“De Hendrix van de Sahara”, kopte de Britse krant The Guardian onlangs bij een artikel over de Nigerese gitarist Mdou Moctar. Een misschien wat te voor de hand liggende vergelijking — Moctar speelt ook linkshandig op een Fender-gitaar — maar het toont wel dat Moctar een van de meest boeiende gitaarplaten van het jaar op zijn conto mag schrijven.
Mdou Moctar — echte naam: Mahamadou Souleymane — groeide op in een streng gelovig gezin, ergens in een afgelegen dorp in het noorden van Niger. Daar leerde hij muziek spelen op een zelfgemaakt instrument. Later, toen hij een echte gitaar had, begon hij op trouwfeesten op te treden en nam hij enkele nummers op die terechtkwamen op de verzamelaar Music From Saharan Cellphones. In het straatarme Niger zijn mobiele telefoons — bij gebrek aan deftige infrastructuur — immers een van de meest populaire manieren voor muzikanten om hun muziek bij een ruimer publiek te verspreiden.
Dankzij zijn contacten met het Sahel Sounds label kreeg Moctar de kans om de hoofdrol te spelen in de door labelbaas Christopher Kirkley geregisseerde film Akounak Tedalat Taha Tazoughai, de eerste langspeelfilm ooit in het Tamashek en een remake van Purple Rain van Prince. Leuk detail: de letterlijke vertaling van die titel is overigens Regen van een blauwe kleur met een beetje rood in, omdat het Tamashek geen woord heeft voor de kleur ‘paars’.
Ilana (The Creator) is het eerste album waarop Moctar wordt bijgestaan door een volledige band. Die bestaat naast de Nigerezen Ahmoudou Madassane (gitaar) en Mazawadje Abouccar Ibrahim (drums) ook uit de Amerikaanse bassist Michael Coltun. Het album werd opgenomen in Detroit, tijdens een pauze in een Amerikaanse tournee van Moctar. In tegenstelling tot de traditionele woestijnblues die ons meestal toegewaaid komt uit West-Afrika zorgen Moctar en co hier voor een mengeling met primitieve rock, die herinneringen oproept met het werk van pakweg ZZ Top (ten tijde van Tres Hombres), Hendrix tot zelfs John Lee Hooker.
Vanaf de bezwerende, opzwepende opener “Kamane Tarhanin” krijgen we over het hele album Moctars innemende gitaarspel te horen, dat varieert van hypnotisch (“Anna”) tot opzwepend (“Asshet Akal”) en dromerig (“Tumastin”). Maar het absolute hoogtepunt is ongetwijfeld het meer dan zeven minuten durende “Tarhatazed” met z’n energiek, episch gitaarwerk, zowel psychedelisch als mysterieus. Dit is woestijnblues die tegelijk vertrouwd en nieuw aanvoelt, net omdat de gebruikelijke elementen tot iets nieuws samengebracht worden.
Hoewel het vooral het muzikale gevoel is dat centraal staat op Ilana (The Creator) mag ook het inhoudelijke niet over het hoofd gezien worden. Zonder al te prekerig te worden laat Moctar zijn licht schijnen over de toestand in zijn thuisland. Niger is niet alleen een van Afrika’s armste landen, het is ook behept met het meest onherbergzame grondgebied van het continent. In het snedige titelnummer “Ilana” krijgt de oude koloniale Franse mogendheid een veeg uit de pan, omdat ze de weinige grondstoffen komt inpikken (“And our inherited right / Is taken by the French / Occupying the Valley / Of our ancestors”). Niet bij de pakken blijven zitten is dan ook zijn boodschap aan de jeugd van zijn land in de ietwat melige tekst van “Asshet Akel”.
Zijn vorige albums waren al veelbelovend, maar met deze Ilana (The Creator) maakt Moctar duidelijk dat hij niet alleen een straf gitarist is, maar ook een muzikant die iets te vertellen heeft. Een unieke artiest in de wereld van de Toearegbands.
Op 18 juni speelt Mdou Moctar in Les Ateliers Claus (Brussel)
