Saoirse Ronan (en dat spreek je blijkbaar uit als Sur-shuh, voor wie het zich mocht afvragen), heeft zich met haar barely legal-leeftijd van 21 jaar toch al opgewerkt tot een van de ultieme “actrices-om-in-de-gaten-te-houden”. Voor haar debuut in Atonement in 2007 scoorde ze meteen een Oscarnominatie en sindsdien heeft ze, de occasionele uitzondering zoals Peter Jacksons vreselijke The Lovely Bones en de mislukte Twilight-opvolger The Host niet te na te gesproken, opvallend goede keuzes gemaakt. Ronan is een oude ziel in een jong lichaam, die de nobele kunst van het understatement verstaat: ze sleept de kijker mee zonder dat ze over de top gaat, ze wekt empathie op zonder af te glijden in theatraliteit. Het zijn eigenschappen die goed passen bij haar nieuwste film Brooklyn, een subtiel, zorgvuldig geobserveerd drama waarvoor ze meteen Oscarnominatie nummer twee op zak mocht steken.
Het verhaal speelt zich af rond 1950. Ronan speelt Eilis Lacey, een jong Iers meisje met maar weinig toekomstperspectieven. Met behulp van haar oudere zus krijgt ze een ticket naar de VS te pakken, waar een bevriende priester een job voor haar heeft geregeld in een grootwarenhuis. Eilis, schichtig, bleek en onwennig, heeft het aanvankelijk moeilijk in haar nieuwe omgeving, maar daar komt na een tijdje verandering in. Ze went aan het leven in Amerika en ontmoet Tony (Emory Cohen), een charmante jonge kerel die samen met haar een toekomst wil opbouwen. Alles gaat de goede kant op, tot Eilis zich verplicht ziet om terug naar huis te gaan voor een familiedrama. De bedoeling is dat ze maar een maand in Ierland blijft, maar het duurt niet lang voordat ze, willen of niet, teruggetrokken wordt naar haar oude leven. Eilis staat dan ook voor de keuze: terugkeren naar Tony in Brooklyn of toch bij haar moeder blijven.
Brooklyn belandt natuurlijk in onze zalen op een moment waarop de thematiek een heel specifieke bijklank heeft: de plot gaat in essentie over de manier waarop immigratie een land rijker kan maken (aan diversiteit, aan talent of simpelweg aan goede mensen). Tijdens een sleutelscène helpt Eilis tijdens de feestdagen om voedsel te bedelen aan Ierse migranten die aan lager wal zijn geraakt. “Dit zijn de mannen die hier de bruggen hebben gebouwd en de tunnels hebben gegraven,” legt de priester (een aardige bijrol van Jim Broadbent) uit. “Nu weet God alleen waarvan ze moeten overleven.” De link met de huidige migratiegolven in Europa is snel gelegd.
Maar veel meer dan dat is Brooklyn een zeer ingehouden drama over een jonge vrouw die moet kiezen tussen haar verleden en haar toekomst. Veel extern conflict is er niet. Eigenlijk hebben alle personages het beste met Eilis voor – haar vriendje blijkt niét plots een griezel te zijn, maar is gewoon een oprecht lieve jongen; haar streng gelovige huisbazin blijkt al bij al een zacht eitje te zijn en haar bazin in het grootwarenhuis is niét de een of andere feeks, maar probeert Eilis te helpen waar ze kan. Brooklyn is een zeldzame film die het zonder antagonist moet stellen – het echte drama speelt zich vrijwel volledig in Eilis’ hoofd af. Ze is haar eigen enige vijand.
Dat betekent dat er aan de oppervlakte dan ook maar weinig expliciet drama in Brooklyn zit. Geen schreeuwpartijen, geen grootse ruzies en al helemaal niets dat op sensatie of geweld lijkt, maar een milde milieuschets over mensen die, zonder uitzondering, allemaal hun best doen om iets te maken van hun leven. Het scenario, geschreven door romanauteur Nick Hornby, is netjes klassiek gestructureerd, maar mist soms ook weerhaakjes en spankracht: bij momenten lijkt in de inzet van het drama zo beperkt dat je jezelf bijna zou afvragen waarom je eigenlijk naar het verhaal van uitgerekend dit meisje zit te kijken. Het antwoord is evident: juist omdat het zo’n universeel mens-tegen-zichzelf verhaal is.
Om die interne strijd van Eilis duidelijk te maken, heb je een goede actrice nodig en Saoirse Ronan levert hier een enorm goed afgemeten, erg precieze vertolking af, waarin elk gebaar en elke oogopslag van betekenis is. Eilis is een personage dat zelden rechtuit zegt wat ze denkt, en daardoor wordt die lichaamstaal erg belangrijk. Let op de manier waarop ze zich tijdens de eerste helft van de film erg gesloten opstelt: ze vermijdt oogcontact met de andere personages en lijkt zich constant kleiner te willen maken. Daarna, naargelang ze zich beter gaat voelen in de VS, bloeit ze bijna letterlijk open – haar schouders rechter, haar hoofd omhoog, haar blik meer gefocust. Dat lijkt misschien evident, maar het is bijzonder moeilijk om een vertolking zo nauwkeurig op te bouwen, zonder dat het geforceerd gaat lijken.
Visueel houdt John Crowley het allemaal erg klassiek, zoals dat ook wel past bij een film die zich in dit tijdperk afspeelt. De keuzes die hij maakt werken wel, maar veel fantasie spreekt er ook niet uit. Voor de vroege scènes in Ierland kiest hij voor een mistroostig, grauw kleurenpalet, met veel groene overtonen en – uiteraard – veel regen. In de VS blijft het allemaal koud en kleurloos, tot Eilis verliefd wordt op Tony en de lente letterlijk aanbreekt: plots raakt de film doorbloed met warme kleuren. Dat is een aanpak die u al wel een keer of honderd eerder hebt gezien, maar het doet wat het moet doen.
Of Brooklyn een blijvertje zal blijken te zijn, staat nog te bezien. Maar het is een empatische, warme film, die achter de schermen bekwaam is gemaakt en waarin er voor de schermen vooral uitstekend gespeeld wordt. Niemand vindt hier het warm water opnieuw uit, maar de film heeft wel old-school klasse en een oprecht kloppend hart. Niets mis mee.
