De film:
Viggo Mortensen haalt zijn beste Frans boven – en net als zijn Spaans en Deens blijkt dat behoorlijk goed te zijn – in Loin des Hommes, een losse bewerking van het kortverhaal L’hôte van Albert Camus. Maar wie de inspiratiebronnen iets minder high-brow wil gaan zoeken, kan de film ook perfect omschrijven als “3:10 to Yuma in Frans-Algerije”.
Mortensen speelt Daru, een veteraan van de Tweede Wereldoorlog die anno 1954 lesgeeft in een klein schooltje, ergens in een verlaten uithoek van Algerije. Terwijl de onafhankelijkheidsstrijd steeds dichterbij komt, houdt hij zich vast aan zijn dagelijkse routine en zijn onwrikbare geloof in het belang van wat hij doet. Totdat de lokale autoriteiten hem vragen om Mohamed (Reda Kateb) onder zijn hoede te nemen. Mohamed heeft zijn eigen neef vermoord en moet nu worden overgebracht naar de nabije stad Tinguit. Omdat de politie de handen vol heeft met de dreigende komst van de rebellen, krijgt Daru de ondankbare klus in zijn schoot geworpen.
Het beruchte existentialisme van Camus maakt hier deels zijn opwachting, via de voor de hand liggende morele vraagstukken en paradoxen die het verhaal oproept. Daru had zich voorgenomen om na de oorlog nooit nog een leven te nemen, maar is nu verplicht om een man naar zijn (zo goed als zekere) dood te begeleiden en – ironie! – onderweg zelfs geweld te gebruiken wanneer ze worden aangevallen, om zichzelf en zijn gevangene te beschermen. Voor Mohamed, op zijn beurt, is de dood juist zijn enige manier om aan erger te ontsnappen: de broers van zijn neef hebben nu de culturele verplichting om bloedwraak te nemen, wat een vicieuze cirkel van geweld in gang zal zetten die zijn hele familie van de kaart dreigt te vegen. Zich gevangen laten nemen door de Franse en laten executeren, is de enige manier om dat te vermijden. En zo redt Daru dus eigenlijk levens door Mohamed naar Tanguit te begeleiden.
Wat allemaal misschien hoogdravend klinkt, maar een van de krachtpunten van Loin des hommes is juist de relatieve eenvoud van de uitvoering ervan. Regisseur David Oelhoffen heeft duidelijk goed gekeken naar de klassieke westerns van John Ford en brengt de Algerijnse heuvels en woestijnen dan ook met een gelijkaardige directheid in beeld: veel grootse wide shots waarin de personages bijna verdwijnen in het landschap en nauwelijks camerabewegingen die de aandacht op zichzelf trekken. Oelhoffen gaat voor rechtlijnigheid, met een cleane en sobere stijl. Terecht ook wel – hij bevindt zich sowieso al in een fenomenale setting, waarvan de hitte je in het gezicht slaat. Veel opsmuk heeft dat niet nodig. (Hoewel je ook de indruk krijgt dat de regisseur sowieso het geld niet had om er veel opsmuk aan op te hangen. Een gevecht tussen Algerijnse rebellen en het Franse leger wordt gesuggereerd door simpelweg een granaat te laten ontploffen, die een enorme stofwolk opwerpt. En dat bespaart dan weer op figuranten en verdere special effects.)
Ook de opbouw van het verhaal is eerder traditioneel – de basisstructuur is die van een road movie, met onderweg een aantal haltes zodat Daru en Mohamed verschillende mensen kunnen ontmoeten die historische context bieden en ook meer informatie onthullen over de achtergrond van de twee hoofdpersonages. Oelhoffer kan daarbij de clichés niet altijd vermijden en eigenlijk had de film best wat intenser mogen zijn tijdens zijn laatste half uur – het classicisme van de regisseur dreigt soms af te glijden naar afstandelijkheid. Maar geen zorgen: ook met zijn bedaarde tempo blijft Loin des hommes moeiteloos boeiend.
Viggo Mortensen, die sowieso eeuwig respect verdient omdat hij na zijn Lord of the Rings-periode bewust opnieuw gekozen heeft voor kleinere films die buiten het Hollywoodsysteem worden geproduceerd, slaat zich vrij goed uit de slag in het Frans (én het Arabisch én zelfs een paar woordjes Spaans), hoewel hij het sporadisch ook wel eens hoorbaar moeilijk heeft. Hoe dan ook: er zijn er maar weinig die zo charismatisch in een landschap kunnen gaan staan als hij. Maar eigenlijk is het Reda Kateb die de ziel van de film vormt, met een genuanceerde vertolking. Zijn personage is eigenlijk een soort metafoor – hij is het Algerije waarrond een getouwtrek ontstaat tussen Fransen en Algerijnen – maar omdat je een metafoor nu eenmaal niet kan spelen, maakt Kateb hem op een prachtige manier concreet menselijk.
Wellicht vat dat het nog het best samen: Loin des hommes is bovenal een humane film, die een grote kennis verraadt van filmgenres, een gevoeligheid voor historische kadering en ook simpelweg kennis van hoe je een verhaal doeltreffend op een visuele manier vertelt.
De dvd:
Dit is niet het soort film waar gigantische budgetten aan worden besteed, ook niet achteraf, wanneer de dvd wordt samengesteld. Beeld- en geluidskwaliteit zijn prima – Loin des hommes werd digitaal gedraaid, maar dan wel vakkundig genoeg om toch een echte filmische textuur te bewaren – maar voor de rest is dit een bare bones presentatie, zonder extra’s.