De conservators en curatoren van Museum M in Leuven hebben al eerder getoond dat ze onterecht vergeten figuren vanonder het stof van de kunstenaarswereld kunnen halen. Waarna ze zelfs met een nieuw laagje vernis gepresenteerd worden aan een hedendaags publiek. Een unieke prestatie op dat gebied leveren ze nu met de expo “Borman en zonen”.
Gedurende meer dan een eeuw en lopende over vier generaties, vormde de familie Borman eerst in Leuven en daarna in Brussel het schuim van de houtbeeldsnijkunst. Het laatste woord verklaart al meteen waarom deze eens zo bekende familie onder het stof van de geschiedenis dreigde te verdwijnen : houten beeldsnijkunst was ooit – diep weg in de vijftiende en zestiende eeuw – enorm hot en actueel aan de Europese hoven en in de kerken in onze contreien. Nu is het een vorm van kunst die nauwelijks nog beoefend wordt.
Pater familias Jan I Borman leefde in de tweede helft van de vijftiende eeuw in Leuven en baatte er een florissant beeldsnijkunstatelier uit. Zijn zoon Jan II verhuisde naar Brussel en bouwde het atelier uit tot een grootte waarvan men vermoedt dat ze de toenmalige proporties van concurrenten oversteeg. Vier generaties met ondermeer ook Pasquier, Maria en Willem II volgden elkaar op en maakten naam voor hun kunst door de productie van heiligenbeelden, grafmonumenten, houten retabels, altaarstukken, occasioneel aangevuld met werk in brons en steen.
De opzet van de magnifieke tentoonstelling is er niet om in de eerste plaats een mooi chronologisch overzicht te verschaffen voor gespecialiseerde kunsthistorici. Daarvoor zijn te weinig werken ook specifiek toe te schrijven aan deze of gene telg. Er werd bewust gekozen voor een thematische aanpak waar de namen door elkaar lopen.
Na de algemene introductie aan de hand van heiligenbeelden, wordt ingezoomd op de meester en zijn atelier, daarna komt de relatie tot de adellijke hoven aan bod, om over te gaan in de verhouding tot de kerkelijke overheden. De beslissende vorm van de expo kon inderdaad alleen maar eraan gegeven worden, indien de toewijzing per persoon losgelaten werd en er op basis van de vermeldingen in archieven en ten gevolge van onderzoek tot een thematische indeling gekomen werd.
Deze aanpak werkt wonderwel, de classificering van de werken via kenmerken eigen aan de ateliers en per opdrachtgever, correspondeert goed met deze op basis van materialen. Tussen de lijnen door passeren echte meesterwerken van magnifieke houten retabels, zoals het bloedmooie Retabel van Sint-Crispianus en Sint-Crispinianus.
De expo slaagt in haar opzet en laat iedereen meegenieten van de – thans vergane – faam van zij die bekend stonden als de beste beeldsnijders van onze streken, met een renommée die reikte van Zweden tot in Frankrijk.
Borman en Zonen loopt nog tot 26 januari 2020 in Museum M te Leuven.
