They Lifted Up The Sun :: The Soft Bulletin, het schitterende ongeluk van The Flaming Lips

Wat als een bende rockende freaks het licht begint te zien, nadat alles hen uit hun handen is geglipt? Soms, heel soms, krijg je dan een klassieker. Met een plaat die licht en donkerte weet te verenigen. Als een kogel die zachtjes binnenkomt.

Dat The Flaming Lips, een bende rockende freaks uit Oklahoma, zo rond de eeuwwisseling plots zou transformeren tot een Grammy-winnende band, had niemand in 1999 zien aankomen, zeker de band zelf niet. Al sinds de release van Cloud Taste Metallic, hun vorige echte plaat – waarover later meer —  hingen er immers donderwolken in de lucht. Die plaat was ver onder de commerciële lat van platenfirma Warner Brothers geschoten, waar ongetwijfeld al heel wat mensen rondliepen die sowieso geen idee hadden waarom die Lips nu ook alweer getekend waren. Gitaarheld Ronald Jones sloeg de deur achter zich dicht omdat hij de escalerende heroïneverslaving van dat ander wonderkind van de band, Steve Drozd, niet meer kon aanzien, en zelfs eeuwige optimist Wayne Coyne zag het even niet meer zitten met dat vreemd groepje van hem. Maar wat doet een groep waar niemand op zit te wachten? Juist: die doen hun rotte goesting. De Flaming Lips prutsten vier jaar lang aan wat ze dachten dat hun finale plaat zou zijn, en kwamen op de proppen met een album dat mensen tegelijk liet lachen en huilen.

Dat het de Lips menens was met het uit het raam gooien van alle verwachtingen, werd iedereen die écht nog niet mee was duidelijk door de aanloop. The Flaming Lips zetten de “parking lot-experiments” – Wayne die mensen een symfonie voor veertig autoradio’s liet uitvoeren – op, en maakten Zaireeka. Dat album (eigenlijk vier albums die tegelijkertijd afgespeeld moesten worden) werd op hetzelfde moment opgenomen als The Soft Bulletin én met hetzelfde budget. Dat was de regeling waarmee de band hun onthutste platenfirma had gesust. De muziek werd opgenomen in de nieuwe studio van producer David Fridmann, tevens bassist van geestesgenoten Mercury Rev. Die groep zat een kamer verder hun doorbraakplaat Deserter’s Songs op band te zwieren.

Songs are to a man what crying is to a baby – they communicate the unspeakable with sound. 

En toch begon het verhaal van The Soft Bulletin  met The Flaming Lips die vooral wisten wat ze niet (meer) wilden zijn: een klassieke rockband. De belangrijkste regel die de groep had tijdens de opnames was: geen gitaren. “We probeerden niet eens om een gewone band te zijn. We wiste niet eens wat een groep als ons moest zijn,” zei Coyne daar recent over. Wat The Flaming Lips wilden, was een wereld oproepen, en de luisteraar laten verdwalen in de beelden die de muziek opriep. Een beetje zoals met Kerstmisplaten, verklaarde Coyne al in ’95: “Die zwelgen in hun typische Kerstbeelden die je gewoon van klanken moet voorzien: beetje belletjes, beetje sleegeluiden, en daar nog wat paarden en engelen en van die dingen, en je ziet het meteen voor je. Dat is wat wij proberen te doen. ” En welja; The Soft Bulletin zou hun eerste echte kerstplaat worden.

Een kerstplaat zonder gitaren dus. The Soft Bulltin werd een plaat die meer gemeen had met soundtracks bij films van Walt Disney dan met The Beatles. En zo trapten The Lips The Soft Bulletin af met een hamerende drum en het geluid van Steve Drozd die aan de tapes prutst. Strijkers nemen het over, het universum tolt op zijn kop. “Race For The Prize” zou de in steen gebeitelde opener van elk Lips-concert worden. Niet dat mensen meteen enthousiast waren, integendeel. Maar de band hield het been stijf en hield er een eerste Soft Bulletinklassieker aan over. Toch speelde geluk volgens de groep een grotere rol dan op het eerste zicht leek, en waren veel van de symfonische laagjes in de nummers “happy accidents”. De groep was gelukkig vrij, niemand verwachtte ook maar iets van hen, en zo kregen Coyne, Drozd en bassist Michael Iving de ruimte om die fouten te maken, om te doen met tapes, drums en synths wat je eigenlijk niet hoorde te doen. Daarom kon het dat “The Spark That Bled” het spoor voortdurend kwijtraakt, en alle instrumenten over elkaar heen buitelen. En dat het instrumentale, mijmerige “The Observor” in het midden van de plaat geparkeerd werd.

Maar niet enkel muzikaal vervelde The Flaming Lips tot de band die ze daarna zou worden. Tekstueel vond de band eveneens een nieuwe vorm die haar goed lag. Want het was niet alleen op professioneel en artistiek vlak dat het niet zo meezat voor The Flaming Lips. Ook persoonlijk kenden de leden turbulente tijden. Drozd zonk steeds dieper weg in het drijfzand van de heroïne – herinner u de huiveringwekkende scène in Fearless Freaks waarin we de gitarist een shot zien voorbereiden terwijl hij gortdroog over de verwoesting van zijn leven praat – waar hij pas tijdens de opnames van de volgende plaat van The Lips zou uitraken. Ivings raakten dan weer betrokken bij een auto-ongeval. Maar het was vooral de ziekte – en het overlijden – van Coynes vader die een impact had op de teksten van de frontman. De groep die zo lang kinds was kunnen blijven, knalde plots frontaal tegen de realiteit op. Of zoals Wayne Coyne er later op terugkeek: “Je wil zo hard alles over de wereld en hoe die werkt uitvogelen, maar er komt een punt waarin je vooral een hoop ellende ontdekt, een hoop miserie die in de wereld bestaat. En daar gaat The Soft Bulletin over. We weten dat de wereld wonderbaarlijk is, we weten dat ze ook vreselijk is; wat kunnen we daar aan doen?”

Erover zingen, zo bleek. Over hoe superman het soms ook allemaal niet meer weet. Of over jezelf uit elkaar voelen vallen, zoals Coyne het zingt in het extreem mistroostige “Feeling Yourself Disintegrate” – ook de enige song die wel begon vanuit de akoestische gitaar van de zanger. Behalve in die laatste song, krabbelt de mens ook altijd weer recht. Want dat werden The Flaming Lips ook: de anti-misantropen van de muziek. Ja, mensen lopen deukjes op, en zijn vergankelijk. En op het einde struikelen we allemaal over dezelfde rand. Op die manier zou je The Soft Bulletin donker kunnen noemen. Dat is onzin, want uiteindelijk hebben mensen ook de kracht om opnieuw recht te krabbelen en verder te gaan: “And though they were sad / They rescued everyone/ They lifted up the sun / A spoonful weighs a ton”. Het mocht dan wel over de dood gaan, een grote lading confetti hoorde er  ook bij. De band legde tenminste hun kwetsbaarheden op tafel, voor elkaar – in “The Spiderbite Song”, waarin Coyne fantaseert over de pijn die hij zou voelen wanneer zijn bandleden iets zou overkomen – en voor de rest van de wereld.

It’s like part of you is being executed by something that doesn’t hurt you like a real bullet

Zo verklaarde Wayne Coyne de titel. En zo ging het ook. Toen The Soft Bulletin in 1999 uitkwam, gebeurde iets wat de band ronduit magisch leek:  plots bleken mensen geïnteresseerd in hun muziek. Ze werden ontroerd. Meegesleept door de beelden die The Flaming Lips wisten op te roepen, in alle donkerte en hoop. De spinnenbeten, hardlopende wetenschappers en superman bleken aan te slaan. Mensen herkenden zich erin, recensenten konden er niet over zwijgen. En  zo werden The Flaming Lips zelf het beste voorbeeld van het verhaal dat ze vertelde op The Soft Bulletin: dat het leven een ongeluk is, maar wel een schitterend ongeluk.

Warner Brothers

recent

Ilja Leonard Pfeijffer :: Alkibiades

Bekroond, gelauwerd, alom gelezen en geprezen: zonder overdrijven mogen...

¥$ :: Vultures 1

Doorheen zijn hele carrière zijn twee elementen altijd dominant...

Talk Show

27 maart 2024Botanique, Brussel

Eind jaren tachtig sloegen alle rockers plots aan het...

Arthur The King

Uitgerekend in de week dat Joe Camp – de...

Hors-saison

Met zijn sociaal bewogen films past Stéphane Brizé binnen...

verwant

Best OF: kerstdeuntjes, deel 3

Geef toe: meestal zijn ze uw aandacht niet waard,...

Stekelig als een kerstboomknuffel :: essentiële kerstmuziekjes

Geef toe: meestal zijn ze uw aandacht niet waard,...

De 20 beste platen van 2020

Als er een god bestaat, dan was hij in...

Eindejaarslijstje 2020 van Jef De Ridder

2020 kwam muzikaal voor mij traag op gang, maar...

The Flaming Lips :: American Head

Fans van The Flaming Lips weten waar ze zich...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in