Een moderne fantasy/horrorroman die er eigenlijk geen is? Laat het maar aan de Britse auteur David Mitchell over om een roman te schrijven over een oorlog die tussen twee geheime gemeenschappen woedt, en de bijzondere rol die een personager er in speelt zonder er in het verhaal zelf veel aandacht aan te besteden. Veel liever focust hij op het dagdagelijkse leven van zijn protagonist, al laat hij zelfs haar in enkele hoofdstukken eerder een bijrol spelen in een roman die verschillende periodes in haar leven belicht.
Het hoofdpersonage van de roman is zonder twijfel Holly Sykes die in 1984 als een stapelverliefde puber van huis wegloopt en enkele vreemde ontmoetingen heeft alvorens de verdwijning van haar jonge broertje haar terug voert naar het ouderlijke thuis. Zeven jaar later ontmoet ze de zwendelende , semipsychopathische student Hugo Lamb in Zwitserland waar ze voorzichtig een soort vertrouwensrelatie starten vooraleer Lamb, wiens onfrisse praktijken dreigen uit te komen, besluit in zee te gaan met een schimmige groep wiens pad jaren eerder ook dat van Sykes gekruist heeft. De volgende tijdsprong (2004) maakt duidelijk dat Holly intussen getrouwd is met een jeugdvriend die als oorlogsjournalist aan de kost komt en wiens carrière en drang om oorlogshaarden te verslaan steeds meer druk op hun huwelijk zet.
In 2015 kruist ze het pad van de auteur Crispin Hershey, die in dit deel de honneurs waarneemt. Na eerder in 1991 (het “Lamb-verhaal”) vermeld te zijn als een opkomend en beloftevol auteur, lijkt zijn ster nu tanende te zijn in het bijzonder nadat de invloedrijke criticus en oud-studiegenoot van Hugo Lamb, Richard Cheeseman een vernietigende kritiek heeft geschreven over zijn laatste boek. Tussen Hershey en Sykes, die over de verdwijning van haar broer een boek heeft geschreven, ontstaat langzaam maar zeker een vriendschapsband en verstandhouding die onbewust voor beiden mee gekleurd wordt door het feit dat Hershey in zijn boeken zonder het zelf te beseffen verwijzingen en hints gegeven heeft naar de organisatie die niet alleen Lamb rekruteerde maar ook in Sykes’ leven een niet te onderschatten rol speelde.
In 2025 vallen alle puzzelstukken (en doorkruiste levens) eindelijk op hun plaats wanneer twee machtsgroepen besluiten een einde te maken aan de strijd tussen hen beiden en Sykes door een van hen ingewijd wordt in wat een eeuwenlange oorlog blijkt te zijn, waarbij zij een doorslaggevende rol in de finale strijd kan spelen. Met de laatste stukken in elkaar gepast en de verbanden tussen zowat alle personages in kaart gebracht, zou elk ander auteur tevreden zijn maar Mitchell besluit een lange “epiloog” aan het verhaal te breien waarbij Sykes een laatste keer de hoofdrol opneemt en zowaar zelfs een personage uit Mitchells debuut haar opwachting maakt. Over de beruchte geheime oorlog komen we weinig te weten maar vast staat dat in 2043 het Westen er beroerd aan toe is en een bejaarde Sykes samen met haar dorpsgenoten onder een vreemd soort militair juk haar laatste jaren zal slijten.
Mitchell is, zo bewees hij al in zijn vorige romans, vooral een begenadigd chroniqueur van het leven. In de “hoofdstukken” over Sykes, Hugo Lamb en de oorlogsjournalist weet hij treffend de psyche van zijn personages neer te vatten en verweeft hij subtiel het grotere verhaal waarbinnen ze allemaal pionnen zijn. Met Hershey begeeft hij zich op glad ijs, al kan daar tegen in gebracht worden dat de auteur die hij aan het woord laat, zelf een mengeling van megalomanie en kwetsbaarheid is en dat hij net die tweespalt weet over te brengen. Pas in het laatste hoofdstuk (behoudens voor wie niet van het fantastische element houdt) verliest Mitchell zichzelf in een te duidelijke boodschap dat we momenteel boven onze stand leven. De dystopie is te duidelijk een gevolg van het huidige beleid om niet moraliserend over te komen.
Dat Mitchell kan schrijven en meerdere verhaallijnen in de lucht kan houden, heeft hij al meermaals bewezen. Het unieke aan Tijdmeters is de achterliggende gedachte dat er een geheime oorlog aan de gang is maar dat de meesten onder ons, zelfs al spelen we er een rol in, er nauwelijks mee te maken krijgen. De premisse dat er inderdaad iets fantastisch aan de hand is, maar dat de (hoofd)personages hier nauwelijks mee in contact komen en hun leven grotendeels erbuiten leiden, is een intrigerend uitgangspunt dat door Mitchell uitstekend uitgevoerd wordt. Het fantastische is de rode draad in het verhaal maar het is voornamelijk Holly Sykes en de manier waarop alles met elkaar verweven is, die het boek lezenswaardig maken. Mitchell is een meester in het creëren van een universum waar toeval en lot met elkaar verbonden zijn en ontmoetingen even arbitrair als bepalend kunnen zijn.
