Kan een langgerekte jeugdkroniek blijven boeien? In dit derde deel bewijst Riad Sattouf op nog eens 160 pagina’s dat het in elk geval mogelijk is.
Sattouf pikt de draad op van zijn jeugd in het Midden-Oosten. Dit derde deel markeert het einde van de onschuld voor de kleine Riad.
In het eerste deel van De Arabier van de toekomst, gepubliceerd in 2014, vertelde de tekenaar en filmmaker Riad Sattouf over zijn eerste drie levensjaren (1978-1984). We maakten kennis met zijn ouders, een Bretoense moeder en een Syrische vader. Het ging die drie jaar van Libië naar Groot-Brittannië, Frankrijk en Syrië. In het tweede deel (1984-1985), gepubliceerd in 2015, kregen we het relaas van zijn eerste schooltijd in Syrië.
Intussen is Riad zes jaar oud (negen aan het eind van het album) en nog steeds “opmerkelijk”. Zijn haar is nog altijd “blond-bruin, enigszins op het randje”, maar in Syrië is er niets echt veranderd: de barsten in de muren van de huizen, lege winkels, grillige machthebbers, gewelddadige neven en de sadistische meester van de school.
Verdeeldheid wordt in deel drie het hoofdthema. Niet alleen de verdeeldheid binnen de culturen en godsdiensten maar ook de verdeeldheid tussen zijn ouders. De blinde liefde die Riads moeder overhaalde om met haar man naar het Midden-Oosten te verhuizen, maakt plaats voor enorme heimwee naar Frankrijk met zijn grote winkels en naar haar familie. De tegenstelling tussen het Syrische boerengat en het Franse Bretagne wordt dan ook dik in de verf gezet. Zelfs het gebruik van de hoofdkleur blauw voor de pagina’s die zich in Frankrijk afspelen, en roze voor het Midden-Oosten, draagt hiertoe bij.
Sattouf begint ook meer en meer te spelen met deze tegenstellingen zonder zijn objectiviteit te verliezen. Integendeel, je krijgt zelfs gelijkenissen. Het zogenaamd wrede karakter van enkele Syriërs valt in het niet bij de Franse buren die katjes dood kloppen en voor dood achterlaten in de afvalcontainer. De Kerstman brengt blijkbaar ook enkel kadootjes voor de Fransen, en niet voor de Syrische vriendjes.
Maar het is dus vooral de moeder die een sterke evolutie doormaakt. Was ze een zeer rustig nevenpersonage in de eerste twee delen, dan bewijst ze hier over een sterk karakter te beschikken. Ze snakt naar een comfortabeler leven voor zichzelf en haar kinderen. Ondertussen maakt ze gigantische legpuzzels tegen de verveling, maar de depressie ligt steeds op de loer. Onverwacht wordt ze ook zwanger van een derde zoontje dat in Frankrijk geboren wordt.
Daarnaast staat ook de vaderfiguur centraal. Hij is zelf ongelovig maar moet schipperen tussen zijn Franse vrouw en zijn streng gelovige moeder. Dit leidt zelfs tot een gezamenlijke ramadan van hem en Riad (voor een dag) en uiteindelijk de besnijdenis van de drie kinderen.
Sattouf slaagt erin om in korte hoofdstukken fijne herinneringen op te halen waarbij de dualiteit vaak tot hilarische taferelen leidt. De politieke en culturele achtergronden blijken weer zeer actueel, hoewel het nog vader Assad is die de plak zwaait. Ook de verschillen met buurlanden Libanon en Saoedi-Arabië komen aan bod. Het is allemaal niet te diepgravend, maar wel informatief. De tekenstijl blijft eenvoudig, zij het gestileerder dan in zijn serie Pascal Brutal.
Deel drie was, net als de twee vorige, een absolute bestseller in Frankrijk. Het open einde van de trilogie verraadt het al een beetje maar bij onze zuiderburen ligt deel vier bijna in de winkelrekken. Op dit niveau mogen er nog wel een paar delen bijkomen. Vervelen doet het nog lang niet.
