In 2017 vormt de eilandengroep Indonesië het gastland voor het Europalia Arts Festival. Een blik op deze fascinerende eilandengroep kan niet zonder te refereren aan de speciale verhouding van de bewoners met hun voorouders via rituelen.
Curator David Tanudirjo en adviseurs Pieter ter Keurs en Francine Brinkgreve nemen een cultureel uitgangspunt in wanneer ze stellen dat de meer dan 250 miljoen eilandbewoners te divers zijn door hun etnische afkomst en de gigantische hoeveelheid levende talen die ze spreken om als één geheel beschouwd te worden. Ze worden echter allemaal verbonden door een gezamenlijk respect voor de voorouders. Of je nu op Sumatra een blik in een dorp werpt of je bevindt je in Papoea bij een lokale stam of in een Javaanse stad, overal kom je afbeeldingen van voorouders tegen.
Het respect voor de voorouders overklast ook de religieuze tegenstellingen. Deze houding is terug te vinden bij de islamitische meerderheid, bij de indoe-aanhangers en bij de boeddhisten. Voorouderverering schept een band met het verleden, het ondersteunt het nemen van beslissingen in het heden en het opent een venster op de toekomst. De voorouder in de meest brede betekenis, soms zelfs als vertegenwoordiger van de symbolische allereerste bewoner van een dorp, is telkens de centrale figuur in rituelen en gebruiken.
De expo weet de diverse rituelen heel goed en overzichtelijk te classificeren. Bij ieder ritueel, bij iedere belangrijke overgang in een mensenleven, worden uit alle windstreken en van de grote eilandengroepen, symbolen en beelden getoond. De bezoeker doorkruist de uitwisselingen tussen de diverse religies, wordt ondergedompeld in huwelijksrituelen, beleeft de communicatie en de vruchtbaarheid van de inwoners mee en eindigt bij begrafenis- en doodsrituelen.
De getoonde voorwerpen zijn ongetwijfeld kostbaar maar blijven anderzijds ook wat hangen in de traditionele kijk die het westen heeft op etnische en rituele gebruiken. Er lijkt wat te weinig aandacht voor de vernieuwingen waar de maatschappij in deze lappendeken zonder twijfel aan onderhevig is.
De expo vormt desondanks een waardig onderdeel van het Europalea-geheel. Het lijdt geen twijfel dat de voorouders tevreden meekijken.
Ancestors and Rituals loopt nog tot 14 januari 2018 in Bozar Brussel.
