Het gaat behoorlijk snel voor De Beren Gieren. Schreven we in de loop van 2012, in onze recensie van debuutplaat Wirklich Welt So (die eigenlijk volgde op een in eigen beheer uitgebracht release) al dat ze klaar waren voor het echte werk, dan zitten we drie jaar laten evenveel albums verder. Met dat verschil dat het trio intussen is uitgegroeid tot een van de absolute kleppers van de Belgische jazz.
Na die debuutplaat was A Raveling immers het album dat de aanpak verfijnde en verbeterde en liet horen dat die positie van De Beren Gieren — ergens op de wip tussen knallende jazz en verfijnde klassiek, tussen rebellie en intelligentie — met een opmerkelijke consistentie uitgevoerd werd. Maar er waren natuurlijk meer indicaties. De manier waarop het trio in de weer ging met de muziek van Schubert en live weerwerk bood aan grootmeester Ernst Reijseger, dat was meer dan veelbelovend. En dan was er vorig jaar The Detour Fish, tijdens het Ljubljana Jazzfestival van 2014 opgenomen met een oude bekende, trompettiste Susana Santos Silva. Het was hun intrede bij Clean Feed, maar misschien ook wel de toetrede tot een niveau hoger op het internationale platform.
Bij dat label komt nu ook de volgende plaat uit van het trio, One Mirrors Many. En die laat horen dat het de drie nog altijd niet voor een gat te vangen zijn. De plaat is meteen herkenbaar als eentje van De Beren Gieren, maar laat ook nieuwe dingen horen (elektronica vooral), terwijl de nadruk deze keer wat minder sterk op de humor, de dreigende chaos en de weerbarstige energie komt te liggen. Daarmee is One Mirrors Many niet zozeer de stap vooruit die A Raveling was (en al helemaal niet achteruit), maar een stap opzij. Na de weldaad op het album met Susana Santos Silva en de energie van de voorbije concerten, voelt dit album haast aan als een herbronning, of een uitgepuurde variant, van de gehanteerde tactieken.
Deze keer valt er immers geen “Knalsonate”, drukdoenerij of andere zottigheid te rapen. Of beter: het is wachten tot “Muziek Weet Niks”, aan het einde van de plaat, voor de band een tijd blijft hangen op een stuiterend kliederniveau. Daarvoor gaat het er betrekkelijk ingetogen aan toe. Daarom niet minder boeiend of intens, maar gewoon… meer gedoseerd, waardoor ideeën geïntroduceerd, rustig gebruikt en (eventueel) ook hergebruikt kunnen worden, al dan niet via spiegeleffecten, zoals in “La Laisse Lointaine”, bijvoorbeeld. Misschien is het slechts een indruk, maar het lijkt wel alsof de drie zich nu nog comfortabeler voelen, minder druk ondervinden om er voortdurend beweging in te steken. Of toch in de langere stukken.
Opener “Schaduwleven” is meteen een mooie. En een kale, met zacht gestreken bas, zingend metaal, de piano voelend, prevelend langs minimale zones. En hier en daar subtiele elektronica. Geen beats, geen verscheurende ingrepen of ingrijpende manipulatie (of toch minder prominent dan in de eerste live try-outs), maar toegevoegde nuances, extra spielereien en laagjes die de oren doen spitsen. Het totaal is statig, voorzichtig drama en suggereert dat het alle kanten uit kan gaan. “Rebel Jazz To Rebel Against” is vervolgens geen aanslag op de goegemeente, geen boude action painting, maar een eigenzinnige combinatie van droge, percussieve stuwing, een piano die pas na verloop van tijd in de pas loopt en de weg bereidt voor een haakse groove met ratelend metaal en daarna vooral herhaling. Véél herhaling. Met focus, denderende intensiteit en een patroon dat de spanning naar het rood duwt. Een eerste hoogtepunt.
De band keert ook een paar keer terug naar een vroege belofte, i.c. het gebruiken van korte tussenluikjes, allemaal met dezelfde titel, “Broensgebuzze”. Deze keer #8 en #7, het ene intiem en lyrisch, gestuurd door piano, maar met elektronica bewerkt, het andere donker brommend en golvend. Maar dat is niet alles, want het album bevat in totaal vijf stukken (op een totaal van tien) die niet boven de twee minutengrens geraken; stuk voor stuk korte experimentjes, de ene keer als een galmende koortsdroom of met trippelende ritmesectie, en de andere keer met valse rocktics en elektronische spiegeleffecten. Ze zorgen er meteen ook voor dat je nooit helemaal greep krijgt op het album als geheel, dat net iets te grillig heen en weer slingert om helemaal vast te pinnen.
Resten er nog drie songs, en dat zijn stuk voor stug hoogtepunten hier. De frivoliteit van “La Laisse Lointaine” met die plagerig terugkerende noot in de aanloop en finale, laat horen dat De Beren Gieren geen “Knalsonate” of andere zottigheid nodig heeft om het boeltje levendig en speels te houden. “(De Zachte Jacht op de) Volkswolf”, goed voor bijna een kwart van de albumlengte, is de favoriet, een fraai uitgewerkt stuk dat aanvoelt als een suite op zich en passeert via impressionistische regionen met delicaat pianogedwarrel, zingende bas en cimbalen, maar ook via kletterende metaal, donderende uitvallen, minimale stukjes en een focus die altijd tastbaar blijft, maar vooral zorgt voor een onaflatende beweging. Het uitbundige komt dan weer terug in “Muziek Weet Niks”, een hoop trinkel tinkel, snarengepluk en geratel, met snelle loopjes, struikelende en vloeibare ritmes en een knoert van een climax. Een visitekaartje van een band die z’n sterktes door en door kent.
Kortom: alweer een album waarmee het Gentse trio kan uitpakken en dat live aangegrepen zal worden voor verdere verkenning/ontmanteling. Fulco Ottervanger, Lieven Van Pee en Simon Segers staan intussen synoniem voor een geheel eigen en eigenzinnige synergie die volstrekt uniek is in België, maar ook mee kan op het internationale platform. Het bevestigt ook nog eens wat we ook na Ottervangers passage op Jazz Middelheim al konden concluderen: de tijd van experimenteren onder de kerktoren is definitief voorbij. Dit is niet meer het zoeken naar een coherentie visie, maar een verdere verfijning en uitbereiding ervan, en dat op ongemeen hoog niveau.
De band stelt zijn nieuwe album op woensdag 9 september voor in Flagey (Brussel). Daarna volgen nog een resem concerten in binnen- en buitenland. Meer info op de site.
