Fraanje, Gouband & Soniano :: “Muziek gaat over iets delen dat juist voelt”

Een paar beluisteringen van Shades Of Blue, het derde trioalbum in bijna anderhalf decennium, had ons al een beetje voorbereid, maar toch was het concert dat pianist Harmen Fraanje, percussionist Toma Gouband en bassist Brice Soniano onlangs speelden in Geraardsbergen een van de verrassingen van de laatste tijd. Maar ook voor het concert, toen we even aan tafel schoven met dit opmerkelijke drietal, bevonden we ons niet meteen in het gezelschap van doorsneemuzikanten.

Dat Gouband naast trommels en cimbalen ook gebruik maakt van takjes en stenen, maakt het natuurlijk ook al bijzonder. Het suggereert dat de drie op zoek zijn naar een verbondenheid met de natuur, wat voor een stuk ook bevestigd werd door de muziek en het voorafgaande gesprek. Ondanks afspraken en een communicatie die aangescherpt werd doorheen de jaren, lijken de drie ook gegidst te worden door een combinatie van poëzie (maar dan door te werken met o.m. getallen, cirkels en kleuren) en intuïtie, die gelijke delen focus en vrijheid bevat. Voor de hand liggende muziek levert dat zelden op, maar het leidde bij momenten wel tot bloedmooie en hypnotiserende muziek die helemaal kon opgaan in z’n eigen wereld. Hopelijk bent u er volgende keer bij. Intussen hier een neerslag van het gesprek, net als de muziek een beetje op de tast.

Bepalende ontmoeting

enola: Jullie zijn muzikanten met een andere nationaliteit en achtergrond. Hoe hebben jullie elkaar leren kennen?

Soniano:
“Ik ken Toma (Gouband, gp) intussen al negentien jaar, ik heb het deze week nog geteld. Ik speelde op het moment dat ik hem leerde kennen nog maar een maand bas. Hij was al een meester, maar ik kon amper twee noten spelen. (lacht) We hebben in verschillende bands gezeten en dan ben ik naar Nederland getrokken, om te studeren. Toen een leraar van me naar Afrika trok, organiseerde hij een feestje. Daar hebben we Harmen ontmoet.”

Fraanje: “Dat was bij Hein van de Geyn.”

Soniano: “Daar hebben we dan gejamd en dat voelde heel natuurlijk, vanzelfsprekend aan. Iets later was er een jamsessie in de Paradox in Tilburg waar we samenspeelden.”

Fraanje: “Ik vond het ook heel bijzonder en werd een tijd later gecontacteerd door Toma, die een tour wilde doen in Frankrijk. Dat was in september van 2002. En het leidde tot een stuk of twaalf concerten, een reeks die eigenlijk gebaseerd was op een muzikale ontmoeting van een minuut of vijf!”

Soniano: “Bijna vijftien jaar geleden, dus. Het was eigenlijk ook de eerste keer dat ik écht kon horen wat Toma in z’n mars had. Daarvoor speelde hij vooral met mensen die hem niet genoeg konden stimuleren om volledig open te bloeien. En dat was dat een bevrijding. Want zelf kon ik helemaal niet zo goed spelen, ik speelde nog maar een paar jaar bas, vooral elektrisch.”

Gouband: “In die eerste periode, die tour, hebben we echt een heel pak dingen ontdekt, belangrijke dingen.”

Fraanje: “We hebben toen ook voor het eerst samen geluisterd naar Masabumi Kikuchi, echt luid, in Bordeaux na een concert. Dat moment heeft m’n leven veranderd.”

Gouband: “Het was echt een week waarin we veel te weten kwamen, ook over onszelf. We hebben een opname gemaakt, die een paar jaar later onze eerste plaat werd, na drie dagen spelen. Het was een intense periode.”

enola: En als je er nu terug naar luistert? Is het anders dan wat erna kwam? Jullie waren immers halve vreemden voor elkaar.

Soniano:
“Het voelde altijd aan alsof we elkaar al langer kenden en tegelijkertijd voelde het elke keer ook weer aan als een nieuwe start. Dat is daarna eigenlijk zo gebleven en vanavond zal dat ook weer het geval zijn. Wat natuurlijk wél kan veranderen, is de fase van onze ontwikkeling als mensen, wat we meemaken. Dat verandert wel en speelt een rol.”

Gouband: “Het gaat er ook om hoe je een concert benadert. Voor iedereen in deze band was het iets nieuws om op het podium te stappen en niet te weten wat je dat uur gaat doen. Dat was toen erg belangrijk, een ommekeer.”
Soniano: “We speelden ook op bijzondere plaatsen, geen klassieke concertlocaties. Het was allemaal nogal rauw. En we speelden vaak in de ene uithoek van Frankrijk, om de dag erna een heel stuk te moeten rijden.”

Fraanje: “Ik herinner me dat ik aankwam in Carcassonne, waar Brice me oppikte. We gingen naar de Mediterrane kust om de bas op te pikken, terug naar Carcassone, om naar Bordeaux te rijden en dan terug naar Toulouse. De auto heette the Beast en het zat helemaal vol, want Toma moet z’n hoofd uit het raampje steken om iets te kunnen zien.” (lacht)

Getallen, cirkels

enola: En dat werken met getallen en cirkels, waar kwam dat vandaan?

Gouband:
“ Ik had al een paar dingen geschreven tijdens een residentie in 2008…”

Soniano: “Je was er al eerder mee bezig hoor!”

Gouband: “We hebben alleszins een passie gemeen voor proporties. Dat delen we, net als de voorliefde voor getallen en intuïtieve muziek. Ik hou ervan om die elementen op een organische manier te gebruiken.”

Fraanje: “De tijd waarin we spelen moet je ook niet zien als een dotted line.”

enola: Hoe dan wel? Gaat het om de maat van de muziek, of een intern ritme? Of bepaalt het de vorm van de muziek?

Gouband:
“We werken met grafische scores, zoals bij composities. We hebben er wel wat onderzoek rond gedaan.”

Soniano: “Wat voor mij de beste omschrijving is, is die van een cirkel die eigenlijk een soort planeet is, met een magnetisme dat de draaicirkel beïnvloed. Het is een leidend principe.”

Fraanje: “Het draait ook om multi- speed: de ene planeet draait wat sneller dan de andere om z’n draaicirkel. De songs kon je dus beluisteren in verschillende snelheden…”

Soniano: “… en je kan natuurlijk je flow laten beïnvloeden, met ritme of noten, maar je kan ook afstand creëren.”

enola: Geldt er dan een totale vrijheid of waren er afspreken of beperkingen?

Soniano:
“Voor een cirkel hebben we veel tijd nodig. Het werkt met instinct.”

Fraanje: “Het probleem is ook dat het ook gaat om verschillende fases . Ik zat bijvoorbeeld bij een punt en hij bij een lijn. (lacht) En dan vroeg ik me af wat dat allemaal was. Er was tijd voor nodig. Nu zitten we allemaal goed, er is nu veel toewijding. We zijn voorbereid, het hele proces van deze muziek maken is nu nauwer verbonden met ons leven en de natuur.”

enola: Het gaat dus niet enkel om verschillende snelheden?

Soniano:
“Soms begrepen we het achteraf pas. We kwamen erachter dat we sommige dingen eigenlijk al deden op de eerste plaat, maar dan zonder er ons bewust van te zijn. Zo voelde het. Zo gaat dat met intuïtieve muziek. Die cirkel kan je natuurlijk ook benaderen met je brein, puur met de ratio, maar wat zou er dan interessant, organisch of poëtisch aan zijn?”

Fraanje: “We hebben er enorm veel over gesproken. Ik praat trouwens in geen enkele band zo veel over aanpak en gevoel. Soms dachten we er aan om cirkels te repeteren, of enkel te spelen. Het is best wel confronterend soms. Mooie muziek hoor, maar als het niet werkt, dan valt dat tegen.”

The circle of life

enola: Fijn om dat eens te horen vanuit jullie perspectief. Ik ken weinig andere muzikanten die het op die manier benaderen.

Fraanje:
“Er zijn er nog, maar de meesten bekijken het meer intellectueel, mentaal…”

Gouband: “Het gaat ons voornamelijk om het organische.”

enola: Het vraagt duidelijk een sterke persoonlijke betrokkenheid. Is jullie muzikale scholing soms dan geen last? Het is toch een heel andere manier van muziek maken dat wat je aangeleerd werd?

Soniano:
“De ideeën zijn er, of we ze nu gebruiken of niet. Het gaat erom wat je ermee doet. We zitten met een lineaire focus in onze maatschappij, die via geboorte en een levensweg leidt naar de dood, terwijl er in vele andere culturen een circulair idee bestaat over dingen. En daar maak ik een analogie: soms moeten de dingen niet ontwikkelen, maar gewoon zijn. Zoals bij de Pygmeeën, waar ik lang bij verbleven ben. Het gaat bij hen veel meer over ritme. Ze weten niet wanneer ze geboren zijn. Dat doet er ook niet toe. Er is een continuïteit. Ze hebben ook geen cijfers voor leeftijden. Ze weten gewoon dat er bepaalde dingen gebeurd zijn. Het is the circle of life. Ze gaan van hier naar daar, wat er ook nodig is. En dan komen ze terug, als echte nomaden. Het is leven volgens een cyclus. En als we met onze muziek bezig zijn, en onze energie, dan is het meer zoiets. De vraag is dus: hoe iets doen met wat voorhanden is?”

Fraanje: “Ik vind het fijn om een idee te hebben, en nog eentje, en te weten dat dat volstaat om een paar uur muziek mee te maken. Gewoon de relatie tussen die twee.”

enola: Die beschrijving is ook een beetje zoals ook het nieuwe album bij mij binnen kwam. Ik vind het niet repetitief in de zin dat het de hele tijd gaat om een terugkerend ritme, maar meer iets als…

Fraanje:
“… een staat?”

enola: Zoiets, ja. Een beetje als observeren wat de invloed is van wind op water, hoe het water kabbelt en steeds opnieuw dezelfde beweging maakt. Terwijl het niet zo is, maar wel die suggestie gewekt wordt. Ik denk maar even luidop. Klinkt dit beledigend?

Soniano:
“Totaal niet, bedankt!”

Fraanje: “Beste compliment dat we ooit gehad hebben!” (lacht)

enola: Dus, muziek die voortdurend beweegt in toch in een soort loop blijft hangen, terwijl dat eigenlijk niet zo is.

Soniano:
“Ja, dat is wat mij betreft de essentie.”

Kleuren, stenen

enola Heb je ook soms het gevoel dat de muziek het overneemt?

Gouband:
“Altijd.”

Soniano: “Ja, maar daar hebben we jaren over gedaan. Tussen 2008 en 2013 speelde we amper buiten de cirkels. We studeerden vooral.”

enola: Loop je soms ook niet het risico dat je live gewoon langs elkaar begint te spelen?

Soniano:
“Ja, natuurlijk, maar dat is het leven. Daar moeten we me leren omgaan.”

Fraanje: “Een cirkel maakt je bewust. Er is er eentje die we intussen al vijf jaar spelen, en het is nog altijd mogelijk om te falen of het overzicht te missen. “

Soniano: “We wisten altijd al… Weet je: mensen voelen, ook als ze iets niet begrijpen. Muziek is waardevol als connectie. Het maakt dan ook niet uit of iets complex is of niet. Het is de authenticiteit die telt. Je kan ook terugkeren naar het beeld van het water. Of ga naar kleuren en stel je ze voor als kwaliteiten. Er zijn associaties. En soms wil je daar gewoon even bij blijven stilstaan.”

enola: Zoals op de nieuwe plaat, waar er veel wordt verwezen naar kleuren?

Soniano:
“Het is een verderzetting. Maar het is eigenlijk ook gewoon een variatie, een ander hulpmiddel. Er zijn zoveel processen in een moment. En voor mij gaat muziek over iets delen dat juist voelt. Bij de eerste plaat moesten we eerst een paar voorwaarden breken.”

enola: Wat zou je zeggen dat de belangrijkste verandering is sindsdien?

Soniano:
“Een proces van bevrijding. Vroeger moest ik vechten om te bereiken wat ik wilde. Het voelde als falen en dat moest ik aanvaarden. Nu, bij de laatste plaat, vond ik wat ik zocht. Of het heeft ons gevonden. Ook live heb ik veel gefaald, maar dat is niet erg. Het gaat niet over beoordelen of veroordelen. Overgenomen worden door de muziek is natuurlijk het ultieme.”

enola: Misschien nog even terug naar het materiaal van Toma. Ik kan me herinneren dat ik, toen ik je voor het eerst bezig zag met je halve struiken en stenen, niet goed wist wat te denken of te verwachten. Tot ik gaandeweg besefte dat het ging over dezelfde taal, maar met een ander, misschien wat excentriek accent, zo je wil. Ervaar je dat zelf ook zo?

Gouband:
“Voor mij is dit intussen normaal. Ik startte er een jaar of tien geleden mee. Ik probeerde en het klopte gewoon.”

enola: En die stenen? Je draagt altijd een zak mee? Ook op een vliegtuig?

Gouband:
“Ja, en daar heb ik wel al problemen gehad. Het is niet vanzelfsprekend. Ik speel ook solo met stenen.”

enola: Stel dat je je stenen kwijt bent? Kan je met elke steen spelen?

Gouband:
“Ze komen van overal, maar soms vind je er wel die bijzonder zijn. Ik heb er eentje die al jaren meegaat. En in bepaalde streken zijn de stenen helemaal anders, dat heeft natuurlijk te maken met geologie. Rond Luik zijn er veel goeie te vinden!”

Astropi

recent

Ilja Leonard Pfeijffer :: Alkibiades

Bekroond, gelauwerd, alom gelezen en geprezen: zonder overdrijven mogen...

¥$ :: Vultures 1

Doorheen zijn hele carrière zijn twee elementen altijd dominant...

Talk Show

27 maart 2024Botanique, Brussel

Eind jaren tachtig sloegen alle rockers plots aan het...

Arthur The King

Uitgerekend in de week dat Joe Camp – de...

Hors-saison

Met zijn sociaal bewogen films past Stéphane Brizé binnen...

verwant

Natashia Kelly Group :: The Uncanny EP

Wie de inlandse jazz en impro op de voet...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in