Zelden werd een album van een Belgische jazzartiest met zoveel bombarie de wereld ingestuurd als het debuut van het duo SCHNTZL, eentje waarvan zowat iedereen met een stel oren aan z’n kop had kunnen voorspellen dat het iets bijzonders zou opleveren. In een periode dat de Belgische jazz – in de hele brede zin van het woord – een bloeiperiode doormaakt, die stilaan ook op waarde geschat wordt door een breder publiek, is een plaat als schntzl alweer een mooie aanwinst.
Natuurlijk moeten we er niet onnozel over doen: dat SCHNTZL nu met argusogen gevolgd wordt, heeft natuurlijk ook (maar gelukkig niet alleen) te maken met de jeugdige leeftijd van pianist Hendrik Lasure (1997) en drummer Casper Van De Velde (1995). Vooral de naam van Lasure, die een paar jaar geleden ook al een paar keer speelde tijdens Jazz Brugge en hier en daar in de prijzen viel, doet al even de ronde. Sleutelmoment was ook het moment waarop ze de STORM! Contest wonnen en hun parcours op de rails gezet werd met vooruitzicht van een albumrelease bij het Brugse W.E.R.F. en een concertreeks via JazzLab Series. Het is zover.
Komt erbij dat nu wel heel duidelijk wordt dat de jazzmuzikant van vandaag niet te vergelijken valt met die van een generatie geleden, waarbij vooral de kruisbestuiving van genres opvalt. Bij de muzikanten die nu (af)studeren aan de conservatoria, of die net achter zich lieten, is er niet zomaar het besef dat jazz, als ze relevant wil blijven, van binnenuit vernieuwd moet worden, of ook de hand kan reiken naar andere genres. Het is voor hen geen doelbewuste keuze meer, maar een vanzelfsprekendheid, een attitude. En misschien is het dan pas, dat je kan spreken van een paradigmaverschuiving.
In ieder geval: het leidt op schntzl, dat opgenomen werd met Koen Gisen, intussen een van de meest alomtegenwoordige en misschien ook toonaangevende Belgische producers van vandaag, tot een album waar jazzpuristen het zuur van zullen krijgen. Niet omdat hier zo radicaal huisgehouden wordt, omdat decibelrecords sneuvelen of de traditie een gemene hak gezet wordt. Nee, het is omdat de jazz en het element van de improvisatie er eigenlijk een gelijkwaardige verhouding op nahouden met andere werelden die heel wat van de verkenners van vandaag bezighoudt: elektronica, neoklassiek, minimalisme en vergaarbakpop à la Radiohead, de band die als geen ander blijft bewegen tussen de zones en en passant de jazzwereld (of hedendaagse muziek tout court) ermee aansteekt.
Het is misschien ook daarom dat ze het album starten met het onwerkelijke “Lindbergh”, waarmee je meteen belandt in een iele wereld van synthetische toetsen en bewerkte stemmen. Een spaarzaam gedoseerd, bijna voorzichtig weefsel van klanken, waar gestaag (akoestische) piano, cimbaal en basdrum bij komen. Een speels mysterieuze aanzet die meteen duidelijk maakt dat dit geen uitje wordt langs een zoveelste “All The Things You Are” of “Summertime”, maar een experimenteerzone van onontgonnen gebieden. Dat SCHNTZL resoluut kiest voor eigen materiaal en er vervolgens iets moois van wil maken, siert hen. Het getuigt van eigenzinnigheid en lef, en maakt duidelijk dat ze ook het risico willen lopen om op hun gezicht te gaan.
Hoogtepunt “Dame En Konijn” is misschien wel het meest geslaagde, duidelijke voorbeeld van hun werkwijze, eentje waarbij het spelen met uitgepuurd basismateriaal, het betrekken van “vreemde” invloeden en een opmerkelijke productie leiden tot iets nieuws. Een minimaal getinte, tussen jazz, minimalisme en pop slingerende beweging, waarin de basdrumslagen haast uitvergroot worden tot prominente beats (iets dat ze nog een paar keer herhalen) en het iele snaredrum-geluid aanvankelijk op de achtergrond blijft tikken. Het is kale breedbeeldmuziek, heeft meer te maken met Radiohead in filmmodus dan met de jazztraditie, zeker wanneer de zwierige elektronica opduikt. En zodra de song gaandeweg om zich heen begint te verkennen, zachtjes uitbreidt en het samenspel een iets conventioneler verbond en piano en drums opzoekt, herinnert het heel even misschien aan de popdeconstructies van The Bad Plus.
Eigenlijk is dan ook al lang duidelijk wat SCHNTL zeker niet doet: songs presenteren met een duidelijke kop en staart, een traditionele structuur, met driest geweld of makkelijke blues- en funkideeën. Er zitten grooves en aanstekelijke ritmes in, maar ze zijn doorgaans onderkoeld, ontmanteld of zitten een beetje verstopt, staan ten dienste van een totaalbeeld. Dat is misschien ook de reden waarom het krachtiger “Shanghai” aanvankelijk zo’n verrassing is. Het zoekt een extravert(er), broeierig geluid, met elektrische keyboards en klaterend drumwerk, maar keert uiteindelijk ook weer terug naar ingetogen terrein. SCHNTZL is geen baldadig stel, het is een zoekend duo dat gebruikmaakt van ruimte, van stilte, vaak ook van de eenvoud (zie ook het artwork). Hier en daar zorgt dat voor momenten die wat onderontwikkeld aanvoelen of net iets te sterk blijven inzetten op een sfeertje (dat ze wel beheersen), maar doorgaans weten ze de songs naar hun hand te zetten, steken ze er genoeg ingrediënten in om de aandacht vast te houden.
In “Genster” knikt Lasure even minzaam richting Satie, terwijl Van De Velde zich al net zo sterk beperkt tot een krappe inkleuring. In “The Big Silver Pepper” mikken ze toch even op een krachtigere hypnose, en hun bewerking van “Flow My Tears” van renaissancecomponist John Dowland vormt een song van 400 jaar oud om tot een bedwelmende, fragiele ballade die aanvoelt als een muzikaal portret van een geliefde. En dan kan je toch even niet anders dan bedenken dat deze twee knapen ergens een paar stadia in hun ontwikkeling naar de volwassenheid overgeslagen hebben. Straf.
schntzl biedt zowat alles waar je eigenlijk op kon hopen: een eigen geluid dat uitblinkt in maturiteit, verfijning en secuur uitgevoerd avontuur, een gebruik van productie en technologie dat verder gaat dan cosmetische inkleuring of flauwe gimmick (iets dat ze gemeen hebben met De Beren Gieren, die er al net zo knap mee in de weer zijn gegaan) en vooral: een wederzijdse empathie die ongetwijfeld tot nog meer verkenning en verdieping zal leiden. Als visitekaartje kan dit intussen al tellen.
Het duo speelt dit jaar nog meer dan twintig concerten via JazzLab Series. Alle info HIER.
