Peter Verhelst :: Voor het vergeten

Het verlies viel hem op de hals toen hij het al als onderwerp overwoog. Toen zijn moeder plotsklaps stierf, wist Peter Verhelst dat het moest: een boek schrijven over rouw en over het treuren als onderwerp van de kunst. En toch werd Voor het vergeten geen typisch Moederboek.

Het is nochtans verleidelijk om Voor het vergeten te vergelijken met Tom Lanoyes Sprakeloos. Net als dat boek is Verhelsts requiem een erg talige ervaring, waarin het schrijven an sich — wat anders bij hem? — centraal staat. Toch zijn er meer verschillen dan gelijkenissen. In tegenstelling tot het monument dat de Wase schrijver voor zijn moeder bouwde, kom je bij Verhelst niets te weten over de vrouw die hem baarde. Voor het vergeten is eerder een mausoleum van rouw, een Taj Mahal van woorden ter ere en vooral ter onderzoek van Het Verdriet.

Wat is rouw? Hoe werkt afscheid nemen? Verhelst stelt zich in Voor het vergeten op als observator. De openingsscène waarin hij zijn vader ter hulp snelt, is een slow motion waarin elk detail wordt opgemerkt: de mist, een witte kat, het verkeer, de trap. Later ziet hij hoe zijn vader een laatste maal het lichaam van zijn aflijvige vrouw groet en linkt hij de intensiteit daarvan met de mythe van Orpheus en Eurydice. Hij beschrijft schilderijen en installaties, gaat na hoe andere kunstenaars omgingen met alles verterend verdriet. Als een manier om een intellectuele distantie tussen de pijn en zichzelf op te trekken. Maar natuurlijk is de schrijver ook eerst en vooral een zoon, één die wordt aangemaand te schrijven over zijn eigen verdriet, in plaats van zich weg te stoppen achter het neerschrijven van dat van zijn vader. Het gaat hem merkelijk minder af, slechts sporadisch krijgt hij toch een helder beeld van haar op papier. Dat haar stem al vervaagd is, noteert hij ergens.

Voor het vergeten is een fragmentarisch boek dat zijn teen in vele genres doopt. Literaire kunstanalyse, maar ook poëzie. Een kortverhaal wisselt af met overdenkingen. Referenties aan Ovidius’ Metamorfosen — die weer — spelen haasje over met een stuk toneeltekst dat hij eerder voor NTGent schreef. Het zijn de stem en stijl van de auteur die het geheel strak aan de leiband houden. Het steeds weerkerende beeld bijvoorbeeld van het edelhert dat zijn gewei in de grond boort, boom wordt; het verlammende verlies in een krachtige metafoor uitgedrukt.

Het zorgt voor een prikkelende en uitdagende leeservaring. Zelfs al staat er nadrukkelijk “roman” op de cover gedrukt: dit is geen verhaal, eerder een bundeling woekerende contemplaties en overwegingen. Dit is niet de sprookjesachtige Verhelst van Tongkat, niet de recalcitrante, uitdagende auteur van Zwerm, noch de meer gelouterde schrijver van zijn laatste romans. Voor het vergeten is een beetje van dat alles, maar ook heel erg een apart boek in zijn oeuvre.

Het verrassende einde werd Verhelst in de schoot geworpen en biedt een prachtig contrapunt. Hoe zwaar afscheid nemen ook valt, licht gloort altijd aan de horizon en meestal in de hoek waaruit je het niet zag aankomen. “Ooit begon hij een zin uit te spreken, maakte die niet af en vergat hem. Zestig jaar later vallen die woorden hem weer in, hij glimlacht verrast.” Zo mooi en simpel kan het soms gaan. Verdriet is tegen dan achtergrond geworden, een onderwerp in de kunsten. Vanaf nu mag ook Voor het vergeten in die canon worden opgenomen.

8
De Bezige Bij

recent

Zimmerman

17 maart 2024Rotown, Rotterdam

Zondagavond spelen Ivy Falls en Zimmerman in Rotown in...

Coeur :: SHOW

Meer pompende beats. Meer duizelingwekkend Frans. Meer pure, feestelijke...

The Smile

15 maart 2024Vorst Nationaal, Brussel

Er zit een goeroe verborgen diep in Thom Yorke....

Benni :: Make Me Blind

Vanuit het land van de eeuwige herfst bracht de...

Miek Zwamborn :: Onderling – Langs de kustlijn van Mull

Hoe maak je als auteur het landschap tot hoofdpersonage...

aanraders

Maxim Osipov :: Kilometer 101

Dat zelfs op al onschadelijk gemaakte dissidentie nog steeds...

Olga Tokarczuk :: Empusion

Weg met de achterflap! Hoewel het iedereen vrij staat...

Miek Zwamborn :: Onderling – Langs de kustlijn van Mull

Hoe maak je als auteur het landschap tot hoofdpersonage...

verwant

Peter Verhelst :: De kunst van het crashen

Post-traumatische stress: Peter Verhelst weet wat het is, sinds...

Peter Verhelst :: Geschiedenis van een berg

Krap een jaar na De allerlaatste caracara ter wereld...

Peter Verhelst :: De allerlaatste caracara ter wereld

De caracara is een valkachtige roofvogel. Vergeet dat. De...

Peter Verhelst :: Zoo van het denken

Stilzitten zit schrijver, dichter en theatermaker Peter Verhelst niet...

Peter Verhelst :: Nieuwe Sterrenbeelden

Noem het gerust de vloek van Peter Verhelst, dat...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in