Bij Nederlandse jazz en improvisatie hebben we vaak de oncontroleerbare neiging om aan Amsterdam te denken. Het zevenkoppige Vlek komt echter uit Noord-Brabant, de zone boven de Noorderkempen die probeert de ontsnappen aan de hegemonie van Noord- en Zuid-Holland en Utrecht. De muzikale verwantschap met de Amsterdammers is er wel, maar dit gezelschap vaart een eigen koers. Eigenzinnig, eclectisch en speels.
Er zijn voor deze kerels, die hun wortels hebben in de grond tussen ’s-Hertogenbosch, Tilburg en Eindhoven, trouwens wel betere referenties dan, pakweg, het ICP Orchestra. Onze eigen Flat Earth Society, bijvoorbeeld, om maar één voorbeeld te geven. Ook Vlek zit dikwijls op dat raakvlak tussen elektrische grootstadsmuziek en akoestische improvisatie, tussen Zappaiaanse rock en jazz, met uitstapjes richting funk, soul en Afrikaans getinte spielereien. Een weids stilistisch bereik, waar de enorme gezamenlijke ervaring vast toe bijgedragen heeft.
De band bestaat dat ook uit veelzijdige muzikanten en componisten (maar liefst zes van hen hebben daadwerkelijke composities bijgedragen aan Smoking Gun) die hun sporen al verdiend hebben met talloze andere projecten. In de frontlinie vind je de driekoppige blazerssectie van Edward Capel (sax, klarinet), Hans Sparla (trombone) en Jeroen Doomernik (trompet). Zij worden ondersteund door gitarist Jacq Palinckx en bassist Bert Palinckx (ooit nog de leiders van, inderdaad, Palinckx), toetsenman Bart Van Dongen en drummer Pascal Vermeer. Samen goed voor +150 jaar ervaring.
Eclecticisme en humor zijn de twee opvallendste pilaren van Vlek en daarvoor hoef je niet verder te kijken dan het onbehouwen, kleurrijke artwork en veelzeggende titels. Smoking Gun herbergt een trilogie over Vlekje (“Vlekje In Afrika”, “Vlekje En De 7 Kristallen Bollen”, “Vlekje En De Geheimzinnige Ster”) die de wereld van Hergé op z’n kop zet met soulvolle, funky ambiance en tegendraadse avant-jazz met donkere fanfaredreiging in de buurt van Monks “Brilliant Corners”.
Daartussen: een uitgebreide staalkaart met meer stijlen en ideeën dan beschikbare vingers. En toch strekt het hen ook tot eer dat ze niet meteen al die troeven ineens op tafel smijten, wat geleid zou hebben tot een kleurboek met zo’n wanordelijke chaos dat het een ideeëndiarree werd. In plaats daarvan wordt het regelmatig erg sober gehouden, waardoor “Double Blues” opvalt door dat Spartaans stampende ritme en “Icebreaker” door een bezoekje aan onvervalst rock-‘n-rollterrein met knetterend gitaarwerk en opzwepende drum shuffles. Opnieuw is de wereld van FES niet zo heel veraf.
Maar ook: “Traumwalzer”, een ingetogen stukje dat helemaal tegemoet komt aan die titel, het zoekende verkeer van “Spock”, en het bezopen zwalpende, met tempoversnellingen en –vertragingen volggestouwde “Vastanavond”. En dan nog bonustrack “Laura”, een innemend brokje dat de plaat met een kinderlijke aandoenlijkheid afsluit. Kortom: Smoking Gun is een veelzijdige, knap gedoseerde en vernuftig in elkaar gestoken plaat geworden. Je zou je kunnen vragen of een speelduur van meer dan een uur niet wat van het goede te veel is – live werkt zo’n nerveuze, voortdurend van gedaante wisselende vergaarbak van stijlen doorgaans net wat beter -, maar doordat de uitbundigheid niet die van een corpulente soort is, zal het voor luisteraars die wat gewoon zijn best meevallen. Stilstaan is alleszins geen optie voor Vlek, waardoor Smoking Gun een frisse wind is die een breed publiek moet kunnen aanspreken. In Noord-Brabant en ver daarbuiten.
