had vele pseudoniemen, al was de bekendste Drs. P. Onder die naam bracht hij muziek uit en ondertekende hij zelf zijn overlijdensbericht. Dat laatste was opgesteld als een ollekebolleke, een van de vele dichtvormen die hij in het Nederlandse taalgebied introduceerde en dat tot zijn favorieten behoorde. Het is maar een van de vele weetjes en feitjes die vooral Drs. P-fanaten graag verslinden, en die dankzij de jaar- en bewaarboeken onder de aandacht komen.
Na de dood van Drs P. besloten enkele oude vrienden en getrouwen immers dat het werk van Polzer niet verloren mocht gaan en werd het Heen en Weer-gezelschap (naar het nummer “Veerpont”) opgericht, dat zich over zijn nalatenschap boog en hier met enige regelmaat ook werk van laat verschijnen zoals het album Drs P: Retrouvé en het Drs. P jaar- en bewaarboek, een bundel artikels rond Drs. P met voornamelijk biografische teksten en gesprekken met bekende vrienden van de doctorandus, waaronder M.C. Escher. Voor liefhebbers en fans van de man zorgde het boek voor een aangename en zelfs grappige inkijk in het leven van Polzer die sowieso stof leverde voor een aantal vermakelijke verhalen. Tot de bekendste en uit den treure herhaalde horen uiteraard diegene die vertellen dat Drs. P in Zwitserland uit een Oostenrijkse vader en Nederlandse moeder geboren werd en dat hij economie studeerde.
Tijdens zijn studententijd onder de Duitse bezetting vloog Polzer enkele maanden in de gevangenis nadat hij een spottekst geschreven had over hoe Dolf en Ben in andermans tuinen kwamen en Oom Sam hen terechtwees. De verwijzingen naar Adolf Hitler en Benitto Mussolin enerzijds en de VS anderzijds ontging niemand, ook de Duitsers niet. Dat zijn straf met twee maand verlengd werd nadat hij een kaartspel maakte waar Hitler en Mussolini als jokers fungeerden, was tekenend voor zijn karakter. Het zijn anekdotes en gebeurtenissen die samen met zijn jaren als reclameman in Jakarta tot de geregeld van stal gehaalde biografische feiten behoren die verder weinig toelichting krijgen, althans tot de Jaar- en bewaarboeken verschenen. Polzer zelf was bij leven immers geneigd zijn levensloop voor zich te houden en stond redelijk afkerig van welke biografie dan ook, al zou hij Patrick van Hanenbergs Wij maken van ons huis geen abattoir niet afkraken.
In 2013 lijkt hij dan toch toegestemd te hebben met een biografie waarvan in beide jaarboeken alvast een eerste aanzet te vinden is. In het eerste jaarboek was het duidelijk nog wat zoeken naar de juiste toon en een goede mix van informatie en vermaak, waardoor sommige artikels te anekdotisch of net te louter informatief waren om het geheel waardevol te maken. Bij dit tweede Jaar- en bewaarboek hebben de samenstellers duidelijk lering getrokken uit hun eerste opstart en valt er voldoende ernst en luim te vinden om de doctorandus ook eer aan te doen. Wie meende dat het eerste boek al de belangrijkste biografische feiten verhaalde, zal niet alleen verrast zijn door de uitstekende biografische inleiding van zijn biograaf (Michel de Jong), maar ook door de uitweidingen over Polzers visie op reclame en zijn Jakartaperiode, alsook over zijn Utrechtse kinderjaren.
Uiteraard keren ook andere thema’s terug – Dr. P’s carrière bestond per slot van rekening uit gedichten en songs, vaak innig verbonden – en heeft de eerste bundel daar nog maar een eerste aanzet tot kunnen geven. Bijgevolg wordt stilgestaan bij het belang van poëzie en zijn aandeel in het uitwerken van rijmschemq’s. Maar Polzer ondernam ook ‘literaire omzwervingen’, in andere tijden onder meer onder het pseudoniem Geo Staadt, die net als in zijn gedichten doorspekt zijn van zijn typerende humor, taalvirtuositeit en -spel, alsook zijn voorkeur tonen voor aparte, archaïsche woorden. Dat hij zelfs aan leestekens een hele reeks gedichten wijdde, zal voorheen niet iedereen bekend zijn. Zijn ‘afkeer’ van kinderen was dan weer wijd en zijd verspreid geweten en mag hier uitgebreid aan bod komen. Ook zijn bekendste nummer “Dodenrit” weet een artikel lang te boeien en draagt de belofte van leuke analyses over zijn oeuvre in zich.
Naast taal speelde muziek uiteraard een grote rol in Polzers bestaan, wat dit keer zowel aan de hand van zijn jaren bij het platenlabel Polydor als via zijn eigen muzikale voorkeuren (die gemakshalve ouderwets mogen genoemd worden) verder verduidelijkt en geduid wordt. Net als in het eerste boek komen overigens ook minder voor de hand liggende onderwerpen aan bod, zoals de opvallende en uitgebreide boekenverzameling die verder gaat dan werken over dichten en ook een interesse in onder meer occultisme en curiositeiten aantoont. Gedurende korte tijd was Drs. P ook actief in het theater en de televisie. Het eerste leidde tot een levenslange vriendschap met onder meer Jean Blaute, van het tweede is helaas weinig overgebleven. De banden zouden opzettelijk gewist zijn, wat aantoonde dat niet iedereen Drs. P gevoel voor humor kon smaken. Een feit dat ook duidelijk wordt uit de korte en weinig succesvolle poging om met de in Nederland reeds lang succesvolle cabaretier Wim Kan een samenwerking aan te gaan.
Tot slot bevat het boek opnieuw enkele persoonlijke getuigenissen en reflecties op de laatste jaren van Polzes leven. Zo wordt verteld hoe zijn vrouw Mieke (die een jaar na hem overleed) hem de laatste jaren steeds meer van zijn vrienden afzonderde en blikken een aantal vrienden terug op de vaak jarenlange vriendschap die ze met Polzer onderhielden. Het geeft een andere inkijk op zijn leven als mens en laat zo ook de man achter het pseudoniem veel meer aan bod komen. Leve onze goede Czaar.
Het nieuwe Drs. P jaar- en bewaarboek is uiteraard in de eerste plaats dan ook een boek geworden voor vrienden en grote fans van Drs. P (vaak hingen die twee samen). Net als de voorganger is het hierdoor echter ook een mooie hommage geworden aan een man die de Nederlandse taal, literatuur en cabaret decennialang mee vorm gaf door steeds zijn eigen excentrieke zelf te blijven. Het oeuvre van Drs. P is indrukwekkend, maar ook wie niet veel meer dan “Het trapportaal”, “Dodenrit” of “Veerpont” kan meezingen, zal door dit tweede Jaar- en bewaarboek gecharmeerd worden.
