In 1993 werd Ruth Bader Ginsberg voorgedragen als nieuwe rechter bij het Amerikaanse hooggerechtshof. Op dat moment had de zestigjarige Ginsberg er al een lange carrière opzitten als voorvechtster van de gelijkberechtiging tussen mannen en vrouwen. Vorig jaar verscheen rond haar persoon reeds de zwakke documentaire RBG, nu is er het gedramatiseerde On The Basis of Sex, waarin cineaste Mimi Leder zich verdiept in de vroege carrière van de vrouw die als bijnaam ‘The Notorious RBG’ kreeg.
Felicity Jones (vooral bekend voor haar rollen in Star Wars: Rogue One en Inferno) geeft gestalte aan de jonge Ginsberg, die in de vroege jaren negentienzestig een van de weinige vrouwelijke studentes is aan de prestigieuze ‘Harvard Law School’. Het eerste deel van de film kijkt vooral naar de subtiele en minder subtiele vormen van genderdiscriminatie, die in elk onderdeel van haar studietijd een rol spelen. Wanneer ze na het beëindigen van haar opleiding geen enkel advocatenkantoor vindt dat haar wil aannemen – ‘de echtgenotes zouden jaloers kunnen worden’ krijgt ze te horen op een van haar sollicitaties – aanvaardt ze een aanstelling als professor in de rechten. Die positie zou haar uiteindelijk samen met haar echtgenoot (Armie Hammer) tot in de zalen van het hooggerechtshof brengen, om er verschillende baanbrekende zaken te winnen.
Het eerste – en meteen een van de meest geruchtmakende – van die processen, was dat waarin Ginsberg beroep aantekende tegen een beslissing van de belastingadministratie die stelde dat een man geen loon van verplegend personeel dat instond bij verzorging van zijn zieke moeder, mocht inbrengen in zijn aangifte – dit in tegenstelling tot de regel die stelt dat een vrouw wel degelijk het recht had om dat te doen. RBG pleitte met succes dat dit een geval was van discriminatie op basis van geslacht, aangezien de wetgever er blijkbaar van uitging dat enkel een vrouw kon instaan voor de zorg van een ouderling en er dus geen rekening mee hield dat ook een ongetrouwde man in deze situatie kon terecht komen.
In tegenstelling tot veel rechtbankdrama’s , kiest Mimi Leder (The Peacemaker, ER, Deep Impact) er voor om niet al te veel in te zetten op hoogdravend drama en pakt ze de film aan als een lijvige dossierthriller, die zich in de eerste plaats wil verdiepen in de legale nuances van de zaak die behandeld wordt. Vooral in het sterke middendeel, slaagt On The Basis of Sex er in om de in wezen zeer technische materie ook echt in de film te gaan te verwerken. Af en toe vergrijpt het scenario zich dan toch aan wat al te opzichtige en makkelijke dramatiek, maar die krijgt gelukkig nooit echt de bovenhand.
De vormtaal, vertelstijl en ritmiek van dit portret zijn uiterst traditioneel en alles behalve vernieuwend, maar Leder kwijt zich op voorbeeldige wijze van haar taak. Er wordt over de gehele lijn – naast Jones en Hammer zijn er ook gedegen prestaties van onder andere Justin Theroux, Sam Waterston en Kathy Bates – sterk geacteerd en de culturele details van de late jaren zestig en vroege jaren zeventig, worden bij momenten treffend gevat.
On the Basis of Sex bewijst vooral dat een ‘biopic’ niet noodzakelijk hoeft te verdrinken in overdreven aandacht voor dramatische persoonlijke details, maar daarentegen ook kan inzetten op precies die zaken die de persoon in kwestie de moeite waard gemaakt hebben om tot onderwerp van een film te verworden. Hier wil dat zeggen dat de aandacht vooral gaat naar de juridische gevechten die Ruth Bader Ginsberg voerde, een strijd die haar tot een van de meest invloedrijke vrouwen van haar generatie zou maken.
