Vijf jaar geleden zat Editors intern nog in diepe crisis. Vandaag is die dip uitgezweet, mag de groep straks TW Classic headlinen en staan ze er terug met alweer de zesde plaat: de derde sinds het afscheid van gitarist Chris Urbanowicz. Violence laat een band horen die zijn sterkte en een elegant compromis heeft gevonden tussen publieksvriendelijkheid en de drang naar vernieuwing. En die vooral niet ontevreden wil terugblikken: “Natuurlijk hebben we geen spijt van The Weight Of Your Love, die plaat heeft ons een groter publiek bezorgd!”
Sommige artiesten ervaren interviews geven als een kwelling, en laten dat merken. Anderen zijn gracieuzer en accepteren dat het deel van de job is. Tom Smith en Justin Lockey, respectievelijk frontman en gitarist (die de schoenen van Urbanowicz mocht vullen) behoren duidelijk tot de tweede school. Gereserveerd maar beleefd staan ze de pers vandaag te woord in het zaaltje waar platenfirma PiaS al eens een akoestisch concert organiseert. Er zijn nog altijd dingen waar ze liever niet over praten, maar die snijden we pas later aan. Eerst moeten we het over dat nieuwe Violence hebben, een plaat die een groep laat horen die goed in zijn vel zit.
Smith: “Voor de opnames van onze vorige plaat, In Dream, hadden we onszelf teruggetrokken in de Schotse hooglanden, ver van alle verlokkingen van het thuisfront. We wilden een bubbel voor onszelf creëren, waarin de buitenwereld, zelfs geen producer, nodig was. Dat was belangrijk voor ons, voor deze tweede versie van de band. Maar toen we dat hadden gehad, hing de onuitgesproken consensus in de lucht om voor deze plaat het tegenovergestelde te doen. Ofwel zouden we werken met een producer, of op zijn minst met iemand extern die wat kon toevoegen aan de productie.”
“We vonden een repetitiehok in Oxford waar we rustig aan Violence konden werken, op een manier die minder intens was dan hoe we In Dream maakten. Zes maanden lang woonden we van maandag tot vrijdag samen, werkten van elf tot vijf en in het weekend gingen we naar huis. Heel kantoorachtig, als je het zo bekijkt. En daar hoorden we World Eater, het laatste album van Blanck Mass. Dat vonden we zo goed, dat we hem opbelden of hij onze muziek onder handen wilde nemen: carte blanche, en zo interpreteerde hij het ook. Hij maakte geen remixen, bleef trouw aan de song, maar haalde ze duidelijk door zijn verbeelding. Zijn versies van onze songs klonken heel elektronisch, heel brutaal. We hadden vorige zomer al gevoeld dat nieuwe songs als “Hallelujah (So Low)” en “Magazine” erg direct waren: Ben versterkte die kracht nog. Hij maakte ze veel confronterender.”
enola: Té confronterend dus. Jullie haalden uiteindelijk toch nog een tweede producer binnen.
Smith: (protesteert) “Bwa, té. Té elektronisch? Te weinig Editors misschien. We hadden plots albums in handen: eentje dat wij in Oxford hadden gemaakt, en wat Blanck Mass ervan gemaakt had. Die botsten, en dus haalden we Leo Abrahams (Brett Anderson, Oscar And The Wolf, red) aan boord. Hij hamerde erop dat we het menselijke kantje niet mochten vergeten. Dat was immers wat ons máákt, vond hij: dat onze nummers altijd een emotioneel kantje hebben. En dat dreigden we te verliezen als het te kil werd. Het was zaak om de kracht van Blanck Mass’ versies te nemen, en die te doen werken binnen een meer Editors-achtig geluid.”
Lockey: “Het was goed dat Blanck Mass zo extreem is gegaan. Zo zagen we wat mogelijk was, maar beseften we ook hoever we het moesten terugbrengen om nog te werken.”
enola: Waar op Violence kan ik nog horen wat Blanck Mass met jullie muziek deed?
Smith: “Je hoort het vooral in de ritmes, kleine roffeltjes, versnellingen op de achtergrond. Als Ed iets speelt op drums of zijn drummachine, heeft het altijd iets relaxed. Het hangt een beetje achter de beat aan, bij Blanck Mass was iets altijd nét vooraan. Dat maakte een heel verschil. Wat we dan vaak deden, is dat Ed er opnieuw over ging spelen, zodat je een mooi amalgaam van de twee kreeg. Ook sommige synths zijn typisch Bens (Blanck Mass, mvs) werk, en er is natuurlijk de manier waarop hij die riff van “Hallelujah (So Low)” bewerkt heeft zodat die loodzwaar klinkt. Het industrial kantje van “Counting Spooks” is ook op zijn conto te schrijven, net als die lange outro van “Violence”.”
enola: Iedereen vond het al van In Dream, maar eigenlijk is Violence nog veel meer het logische vervolg op In This Light And On This Evening, de laatste plaat die jullie met Chris Urbanowicz op gitaar maakten.
Smith: “Dat denk ik wel. Er is een heldere lijn te trekken van dat album over In Dream tot Violence, dat voor mij aanvoelt als een verfijndere versie van die voorganger. Het is waar dat The Weight Of Our Love, dat we na In This Light … maakten, de vreemde eend in de bijt is in ons oeuvre.”
enola: Niettemin blijven jullie die plaat heel hard verdedigen, tegen alle kritiek in.
Lockey: “Omdat het een goeie plaat is! Ik weet dat ie controversieel is, maar dat vind ik er geweldig aan. En kijk, we hebben met deze line-up nu evenveel platen gemaakt als de eerste versie van Editors, en dan zie je toch dezelfde evolutie: eerst een gitaarplaat, dan één waarin het tempo wat zakte en de songs wat grootser, en vervolgens de elektronische kant op.”
enola: Met andere woorden: om deze band te kunnen zijn, moesten jullie eerst ook die rockband zijn.
Smith: “Je mag niet onderschatten hoe fucking beangstigend het destijds was toen de band in 2012 uit elkaar viel. Wij, die vier jongens die samen drie platen hadden gemaakt, waren geboekt om voor het eerst Werchter te headlinen, en net op dat moment hield het op met draaien. We hebben toen twee nieuwe gasten binnengehaald om ons bij dat optreden — het grootste van ons leven — te helpen, maar daarom waren we nog geen groep. Dat moesten we op dat moment nog worden, en daarvoor moesten we een rockband zijn. We moesten even de basics doorlopen — samen een plaat maken — en dus zijn we meteen de studio ingedoken om de nieuwe songs op te nemen.”
Lockey: “Je begint geen band om dan meteen In This Light And On This Evening te maken. Dat doe je pas nadat je een heel traject doorlopen hebt. Daarvoor moet je elkaar niet alleen als muzikant, maar ook als persoon heel hard vertrouwen. En nog ter verdediging van die plaat: ze heeft ons wel een groter publiek gebracht. Het had het einde kunnen betekenen, maar het werd het tegendeel. Dat loste veel problemen op. The Weight Of Your Love leerde ons niet alleen een band te zijn, maar ook hoe wij met ons vijven samen songs konden schrijven. Als je dat min of meer live kunt, dan ben je een kickass band. We hebben die plaat blauw getourd, en dat heeft ervoor gezorgd dat we meer mensen dan ooit bereikten. Daardoor staan we hier nu, dus neen: we hebben geen spijt van die plaat.”
enola: Terug naar Violence dan maar. “Hallelujah (So Low)” moet zowat het vuilste zijn dat jullie ooit opnamen. Hoe eindig je daar?
Smith: “De manier waarop de akoestische gitaar in het begin samengaat met die electronica, is zo opwindend. Twee basiselementen, die bijna iets primitiefs hebben. Maar het punt van dat nummer is vooral dat het desondanks ook melodieus blijft. Het is een tune, en dat ligt aan die geweldige riff van Justin. Bij In Dream was hij zo met knoppen in de weer, dat hij een beetje vergeten was dat hij gitaar speelt. Daar lag zijn focus niet, en dat was deel van wat hem toen zo goed maakte, maar deze keer wilden we hem er toch eens aan herinneren dat hij óók onze gitarist is, en een behoorlijk goeie zelfs.”
Lockey: “Het is bijna belachelijk hoe dat nummer ontploft, maar tegelijk zit er ook een solid groove achter die je maar krijgt omdat een band speelt. Het heeft wat nodig is, zonder te veel poespas.”
enola: “Hallelujah”, behoorlijk iconische titel om te gebruiken, niet?
Smith: Dat is deels de reden dat ik er “(So Low)” heb achter gezet. Ik schreef het nummer na een bezoek met Oxfam aan enkele Griekse vluchtelingenkampen. Mensen zien leven in wat min of meer gewoon stof is, volledig afhankelijk van de hulp van anderen, hakte erin. Ik denk niet dat het nummer echt een boodschap heeft, maar het is wel het eerste dat ik thuis heb geschreven.”
enola: Ik kan me voorstellen dat je na zo’n bezoek je plaat ook Violence wil noemen.
Smith: “Kijk naar de wereld vandaag: die is gewelddadig op alle mogelijke manieren. Alleen al de manier waarop er voortdurend haatvolle meningen de ronde doen, die onmogelijk te vermijden zijn, is gewelddadig op zich. Ik denk niet dat Violence daarom een politieke plaat is, maar de personages die elkaar vinden in de songs, doen dat om te ontsnappen aan deze wereld. Het gaat me veel meer om de menselijke banden dan het grote plaatje.”
“Violence is een plaat van zijn tijd, ja, maar voor mij is ie daarom niet per se politiek. Voor mij wil dat zeggen: een boodschap, een vingertje dat me zegt wat ik moet denken. Goed voor mij hoor, dat heeft bestaansrecht. ’t Is gewoon niet waar ik me comfortabel bij voel als tekstschrijver. De wereld is wat ze is, daar kan ik niet omheen, maar ik focus liever op het menselijke daarin.”
enola: En toch, ’t is moeilijk om bij “Magazine” niet aan Trump te denken, zonder dat je er een hol statement van maakt als “wat een idioot”.
Smith: “Het gaat nochtans niet alleen om hem. Er loopt een lange lijn door de geschiedenis van zijn soort lege, corrupte figuren. Misschien zelfs eerder uit de zakenwereld, die gewoon zeggen wat men wil horen opdat ze hun positie kunnen behouden. Eerlijk, bij het schrijven dacht ik niet aan iemand specifiek, maar het is inderdaad gek hoe dat nummer bijna Trumpig klinkt.” (lachje)
enola: Of voor jullie Britten misschien eerder Boris Johnson-achtig?
Smith: (lacht ongemakkelijk) “Oh Jesus Christ. Misschien wel ja …”
enola: Waarom moest “No Sound But The Wind”, dat hier al eeuwen een populair trouwnummer is, op deze plaat?
Smith: “Omdat het nog niet op plaat stond. Het is alleen bij jullie opgepikt, en dat is vrij uniek. Buiten België betekent het niets. Ik speel dat nummer ongeveer één keer per jaar dus, en we hadden het dan ook nog nooit met de band opgenomen. Toen we beseften dat Violence een rustpuntje kon gebruiken, leek het thematisch mooi te passen. ’t Is een nummer over een vader die zijn kind wil beschermen. Blij om dat nummer zo eindelijk achter te kunnen laten.”
enola: Ik heb al eens gevloekt als ik zag dat jullie in het buitenland pakweg “The Weight Of The World” speelden en bij ons dat nummer.
Smith: “Snap ik, maar ik kan er niet buiten. Het is zo’n populair nummer, daar mag je als artiest niet tegendraads over doen. “No Sound But The Wind” is zo’n deel van ons verhaal in België. Ik werd vaak gevraagd wat het is tussen ons en het Belgische publiek, en ik weet het algemeen gesproken echt niet. Maar het zijn van die dingen zoals dat nummer — ik die op Werchter alleen achter mijn piano ga zitten en dat het dan een hit wordt omdat die gast staat mee te zingen — die daarvoor zorgen. Dat worden kleine verhaaltjes, net zoals Werchter ons in 2012 als headliner boekte, hij (wijst naar Lockey) op die manier gedoopt wordt op dat grote podium, en ook dat festival zo een deel van het grotere verhaal wordt.”
enola: Ik heb het gevoel dat Rock Werchter jullie toen, eigenlijk veel vroeger dan logisch was, headliner maakten. Als om te zorgen dat jullie dat zouden worden.
Smith: “Ze hebben toen een risico genomen met ons, ja. Festivals zouden dat vaker moeten doen, want anders loop je kans dat je ooit zonder headliners zit, omdat de gewone namen niet kunnen. ’t Is een goed idee om af en toe een band of artiest een beetje te hoog te zetten, en te zien of het zinken of zwemmen wordt. Toen Coldplay Glastonbury mocht headlinen met hun tweede album was dat hetzelfde verhaal: veel te vroeg, maar ze hielden stand.”
enola: Het moet soms vreemd zijn voor jullie: van het podium van Werchter, omgeven door vuurwerk, naar een mid-level festival in Engeland.
Smith: “Dat is al een paar jaar onze realiteit, en om eerlijk te zijn: het zijn de grote die de vreemde momenten zijn.”
enola: Straks staan jullie op TW Classic. Gek?
Smith: “Natuurlijk hebben we even getwijfeld of we onszelf wel al klaar voelden om op TW Classic te staan. Er is discussie geweest, maar die hele affiche is zo juist, zo geweldig. Van zo’n dag wilden we wel deel uitmaken.”
Lockey: “’t Is een droomline-up, waarom zouden we die weigeren? Vind mij over heel het continent een festivaldag die dat allemaal biedt! Komaan, Kraftwerk heeft dansmuziek zowat uitgevonden! En The National! En trouwens: als een band aan zijn zesde plaat toekomt, dan is dat een reden tot vieren. En ik weet dat “classic” synoniem kan staan voor “oubollig”, maar we zijn een band met een catalogus vanaf nu: als dat niet klassiek is, dan weet ik het niet.”
enola: Maar daarmee zijn jullie wel helemaal geconsacreerd als stadionband. En daarover gesproken: ik heb ooit in een massaspektakel gespeeld waar zo’n vuurfonteinen op een meter van me de lucht inschoten. Behoorlijk beangstigend, niet?
Lockey: “Vooral als je vergeet in welke song ze komen, en je net iets te dicht bent gewandeld. Is me een paar keer overkomen. Dat eerste optreden op Rock Werchter was meteen ons eerste met pyrotechnics, en dat voelde bijna als Spinal Tap. We hadden daar eigenlijk nooit zwaar over gepraat, over dat soort effecten. (lachje) Maar goed, naarmate het drama in die optredens belangrijker werd, begon ook dat soort inkleding meer steek te houden. Zeker bij een erg theatrale plaat als Violence ben je je ervan bewust dat je daarover moet nadenken. En we kijken ook naar wat andere bands doen. Vorig jaar zagen we in Duitsland Deichkind aan het werk op een festival, en ze hadden een heel straffe show; heel simpel, maar heel effectief. Ik vind dat je als performer daar aandacht aan moét besteden als je op een bepaald niveau speelt.”
Smith: “Ik sta er nogal dubbel tegenover. Nu we het hebben, weet ik dat veel mensen zouden klagen als we ermee ophielden. Blij dus dat we ermee begonnen zijn. Het is plezant, en soms moet je gewoon de entertainmentkant van die dingen omarmen, mensen tot op zekere hoogte geven wat ze willen. Zelfs al spelen we verder gewoon donkere indierock.”
enola: Klein puntje van kritiek: ik kan na vijf of zes keer de effecten wel dromen. Ik wéét bijvoorbeeld dat in “Racing Rats” het genstergordijn komt.
Lockey: “Dat is ook gewoon een geweldig moment, hé! (schatert) Ik zie iedereen glimlachen als dat gebeurt. Ik hou er zelf van, tenzij ik een vonk in mijn oog krijg. Wat ook al eens gebeurd is. Maar je hebt gelijk, misschien moeten we de boel maar eens wat omgooien.”
Editors staat op 14 juli op TW Classic.
