LOKERSE FEESTEN: Garbage :: ”Jonge vrouwen die de songs van oude mannen verkopen: dat is pop vandaag”

Strange Little Birds: zo heet de zesde van Garbage, en die titel voelt juist. Nog meer dan toen ze twintig jaar geleden de neus aan het venster staken is het viertal vandaag een anomalie. Een relict uit lang vervlogen tijden, toen popmuziek nog geen zaak was van Zweedse producers. Na een lange periode van twijfel staat de band er eindelijk opnieuw. “Het heeft lang geduurd, maar nu weten we dat iedereen die dalende verkoopscijfers zag. Het was niets persoonlijks”, zucht zangeres Shirley Manson

Als één band de tweede helft van de jaren negentig bepaalde, dan wel Garbage. Niet alleen toonde producer/drummer Butch Vig hoe alle technologische innovaties hun plaats konden krijgen in het traditioneel erg conservatieve rockwereldje, met Shirley Manson had de groep een frontvrouw die een al imponerende generatie sterke rockvrouwen luidruchtig durfde aanvoeren. Garbage was een band die voorbestemd leek om tot absolute headliner uit te groeien, maar het lot — waarover straks meer — besloot er anders over. De laatste vijftien jaar opereert de groep eerder in de schaduw, van waaruit met mondjesmaat een plaat wordt gelost. Strange Little Birds, bijvoorbeeld, dat afgelopen lente een alweer vier jaar durende stilte doorbrak. Het werd er eentje waarop de band zijn geluid een grovere korrel aanmat, en Manson het songschrijven een draai geeft. Waardoor dit meer dan dat echte titelloze uit 1995 als het debuut van een beginnend bandje voelt: rauw, en fris van de lever.

enola: Een bewuste keuze?
Shirley Manson: “Ja. Popmuziek is tegenwoordig zo weinig menselijk dat het gewoon pijn doet aan de oren. Autotune haalt alle menselijkheid weg uit de stem, en al die perfectie en opgepoetstheid verblindt. ’t Doet me vooral denken aan heel die selfieziekte: iedereen zoekt de perfecte hoek, het goeie licht, de beste pose. Wij wilden met Strange Little Birds het tegendeel daarvan maken, en ons presenteren als echte mensen – fouten en wratten incluis. Laat me het woord ‘authentiek’ maar in de mond nemen. Want dat moest het worden: een plaat die heel erg specifiek als ons klonk. Dit is ons verhaal, in onze stem, zonder veel oppoetsen.”
enola: Het laatste wat we van jullie zagen was een tour waarop jullie je debuut integraal opvoerden. Ik heb het gevoel dat dat zijn sporen heeft nagelaten op deze volgende stap.
Manson: “Het gemakkelijke antwoord is nochtans ‘neen’. Alle songs waren al geschreven, maar ik denk dat we in ons achterhoofd daar toch al zaten. De tijden waren er naar om terug te keren naar onze roots en nog eens een donkere plaat te maken in donkere tijden. We zijn in zekere zin per ongeluk terug bij onszelf beland.”
enola: Ik vond het een beetje gek dat jullie zo’n cliché verjaardagstour deden. Ik heb Garbage altijd beschouwd als een groep die vooruit keek.
Manson: “Klopt. Even omkijken was fun, maar ik ga er niet nostalgisch om worden. We hebben geen enkele zin om terug in die richting te gaan, en ik heb persoonlijk geen enkele ambitie om nog maar in de buurt te komen van mijn nineties-self. Nu, die tour voelde voor ons ook niet nostalgisch, maar hoogstens als een manier om stil te staan bij een moment — de twintigste verjaardag van onze carrière — en dat is belangrijk. Je moet mijlpalen erkennen. En laten we eerlijk zijn: je krijgt zelden de kans om de songs van een album in volgorde te spelen, dus het was een privilege om ze eindelijk eens te kunnen presenteren in een sequens zoals ze bedoeld waren.”

enola: Over jullie debuut heb je twee dominante stemmen: de een vindt het een tijdloze plaat, de ander net zeer hard van zijn tijd. Jouw kijk?
Manson: “Tijdloos. Garbage was zijn tijd zelfs voor, want waar die elektronische manier van muziek maken nu de norm is, botsten we toen vooral op veel scepsis en zelfs openlijke minachting. ‘Vals’ en ‘namaak’ waren de woorden waarmee we om de oren werden geslagen, maar Butch — alle lof voor hem — wist waar hij mee bezig was. Hij zag dat muziek in die richting zou evolueren, zelfs al week dat behoorlijk af van de iconen (Smashing Pumpkins, Nirvana, mvs) waar hij mee had gewerkt. Ik heb het hem nooit gevraagd, maar ik denk dat hij heel bewust de competitie met hen wilde vermijden. Hij moest dus iets compleet anders maken, en weet je: ik denk dat geen van onze platen echt gedateerd klinkt. Zelfs onze derde plaat, misschien zelfs meer dan ons debuut, zou vandaag kunnen uitkomen.”
enola: Ik heb altijd gevonden dat jullie eerste drie platen een heel logisch uitdiepen waren van jullie geluid.
Manson: (snel) “Dat vind ik ook.”
enola: Met als keerzijde: door in 1995 zo’n apart geluid te vestigen, werden jullie je eigen niche. Garbage-achtig was een adjectief. Hoe moeilijk is het om vanonder zo’n zelfgecreëerd etiket uit te raken?
Manson: “Dat is het vervelende, ja. Het geluid van je eerste succesvolle plaat is de kooi waarin je voor de rest van je leven opgesloten zit. Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat onze tweede plaat veel straffer is, maar we zijn opgesloten bij ons debuut, en dat is onze levenslange kwelling.”
“Kijk: je werkt met wat je bent gegeven, en hoe hard je ook wordt neergesabeld in de pers, of je fans je smeken, je kunt jezelf en wat je wil doen niet negeren. Ik heb het gevoel dat wij als muzikanten onze job hebben gedaan: nieuwsgierig zijn en onze mogelijkheden verkennen binnen de grenzen van ons talent, of een gebrek daaraan. We hebben ons nooit herhaald. Elke plaat — of ze nu goed of slecht was — heeft een specifieke identiteit, en meer kunnen we van onszelf niet verwachten. Je debuut maak je gewoon, zonder veel over na te denken, en dat definieert je. Daarna ga je op zoek. Met Version 2.0 wilden we de technologische mogelijkheden verkennen die plots opdoken. Met succes. Beautiful Garbage, onze derde plaat, was dan weer heel erg beïnvloed door hiphopproducties. Timbaland intrigeerde ons. En op onze vierde plaat waren het de gitaren die we volgden. Elke keer iets nieuws dus.”

enola: Hoe ben je als tekstschrijver geëvolueerd in die twintig jaar?
Manson: “Ik weet niet of ik de meest objectieve mens ben om daar iets over te zeggen. Ik heb er niet noodzakelijk inzicht in. Maar ik weet dat het veranderd is, en dat was zo bedoeld. Op Strange Little Birds wilde ik bijvoorbeeld andere benaderingen uittesten, een gevoel vatten in plaats van een verhaal vertellen. Geen grote ideeën, maar gewoon een kleine plaat maken die uitdrukt hoe het voelt om een imperfect puinhoopje te zijn, dat zijn weg in het leven probeert te vinden. We hebben genoeg gestreden voor goeie zaken, met vlaggen gewuifd, deze keer wilde ik dat het meer open was.”
“Ik — en de rest van de band — zijn ziek van social media. Ik kan het niet meer zien hoe iedereen steevast hetzelfde gezicht trekt in hetzelfde licht en vanuit dezelfde flaterende hoek, met hetzelfde gebrek aan vreugde op het gezicht; een gladde en geairbrushte versie van zichzelf. Het is niet alleen strontvervelend, het maakt ons op lange termijn ook alleen maar eenzaam en wanhopig. En dan valt er iets voor te zeggen om ook eens te durven toegeven dat je schrik hebt. Want dat is echt wel oké. Hé, ik ben ook nog weleens bang, verdomme.”
enola: En toch heb je het gevoel dat je niet anders kan tegenwoordig, met werkgevers die nu ook je facebookprofiel screenen. Ik vind het zelf vreselijk om te zien hoe zelfs de simpelste student er tegenwoordig moet uitzien als een young business professional, want God weet hoe je anders je carrière in gevaar kunt brengen.
Manson: “Ja, hé. Het is een vreemd tijdperk waarin we leven. Iedereen is zo voorzichtig, gaat zo ‘gecureerd’ door het leven. Alles wordt meteen geredigeerd en gecensureerd. We hebben een cultuur ontwikkeld waarin foutjes hebben betekent dat je veroordeeld wordt, en waarin steken laten vallen beschamend is. Terwijl: waar ik net van hou is hoe iemand fucked up zijn. Ik heb niet liever dan dat mensen kleine kantjes hebben, al was het maar kromme tanden. Dat maakt ze interessant, en charmant. Vreselijk hoe we onszelf almaar afmeten aan die onrealistische voorbeelden, en hoe genadeloos we voor onszelf kunnen zijn. Want wie hard is voor zichzelf, is hard voor de wereld, en ik weet niet waar we zullen eindigen als we zo verder gaan. Op een bepaald moment zullen we het bloeden toch moeten stoppen, en boetedoen voor alle pijn die we anderen hebben aangedaan.”
“Maar goed, alles evolueert. Tien à vijftien jaar geleden was het normaal dat we met onze gsm’s vergeleken, welke functies ze hadden en zo. Nu is de smartphone gewoon een deel van ons leven geworden. De nieuwigheid is ervan af, en je ziet nu al dat mensen andere manieren zoeken om zichzelf te definiëren. Kijk naar die jonge hipsters die weigeren gsm’s te hebben en opnieuw muziek op cassette willen beluisteren. Er zal altijd reactie zijn tegen de voorgaande generatie.”

enola: Hetzelfde gebeurde met Garbage: ooit waren jullie de technologische voorhoede die toonde wat het digitale voor rockmuziek kon betekenen. Weet je nog wanneer je besefte dat de tijden jullie hadden ingehaald en jullie niet langer voorop liepen?
Manson: “Tegen dat moment waren het tout court rare tijden. We zouden de promotie van Beautiful Garbage beginnen op twaalf september 2001. We stonden klaar om te vertrekken naar Londen, die ochtend van de elfde, en je weet voor obsceniteit er toen gebeurd is. Dat heeft onze campagne meteen de das omgedaan. Het was gedaan, en dat was het begin van een heel erg moeilijke periode waar we nooit echt helemaal van terug zijn gekomen. Die plaat was verloren. Ik denk nog altijd over Beautiful Garbage als ‘de plaat die verdween’. Tegen dat de wereld opnieuw op zijn pootjes was gevallen was ie een half jaar oud en wilde niemand er nog over schrijven. The Strokes en The White Stripes waren opgedoken, en wij waren oud nieuws. Dat was min of meer het einde van een glorieuze periode voor ons, en we zijn nooit teruggekeerd op dat niveau.”
“Heel die toestand heeft voor veel verwarring gezorgd in ons kamp. We wisten niet wat ons was overkomen. Alsof we geblinddoekt waren rondgedraaid, en dan de deur maar moesten weten te vinden. We zijn als gewonde koeien door de opnames van onze vierde plaat en de tour erna gestommeld, en godzijdank hadden we daarna de tegenwoordigheid van geest om op te houden: letterlijk stoppen en naar huis gaan. Ik weet het nog: het was ergens in 2005 in Australië, dat gesprek. Het heeft ons veel tijd gekost, maar tegen onze vorige plaat Not Your Kind Of People hadden we eindelijk begrepen dat het niets met ons te maken had. Dat iedereen die dalende albumverkoop had gezien, elke artiest ter wereld. We konden dus stoppen met dat persoonlijk op te nemen, inzien dat we een goeie band waren die graag samen speelt, en dat we dus maar beter terug aan het werk konden gaan. Muziek maken gewoon om de muziek. En dàt is min of meer ook hoe we wat ik ons Tweede Bedrijf noem hebben benaderd. We proberen geen te grote monsters meer te zijn voor onszelf, en gewoon te genieten van wat we hebben.”
enola: Het kan ook bevrijdend zijn om niet te veel ambitie te hebben, te accepteren dat je geen headliner meer bent en het publiek dat er wel is te omarmen.
Manson: “Interessante observatie. Er is daar inderdaad troost te vinden, maar ik heb niet het gevoel dat je daar in mag berusten. We hebben wel geleerd om het beeld in twee te delen. De compromissen die mainstreamsucces vraagt kunnen we echt niet maken, maar verwar dat niet met een gebrek aan ambitie. Het is helaas gewoon zo dat de hele muziekwereld niet langer zo is ingericht dat goed werk wordt beloond. Nu en dan gebeurt het nog. Rihanna heeft geweldig werk gedaan. Beyoncés nieuwe album is ongelofelijk: een productie die zijn tijd vooruit is, interessant songschrijven binnen de grenzen van de popsong. Maar dat is Beyoncé, en niet iedereen is zo. Zij zou je letterlijk een schoen kunnen verkopen omdat ze zo’n briljante entertainer is, en een geweldige saleswoman. Ze is een zeldzaamheid, want in popmuziek krijg je doorgaans niét de kans om straf werk te maken dat de tand des tijds kan doorstaan. Luister naar popradio’s en het is de ene inwisselbare song na de andere, die allemaal geschreven zijn door dezelfde mensen. Er is geen verhaal, er wordt niets verteld over wat het betekent om een mens te zijn in deze wereld van vandaag.”

enola: Enig idee hoe we hier zijn beland? Het lijkt alsof de hele jaren negentig zijn uitgewist, en we opnieuw staan waar we eind jaren tachtig stonden, met opnieuw een Stock Aitken & Waterman die met bandwerk de hitparade domineren.
Manson: “Geen énkel. (bulderlacht) Neen, ik denk dat het iets te maken heeft met de homogenisering van de maatschappij, en dat heeft dan opnieuw weer te maken met hoe sociale media iedereen extreem zelfbewust maken, samen met de obsessie met succes die vandaag heerst. Om te slagen in de muziekbusiness, moet je dan wel in heldere kleuren en grote vegen schilderen. Alles subtieler dan dat wordt gewoon verzopen. Daarom hebben we die gigantische celebrities, die blijven opzwellen. Beyoncé blijft maar groter worden, Rihanna ook. En Kanye is overal. Ze nemen zoveel ruimte in omdat ze commercieel succes garanderen en zuigen alle zuurstof weg voor andere alternatieve perspectieven. Ik vind dat triest, want soms is het net die persoon in de hoek die je nauwelijks hoort spreken die de boeiendste dingen te zeggen heeft.”
“En ja, het klopt dat het internet ook zorgt dat heel veel kleine bands kunnen bestaan, maar of die echt een carrière kunnen onderhouden is voer voor discussie. Je kunt van blogjes en webzines een serieuze kickstart krijgen, maar dat publiek lijkt er vooral op uit om zo snel mogelijk weg te springen naar de volgende kleine band van het moment. Het gebeurt zo vaak dat ik een hoop fuszz over een nieuw groepje hoor, maar die eerste aandacht krijgen is het gemakkelijkste stuk van je traject. De moeilijke vraag is: hoe overleef ik dat eerste jaar in een groepje waar niemand nog een ruk om geeft? Veel geluk, want dàt is fucking lastig. Ik denk dat het tegenwoordig moeilijker dan ooit is om met een tweede album terug te keren. Nachten genoeg, hoor, dat ik op het internet loos ga, en al die bandjes uitcheck waar je over leest op Pitchfork en ga zo maar door. En ze zijn allemaal dik oké: klinken goed, netjes geproducet, video’s zien er goed uit, artwork is mooi, blog is leuk, en blah fucking blah. Maar niets springt eruit. Ja, héél soms eens. Ik ben op zo’n surfsessie ooit op Lana Del Rey uitgekomen, en in een moeras van goeie shit was zij uitzonderlijk.”

enola: Samen met iconen als PJ Harvey en Courtney Love was je deel van een generatie vrouwen die het heft voor het eerst nadrukkelijk in handen nam. Heb je het gevoel dat het werk dat jullie deden ondertussen verloren is?
Manson: “Ik weet dat dat niet zo is, want de meisjes die nu de plak zwaaien, zoals Katy Perry, en zelfs Beyoncé, hebben onze generatie geëerd. Zij zijn onze baby’s, en ze domineren nu. We taught them well, meneer. We hebben getoond hoe het moest, of hen op zijn minst geholpen op hun weg om heersers van het universum te worden.” (lacht)
“Maar dat is het enige waar ik optimistisch over kan zijn op dat vlak, want vrouwenrechten zijn tegenwoordig wel degelijk terug in gevaar, en dat baart me zorgen. Ik zie een hele generatie vrouwen die bewust afstand heeft genomen van het woord feminisme, terwijl dat over niet meer of minder gaat dan gelijkwaardigheid zoeken. Waarom ook maar een vrouw zich daarvan wil distantiëren is me een raadsel. Wanneer heeft iemand ooit gezegd dat feminisme te maken heeft met mannen haten? Daar gaat het niet om! En ook niet over slut shaming.”
(raakt geagiteerd) “Alle mannen die ik ken — God bless them — zijn feministen, en willen niets meer dan die gelijkwaardigheid. Ook zij willen dat hun vrouwen, tantes, nichtjes en dochters met respect worden behandeld, dus hoe zijn we in godsnaam op het punt beland waar mannen of vrouwen daar bewust niets meer mee te maken willen hebben? Dat is verdorie het resultaat van een trage en bewuste versluiering van het woord feminisme. Terwijl het zo verdomd simpel is: wil je als een gelijke behandeld worden of niet? Elke vrouw die ik ken wil dat. Zelfs vijfjarigen willen dat. Ik zit niet te wachten op een wereld die door vrouwen wordt beheerst — Jezus Fucking Christus, neen bedankt! — maar ik wil evenmin doorgaan met deze patriarchie, waar alles beslist wordt door oude blanke mannen. En ik zou graag willen geloven dat het om achterhoedegevechten gaat van een conservatieve niche, maar tegelijk heb je ook een fenomeen als Donald Trump die vrouwen wil bestraffen als ze abortus plegen. Are you fucking kidding me? Dat is een terugkeer naar Victoriaanse tijden, waar vrouwen werden bekeken als objecten die je mocht straffen als ze zich niet schikten naar het systeem. Want vergis je niet: het lichaam van vrouwen willen beheren is een manier om hem te controleren. (brult) Rhaaaaa. Het maakt me woest!”

enola: We hear ya, sister. Blijf vechten, maar denk aan je bloeddruk. Bedankt voor het gesprek, en tot in Lokeren.
Manson: “You’ve been a real trooper.”

Garbage staat op maandag 8 augustus op de Lokerse Feesten.

PiaS
Stun Volume

recent

Ilja Leonard Pfeijffer :: Alkibiades

Bekroond, gelauwerd, alom gelezen en geprezen: zonder overdrijven mogen...

Â¥$ :: Vultures 1

Doorheen zijn hele carrière zijn twee elementen altijd dominant...

Talk Show

27 maart 2024Botanique, Brussel

Eind jaren tachtig sloegen alle rockers plots aan het...

Arthur The King

Uitgerekend in de week dat Joe Camp – de...

Hors-saison

Met zijn sociaal bewogen films past Stéphane Brizé binnen...

verwant

Beautifulgarbage :: ‘De plaat die verdween’

Twee platen lang lachte het succes hen toe, maar...

Garbage :: “Het outsidergevoel kleeft aan me”

No Gods, No Masters: als Garbage een album maakt...

Garbage

17 juni 2019Ancienne Belgique, Brussel

Er staan de laatste tijd veel verjaardagen op de...

BEST OF: Garbage

Geef toe: meestal zijn ze uw geld niet waard,...

Version 2.0 :: Hoe Shirley Manson de outsider een stem gaf

Female-fronted rockbands genoeg, midden jaren negentig. Toch werden ze...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in