Amper drie maanden na Fire and Fury van journalist Michael Wolff, verschijnt er opnieuw een bestseller die de Amerikaanse president in nauwe schoentjes brengt. Sinds zijn ontslag zal James Comey de geschiedenis in gaan als de bekendste FBI-directeur na Edgar Hoover.
James Brien Comey Jr. (1960) is een Amerikaanse advocaat die verschillende functies heeft bekleed in het Amerikaanse rechtssysteem. Afwisselend werkt hij voor de FBI en het Department of Justice. In 2013 wordt hij door voormalig president Barack Obama benoemd als directeur bij de FBI. In deze job krijgt hij te maken met verschillende zaken die nogal gevoelig liggen en die hem niet altijd in dank worden afgenomen. De Hillary Clinton-mails en de mogelijke Russische inmenging in de presidentsverkiezingen van 2016 zijn daar goede voorbeelden van.
Sinds de aanstelling van Donald Trump als 45ste president van de Verenigde Staten, komt Comey’s positie meer en meer in het gedrang. Trump wil niet weten van een scheiding der machten, iets wat zijn voorgangers altijd min of meer respecteerden, en verplicht hem tot persoonlijke vergaderingen en diners. Tijdens deze meetings worden de gesprekken steeds onaangenamer voor Comey, wanneer Trump blijft polsen naar zijn loyaliteit. Nog erger wordt het wanneer hij later verzoekt om het onderzoek naar Michael Flynn (ex-nationale veiligheidsadviseur) te laten vallen en vraagt of Comey toch niet “iets” kan doen aan het immer hangende Rusland-onderzoek. Comey weigert om op al deze voorstellen in te gaan en wordt uiteindelijk door Trump ontslagen. Vastbesloten om niet bij de pakken te blijven zitten, begint hij vrijwel onmiddellijk aan een boek om zijn kant van het verhaal naar buiten te brengen.
In A Higher Loyalty: Truth, Lies and Leadership (Macmillan Publishers, 2018) komt Comey vaak terug op hetzelfde onderwerp: ethisch leiderschap. Het is de rode draad en tevens de boodschap die hij wil meegeven aan zijn lezers. Comey stelt zich vragen over het gedrag van de Amerikaanse president en diens entourage, door wie fundamentele waarheden en feiten worden aangevallen en voor wie onethisch gedrag en leugens de norm worden. Hij legt uit dat het probleem zich niet enkel in het witte huis bevindt, maar dat het een wereldwijde trend is die doorgedrongen is in alle facetten van de samenleving. Comey hoopt dat de wereld klaar is voor een moment van rust en reflectie om te beseffen wat er allemaal aan het gebeuren is. Hij is optimistisch dat de normen en waarden zich terug zullen herstellen na de Trump-periode.
In tegenstelling tot Fire and Fury van Michael Wolff leest A Higher Loyalty als een trein. Comey heeft een bewonderenswaardige schrijfstijl en dat heeft zich vertaald in een vlot leesbaar product. Wat velen dachten dat een relaas aan feiten ging worden, werd uiteindelijk een beknopte biografie. Beknopt in de zin dat alles wat Comey aanhaalt terug te verhalen is op de keuzes die hij heeft gemaakt in zijn carrière. Zo koos hij voor het beroep van de law enforcement omdat hij als tiener kortstondig gegijzeld werd door een overvaller. Het moet gezegd worden dat Comey bij bepaalde onderwerpen graag aan de algemene kant van het verhaal blijft staan. Zonder al te veel inkijk te geven over zijn persoonlijke visie, praat hij nogal droog over bepaalde zaken zolang het maar juridisch te verantwoorden is. Hij wil ons laten geloven dat hij bij momenten te braaf is. Zo beschrijft hij hoe hij verschillende oud-studenten een brief stuurt, omdat hij hen ooit in de lift verteld heeft dat hij basketbal speelde, terwijl dat niet het geval was (Comey is 1.98 meter). Je wordt geen directeur van het FBI door alleen maar de juiste diploma’s te halen en door hard te werken.
Het is de vraag of er nog sequels van deze “Trump saga” gaan komen. Gezien het huidige politieke klimaat en de werkwijze van Donald Trump lijkt dat best mogelijk. Het boek laat je achter met een warm gevoel, dat misschien toch nog niet alles is verloren.
