Welke toekomst hebben ze, de Marokkaanse jongeren bij ons vandaag? Krijgen ze genoeg kansen? Kunnen ze aan individueel racisme ontsnappen? Of moeten ze de rol spelen die hen in de maatschappelijke onderstroom wordt toegedicht — die van hangjongere die zich verschuilt in de nacht en dingen doet die het licht niet mogen zien? Satiricus Fikry El Azzouzi schreef er een roman over.
Een nieuwe wind doen waaien: na al die jaren doet El Azzouzi het nog steeds. Als man van het theater verraste hij in het verleden vriend en vijand met scherpe teksten. Als Marokkaan onder de Marokkanen durfde hij ook toen al te lachen met de clichés die bestaan over de allochtone populatie in ons land. Eigenlijk stelde hij echter die clichés zelf aan de kaak, zoals ook in zijn laatste boek, Drarrie in de nacht. Die clichés worden grappig omdat ze uit de pen komen van iemand die verondersteld wordt er woedend om te zijn, of wordt geacht ze principieel te ontkrachten. Door zelf het recht op te eisen ermee aan de slag te gaan, stelt hij die clichés echter als vanzelf in vraag. Waar komen deze clichés eigenlijk vandaan? Is het niet politiek incorrect om erom te lachen, meer dan om de El Azzouzi te zijn die ze open en bloot het maatschappelijke forum binnendraagt? Veel bedenkingen dus, zoals dat ook al was met El Azzouzi’s theaterteksten — hoewel die uiteindelijk slechts per grote uitzondering zwaar op de maag bleven liggen. Immers, dikwijls kiezen mensen voor lichtheid en ondanks alle belangrijke thema’s die de man tussen de regels en de lachsalvo’s verschool en verschuilt, blijft zijn werk dat ook: in hoofdzaak licht. Om zelf geen theatercliché te worden, vond El Azzouzi zichzelf echter terug uit met inkt en ganzenveer. Hij schreef een goed ontvangen eerste roman (Schapenfeest) en engageerde zich af en toe voor een column bij De Morgen, waarin hij zijn zelfde ironisch-prettige blik wierp op allerhande toestanden die in het mazenwerk van onze samenleving spelen.
Met Drarrie in de nacht grijpt El Azzouzi terug naar het personage Ayoub, een ik-persoon die in Het schapenfeest al opdook. Een echt progressief verhaal ontspint zich niet doorheen deze roman. In losse anekdotes heeft El Azzouzi het over de zogeheten “drarries”, zoals de Marokkaanse hangjongeren zichzelf noemen. Ze komen in contact met drugs, met hoeren en met Syriëstrijders. Kortom, opnieuw haalt de auteur bepaalde clichés boven om ermee te gaan flirten. Dat is heel interessant voor de lezer, want de vraag in welke mate El Azzouzi met reële gegevens aan de slag gaat, is eigenlijk uitzonderlijk intrigerend. Voortdurend zit men zich, met het boek in de hand, af te vragen hoe de hoofdstukken bedoeld zijn. Komisch, dat wel, maar verder? Wie wijst El Azzouzi met de vinger wanneer de jongeren onverantwoord gedrag vertonen? En vooral: hoe worden ze “drarries”, waarom zitten ze op een socio-maatschappelijk spoor dat afwijkt van de norm? Het zijn kwesties die El Azzouzi niet expliciet ter sprake hoeft te brengen. Toen hij nog als nachtwerker aan de slag was, heeft hij veel boeken gelezen. Die voeling met wat subtiele literatuur vermag te doen, heeft de man nu omgezet naar een boek waarin ideeën zacht op de deur kloppen, althans als de lezer er zich gevoelig voor betoont.
Maar wat zegt Drarrie in de nacht over het toekomstperspectief van onze Marokkaanse jongeren hier? Als ze inderdaad zo nihilistisch zijn als deze leuke maar tegelijk verontrustende roman laat uitschijnen, dan is dit een zoveelste pleidooi om maatschappelijk eindelijk een andere koers te gaan varen. Tegelijk geëngageerd voor de samenleving en gewoon komisch als boek, is deze tweede roman van El Azzouzi een geslaagde evenwichtsoefening. Toch is het boek niet over de hele lijn excellent. Het geheel gaat weliswaar vlot naar binnen en de lezer mag zich ondertussen heel wat afvragen, maar literatuur die de aandacht van de lezer waarlijk opslorpt, is dit niet. Net zoals El Azzouzi’s toneelwerk is dit rechttoe rechtaan. Geen heuse filosofie of antropologie, maar recht voor de raap. Een fijn boek, maar niet van het soort dat zeer lang blijft hangen.
