De beroemdste tuin uit de geschiedenis van de filosofie moet wel die van de Epicurus (341 – 270 v.Chr.) zijn, een oase van rust, vriendschap en gelijkheid – ook slaven en vrouwen waren er welkom – waar de oud-Griekse wijsgeer en zijn kompanen een eind weg filosofeerden. In Filosoferen in de tuin schetst publieksfilosoof Damon Young eerder een portret van elf filosofische levens en hun relatie tot de tuin en de natuur.
Damon Young (1975) is een Australisch auteur en medeoprichter van de ‘School of Life’ in Melbourne. Naast non-fictie en twee kinderboeken pende hij onlangs nog voor de School Of Life-reeks het werkje How To Think About Exercise neer. Hij is bovendien ook een veelgevraagd spreker: zo was hij in april, naast kleppers als Peter Sloterdijk Chantal Mouffe en Zygmunt Bauman, te gast op de G8 van de Filosofie in Amsterdam.
De zeventiger Voltaire die verteerd door prostaatkanker op een bankje onder een oude linde zit te schrijven en nog steeds de strijd aanbindt met ‘l’ infâme’, de alliantie van een fanatieke staatsreligie en het Franse absolutisme. Een tanige Nikos Kazantzakis die bij een boeddhistische tempel in Kyoto een karesansui of rotstuin observeert. De insteek van elk portret in Filosoferen in de tuin is dezelfde: de lezer krijgt een fysieke beschrijving van de denker in kwestie en een grondige schildering van een setting. In de tuin komen volgens levensfilosoof Young de twee raadsels, natuur en mensheid, samen. Young weet diepzinnige bespiegelingen over de natuur en over de tijd waarin de grote geesten leefden in swingende zinnen te gieten. Hij distilleert wijze lessen uit de levens en basisinzichten van de denkers, gaat in op hun werkethos en redeneert daarenboven kraakhelder.
De tuin van Chawton Cottage als troost voor Jane Austen, de ervaringen van de door knagende Weltschmerz geplaagde tuinfanaat Leonard Woolf in Sri Lanka en Monk’s House die hem zijn zwartgallige maar tegelijk bevrijdende devies “Niets doet ertoe” ingaven. De contemplatieve vrede die de levenslustige Franse schandaalschrijfster Colette in rozen vond, de zelfdestructieve Orwell die in de tuin een tegenwicht tegen hersenspinsels als ‘zekerheid’ en ‘perfectie’ aantrof, Sartres walging van natuur en lichamelijkheid na het aanschouwen van een kastanjeboom in Le Havre, het effect van drie bonsaiboompjes op übermelancholicus Proust, de (naïeve) beschouwingen van Rousseau, de essays van Young leggen allemaal uiteenlopende, maar mateloos boeiende visies en wereldbeelden bloot.
Dat het boek boeit is geheel en al de verdienste van Young: hij strooit kwistig fijne anekdotes rond, verliest de link met de oud-hellenistische filosofie niet uit het oog en voorziet het boek van een uitvoerige bibliografie met handige tips. Het ene essay – dat over Leonard Woolf is virtuoos – is iets meeslepender dan het andere maar Young kent nergens een moment van zwakte. De levensfilosoof mag dan al wat karig met humor zijn, hij schreef een charmant en soms fascinerend boekje. Filosoferen in de tuin mag dan wel geen essentieel filosofisch werk zijn, het is een waardevolle aanvulling op het boekenrek dat voor uw filosofieboeken is voorbehouden.
Tussen de regels door valt te lezen hoe Young de mens, heen en weer geslingerd tussen onzekerheid, wanhoop en droefenis, opnieuw wat achting wil teruggeven. Dus: bevrijd de botanicus in uzelf. Stap even uit de dagdagelijkse mallemolen (In zijn boek Distraction schreef Young al dat de eigentijdse werkcultuur de tijd die wordt uitgetrokken voor reflectie verkettert), laat de ontelbare vluchtige afleidingen en prikkels in het tijdperk van iPhones en Twitter links liggen en merk hoe tuinen kunnen bezielen, opmonteren, ontregelen en provoceren. Ga groenten kweken en bloemen verpotten of observeer hoe planten groeien. Lees dit boek in een van de vele mooie publieke tuinen – wij kozen voor de appelbomen van de Gentse Sint-Pietersabdij – die dit land rijk is en laat u inspireren om uzelf en het leven met al zijn tegenspoed, ouderdom en ziekte te trotseren en te aanvaarden.
