Geef toe: meestal zijn ze uw geld niet waard, de verzamelaars van uw favoriete groep die u in de winkel vindt. De platenfirma denkt dat enkel singles in aanmerking komen en een artiest zelf is ook al zelden goed geplaatst om eigen werk te beoordelen. Tijd dus dat het eens aan professionals wordt overgelaten, en wie beter dan een team kenners van enola om maandelijks de vijftien beste tracks van een artiest te selecteren. Deze maand: het beste van Joe Jackson.
1. It’s Different For Girls
Dit jaar viert Joe Jackson de veertigste verjaardag van zijn debuutplaat Look Sharp!. Voor iemand met zijn status – een van de meest veelzijdige muzikanten uit de popgeschiedenis – is het opmerkelijk dat hij nauwelijks top 10-hits scoorde. “It’s Different For Girls”, afkomstig uit I’m The Man (’79), is de eerste en meteen ook de grootste. Op een bedje van lieflijk klinkende gitaarpop serveert hij een ogenschijnlijk klassiek verhaaltje over een versierpoging. Hij stapelt de aloude clichézinnetjes op, maar laat u niet beetnemen. De rollen worden omgekeerd: niet de man is hier de promiscue jager, maar wel de vrouw.
Hoogtepunt: 0’56’’. Na een ietwat venijnig bruggetje – “She said, I can’t believe it / You can’t, possibly mean it”- slaat Jackson plots een zalvende toon aan in het refrein: “No, not love she said / Don’t you know that it’s different for girls?”
2. Steppin’ Out
Night And Day (1982) is niet enkel Jacksons meest complete, charmante en memorabele plaat (had het van (gp) afgehangen, dan zat die zowat integraal in de lijst), maar ook een van de beste van het decennium. Geen song die de simpele genialiteit van de man zo goed illustreert als “Steppin’ Out”, een schijnbaar niemendalletje met efficiënt laagjeswerk van repetitieve synths, klaterende piano en rinkelende kerstbelletjes(!), maar jongens: die melodie, die zanglijn, die woorden die zo onweerstaanbaar en zo vol verwachting rollen. Jacksons ode aan songschrijver Cole Porter en The Big Apple, waar het album ook opgenomen werd, getuigt van meesterlijk ambacht.
Hoogtepunt: 1’08”. “We / So tired of all the darkness in our lives / With no more angry words to say / Can come alive / Get into a car and drive /To the other side”. Zie je ‘t niet zo voor je?
3. Real Men
Een van dé klassieke songs over genderstereotypes start bij de geboorte (“Sometime when it always seemed / To be just us and them / Girls that wore pink / And boys that wore blue”), stelt vragen over wat een man nu eigenlijk verwacht wordt te zijn (“What’s a man now, what’s a man mean / Is he rough or is he rugged / Is he cultural and clean”) en belandt in de gay clubs die in het New York van de vroege jaren tachtig zo dominant waren (“See the nice boys, dancing in pairs / Golden earring golden tan / Blow-wave in the hair / Sure they’re all straight, straight as a line.”). Jackson, zelf openlijk biseksueel, lijkt zelf niet zozeer een kamp te kiezen als wel de luisteraar te confronteren met vooroordelen (“All the gays are macho / Can’t you see their leather shine”) en achter te laten met een gevoel van ambiguïteit. En opnieuw zindert dit hoogtepunt uit de ‘trage’ kant van Night And Day eindeloos na. Niet slecht voor een song met zo’n pompeus refrein.
Hoogtepunt: 3’17”. Conclusie: “And if there’s war between the sexes /
Then there’ll be no people left.”
4. You Can’t Get What You Want (Till You Know What You Want)
Amper vijf jaar na Look Sharp! heeft Joe Jackson al zeven langspelers op de teller staan, waaronder een soundtrack en een verzameling swingcovers. Body And Soul (’84) vormt het orgelpunt van die eerste vruchtbare en succesvolle periode. De hoesfoto – een imitatie van die van Sonny Rollins, Vol. 2 – laat er geen twijfel over bestaan: meer nog dan op Night And Day trekt Jackson hier de jazzkaart. Het album gooit redelijk hoge ogen in de Engelse hitlijsten, maar vooral de Amerikanen worden weggeblazen door de orkaankracht van single “You Can’t Get What You Want (Till You Know What You Want)” waarop Jackson de hoogdagen van de bigband doet herleven.
Hoogtepunt: 2’19’’. De basgitaar demarreert om een kort solostukje op te voeren, maar wordt meteen op de hielen gezeten door een jazzy gitaar. Beide zijn er echter gauw aan voor de moeite, want niet veel later worden ze opgeslokt door een peloton blazers.
5. Fools In Love
Een van de onbetwiste hoogtepunten op Look Sharp! (1979), de plaat die ervoor zorgde dat Jacksons achternaam steeds viel als die van de 14 dagen jongere Elvis Costello uitgesproken werd. De punkenergie was die van 1979, maar de songschrijverij was die van een raspaardje. Ook de reggaetint hoorde bij die tijd (zie ook Costello’s “Watching The Detectives”, etc.), net als de venijnige insteek: “Fools in love / Are there any creatures more pathetic? / Fools in love /Never knowing when they’ve lost the game”. Beetje gemeen, maar natuurlijk niet gespeend van enige zelfspot, want Jackson is een ervaringsdeskundige: “I say fools in love are zeros / I should know / I should know because this fool’s in love again”.
Hoogtepunt: 0’06”. Dat onweerstaanbare baslijntje van de grote Graham Maby, die veertig jaar later nog altijd aan de zijde van z’n broodheer staat.
6. Breaking Us In Two
Nog een pianoballade uit de schmooze-kant van Night And Day, en een zoveelste waarin Jackson – rond zijn vijfde plaat nog altijd maar achtentwintig! – bewijst dat hij als geen ander de liefde kan fileren. En dan vooral wat stokken in de wielen kan steken. De ingrediënten zijn intussen klassiek: elegante pianopartijen, weelderige refreinen, kitscherige tierlantijnen (die toch zelden storen) en deze keer ook de latin-invloeden die sterker doorsijpelen via de sobere percussie van Sue Hadjopoulos, misschien wel het belangrijkste geheime wapen op het album. Maar let toch ook eens op het secure spel van Maby.
Hoogtepunt: 0’00”. “Don’t you feel like trying something new / Don’t you feel like breaking out / Or breaking us in two”. Zelden werd de eerste relatietwijfel die toeslaat zo accuraat, zo prangend onder woorden gebracht.
7. Happy Ending
Een opvallende verschijning op Body And Soul is Ellen Foley, ook bekend van “Paradise By The Dashboard Light” van Meat Loaf. Toch kiest Jackson op “Happy Ending”, het opzwepende duet waarmee hij ook in de Lage Landen scoort, voor de veel minder bekende Amerikaanse sessiezangeres Elaine Caswell. Net als in “It’s Different For Girls” speelt hij met de clichés van het klassieke boy-meets-girl-verhaal. Deze keer vertaalt hij het concept naar het hier en nu (lees: 1984), waar amoureuze kwesties toch net iets gecompliceerder blijken te zijn dan in de goede oude tijd.
Hoogtepunt: 0’19”. Heel het liedje maakt ons happy, maar dit vraag- en antwoordstukje bezorgt ons nog steeds een kamerbrede grijns: “Do I listen to my heart, do I listen to my head? / Do I look at what I see, or remember what I read? / When I tell you how I feel, do I wonder what I’ve said? / Is there nothing we can do about it, anyone?”
8. Is You Is Or Is You Ain’t My Baby
Je moet er maar het lef voor hebben: na drie popalbums die resoluut verankerd zijn in hun tijd even uitpakken met een album dat in het swingtijdperk van Louis Jordan en Cab Calloway duikt. Meteen valt op dat de energie en compacte songs van de punk en de swingbands eigenlijk niet zoveel verschillen als je zou denken, en dat de band die Jackson achter zich staan heeft, een septet met drie blazers dat soms klinkt als een heuse bigband, de pannen van het dak kletst. Een van de hoogtepunten is deze bluesy sleper van Louis Jordan, met een weelderigheid die weggeplukt lijkt bij Benny Carter en al de weg voorbereidde voor de rock-‘n-rollrevolutie die nog moest volgen. Je hoort gewoon hoe het zootje breed grijnzend in de studio staat.
Hoogtepunt: 2’24”. De vibrafoonsolo van Jackson zelf.
9. The Verdict
”Zware, bombastische koperblazers combineren naadloos met donderende drums, een spaarzaam streepje piano en Jacksons stem tot een dreigende cocktail waar wij na al die jaren nog steeds niet van terughebben.” Beter dan collega Filip Hermans enkele jaren geleden in zijn Onbeperkt houdbaar kunnen we het niet verwoorden. ”The Verdict” is dan ook de ideale opener voor Body And Soul. Het nummer is tevens een hommage aan de gelijknamige film met Paul Newman. Jackson probeert er alleszins evenveel muzikale ideeën in te proppen als er laagjes zitten in de plot van de prent.
Hoogtepunt: 0’58”. De vertwijfeling én de oprechtheid in de stem van Jackson wanneer hij de eerste strofe aansnijdt: “Did you do me right? / Did I do right by you? / When I bare my soul it seems you do not hear”
10. Another World
Kom, we kwakken er snel nog een laatste van Night And Day bij. Albumopener “Another World” bleef duidelijk nog even in de jazzresten van Jumpin’ Jive hangen, maar was de start van een nieuw verhaal, waarin een Afro-Cubaanse tint en pop naadloos in elkaar overvloeien. “I stepped into another world”, herhaalt de artiest. Je hebt het raden naar wat daarmee precies bedoeld wordt – een nieuw muzikaal avontuur, de wonderlijke vibe van New York, mindfulness -, maar je voelt dat hier een nieuwe weg ingeslagen wordt. “Another World” kan je het best zien als de introductie van de coherente muzikale raamvertelling die Night And Day is. Je kan het eigenlijk ook niet loskoppelen van “”Chinatown” en al wat erop volgt, maar de song laat zo’n fris en charmant geluid horen dat die hier niet kon ontbreken.
Hoogtepunt: 0’22”. Jacksons pianospel, ergens tussen Chucho Valdéz en Horace Silver.
11. Is She Really Going Out With Him?
Voor velen ongetwijfeld de ultieme Joe Jackson-song, al af te leiden uit het feit dat die drie keer terug te vinden is op het prachtige livedocument Live 1980 / 86. En hoewel er natuurlijk wel iets te zeggen valt voor die geinige a capellaversie, blijft onze favoriet het origineel van Look Sharp!. Een zoveelste bewijs van Jacksons status als een van de grote giftig-romantische observatoren, want wie heeft het nooit ervaren, het ongeloof dat je overspoelt wanneer je ziet dat je volmaakte begeerde kiest voor degene die niet half zo intelligent of grappig is als jij? En meteen ook de hoop dat er iets fout zal lopen (leedvermaak!) en die belichaming van intellectuele en lichamelijke perfectie vervolgens in je armen zal drijven, waar hij of zij gewoon thuishoort (score!).
Hoogtepunt: 2’12”. “But if looks could kill / There’s a man there who’s more down as dead. / Cause I’ve had my fill /Listen you, take your hands off her head.”
12. Strange Land
Toegegeven: het latere werk van Jackson is ondervertegenwoordigd in deze lijst. Dat zegt echter meer over de kwaliteit van zijn oudere platen dan over zijn recentere output. Eigen schuld, dikke bult: hij heeft in het begin de lat zelf zó hoog gelegd en zijn fans zodanig verwend, dat alles wat hij daarna uitbrengt erbij lijkt te verbleken. Ten onrechte, want ook na die beginperiode zal hij nooit ondermaats werk afleveren. In “Strange Land”, van het eerder dit jaar verschenen Fool, bewijst hij alvast dat hij nog altijd weet hoe je een ijzersterke ballad schrijft.
Hoogtepunt: 1’07”. Iedereen kent ongetwijfeld dit gevoel: je denkt iets of iemand al jaren door en door te kennen, maar uiteindelijk blijkt dat die kennis slechts op drijfzand is gebouwd. Jackson vat het mooi samen in twee regeltjes: “Is this a strange land / Or am I the stranger?”
13. Hit Single
Eigenlijk is “Hit Single” de perfecte samenvatting van Laughter & Lust (1991): weg zijn de urgentie van het drieluik Look Sharp!/I’m The Man/Beat Crazy, de experimenteerdrift van Jumpin’ Jive en Will Power en de compleet unieke sound van Night And Day. Wat er dan nog overblijft? Een wat conservatieve, maar ook oerdegelijke les in deugdelijkheid. Radio 1-muziek, bovendien met een hitmetafoor die er vingerdik op ligt: “But I know they’re gonna stop me / As I start going through every line / And say please not the whole damn album /Nobody has that much time”. Beetje dubbel gevoel dus: de verrassingen en spirit van het vroege werk verdwenen naar het achterplan, de vakman trad op de voorgrond. Hamvraag: wat gebeurde er met die stem?
Hoogtepunt: 0’06”: dat etterige toetsenbord, “(I Don’t Want To Go To) Chelsea” meets “Mendocino”.
14. Home Town
En of het even wennen is, dat cd-tijdperk: op zo’n onnozel schijfje krijg je namelijk zóveel meer muziek gestanst dan op een ouderwetse vinylplaat, en dat leidt meteen tot een heus broodjeaapverhaal. Voor Big World (’86) neemt Jackson te veel materiaal op voor een enkele vinylplaat en te weinig voor een dubbele. “Dan pleuren we alles op drie kanten en laten we de vierde leeg”, denkt hij. Geen probleem voor wie de cd koopt, maar wie de vinylversie in huis haalt, heeft dat zo niet begrepen: heel wat mensen denken dat er een hele kant ontbreekt. Interessanter aan Big World: het is een liveplaat-met-nieuwe-liedjes. Single “Home Town” is niet zozeer een ode aan Portsmouth, de stad waar hij opgroeide, als wel een uiting van het verlangen het hectische popsterrendom te ontvluchten.
Hoogtepunt: 0’00”. Simpel: de klaterende gitaar die doorheen het hele liedje meandert.
15. If It Wasn’t For You
Achter zowat elke plaat van Jackson zit een idee. Voor Fast Forward (’15) vat hij het plan op in vier verschillende steden de sfeer op te snuiven en zich zo te laten inspireren voor nieuwe liedjes. Hij slaat zijn tenten achtereenvolgens op in New York, Amsterdam, Berlijn en New Orleans, en neemt er met plaatselijke muzikanten telkens vier nummers op. Uit de New York-sessies plukt hij het titelnummer en “If It Wasn’t For You” als (radio)singles . Het is twee keer vintage Joe Jackson-pop-met-alles-erop-en-eraan, maar de wereld wil (even) niet meer luisteren. Daarvoor is het wachten tot zijn recentste worp Fool, zijn best verkopende album sinds de jaren negentig.
Hoogtepunt: 1’13”. 2015: iedereen die in het bezit is van een computer en een internetverbinding mag zomaar overal zijn drek laten rondslingeren, maar voor een of andere sad bastard van de censuurcommissie moest op de singleversie één (1!) luttel woordje weggestopt worden achter een effectje. Er moest zo eens een gevoelig zieltje een levenslang trauma aan overhouden… Op de albumversie mag het wél.
