Het blijft een van de belangrijkste plekken voor hedendaagse kunst in België – zij het zonder permanente collectie – en toch is het er bijna altijd rustig. Naast tentoonstellingen worden in deze voormalige brouwerij met gezellig café en een ruim aanbod van kunstenaarspublicaties ook regelmatig andere evenementen georganiseerd. Zo was het onlangs de eerste keer dat een samenwerking met deBuren er leidde tot een gesprek tussen schrijfsters en de vrouw van wie het werk momenteel in WIELS wordt getoond.
Ellen Gallagher, een in de Verenigde Staten geboren kunstenares, is zeker geen onbekende naam binnen het Noord-Amerikaanse kunstlandschap. Op 20 maart was ze in WIELS te gast om met schrijfsters Dalilla Hermans en Melat Nigussie het onder meer over de eigen kunstpraktijk en zwart activisme te hebben. Dat Gallagher veel weet en reflecteert, werd reeds via haar werk duidelijk. Naast beeldende kunst is ze duidelijk ook met muziek en tekst bezig is: achter haar werken schuilen vaak literaire verwijzingen, de twee aanwezige video’s worden door indringende geluiden vergezeld, en haar meest recente werk (“An Ecstatic Draught of Fishes”, 2018) werd geïnspireerd door het mysterieuze elektronische muziekduo Drexciya, een naam die naar verluidt verwijst naar een mythisch onderwaterlandschap, bewoond door de kinderen van zwangere Afrikaanse vrouwen die van een slavenschip gegooid werden.
Een mix van schilderijen, installaties en video’s trekt je op de derde verdieping van het WIELS mee in een wereld waar persoonlijke verhalen vermengd worden met de schoonheid van een het natuurlijke en organische – in hoeverre hier nog over gesproken kan worden, is wel degelijk punt van discussie. De onderzeewereld met allerhande zeewezens en cellen wordt in verband gebracht met sociale verhalen uit de geschiedenis en herinnert ons nogmaals aan het feit dat de menselijke sporen overal zichtbaar zijn: het Antropoceen is inmiddels ook een wijdverspreide term geworden. Daarnaast kan ook het debat rond dekolonisatie zich nergens meer verbergen, en het is altijd interessant wanneer socio-politieke commentaar en schoonheid samenkomen, zoals in deze tentoonstelling.
Gallaghers werk treedt al langer in dialoog met de Nederlandse filmmaker Edgar Cleijne; beide kunstenaars bewegen zich tussen New York en Rotterdam en hebben het onder meer over de onduidelijke grens tussen cultuur en natuur. “Highway Gothic” (2017) is ongetwijfeld de installatie die letterlijk en figuurlijk de centrale plek van de expo inneemt. De impact van een infrastructuur (een snelweg, zodat alles sneller kan gaan) op de mens (in dit geval de zwarte gemeenschap) en natuur wordt beeldend vertaald. Cleijne werd niet toevallig bekend door reportages over grootschalige interventies door individuen of overheden in het stedelijke landschap. Hiermee gepaard gaande wordt doorheen de hele expo ook de impact van technologie op de mens en het kunstenaarschap bevraagd. De thematieken waar Gallagher mee werkt worden zodanig getransformeerd dat soms enkel nog een techniek of de schoonheid van de abstractie overblijft. Op een vierde verdieping die je links achteraan via een draaitrap bereikt, ontstaat dit soort schoonheid via twee projecties waar je absoluut even voor moet blijven zitten. “Osedax” (2010) begint met een naar Moby Dick verwijzend scheepswrak en eindigt met een abstractie van lucht, water en vuur. Dat je er niet veel van begrijpt, past misschien in hun idee dat het onzichtbare net zo belangrijk is als wat je meteen ziet en denkt te kennen.
Deze expo wint aan betekenis via verdere verdieping in achterliggende thema’s en (veelal literaire) inspiratiebronnen. Een filosofisch essay van Edouard Glissant vormt bijvoorbeeld een vertrekpunt voor de Black Paintings ; een blik op de ondoorzichtigheid van het zwart. Het concept van “Liquid Intelligence” is dan weer ontleend aan een invloedrijk essay van kunstenaar Jeff Wall uit 1989, waarbij veranderingen in de fotografische techniek onder de loep genomen worden. De onderwaterwereld (denk aan het ontwikkelen van analoge foto’s) is ook hier niet veraf. Twee terugkerende thema’s: de verduistering en het vloeibare.
Liquid Intelligence, nog tot 28/04/2019 in WIELS.
