Op haar vorige album Tramp hielp Aaron Dessner van The National om haar hartuitstortingen in pakkende songs te gieten. Op Are We There doet ze het grotendeels zelf. Het mondt uit in een van de zwartgalligste liefdesalbums van de afgelopen jaren.
Haar songs zijn eigenlijk deltawerken om al dat liefdesverdriet in te kanaliseren. Een paar destructieve relaties, met onder meer een patser die in haar beginjaren elke noot die ze zong afbrak, hebben ervoor gezorgd dat ze een “I love you” niet snel zal zingen, maar hoofdschuddend op de grond spugen. Geen wonder dat ze, als muze van de band, meezong op The Nationals laatste album Trouble Will Find Me. Het had evengoed een plaattitel van haar kunnen zijn.
Maar het is dus Are We There geworden, een titel als een naar hoop snakkende vraag of het licht nu echt wel glooit na de zoveelste bocht in de tunnel. Op haar vierde album gaat ze dieper dan ooit, kleurt ze haar teksten zwarter dan ooit. Het is de zoveelste plaat dit jaar (Beck, Lykke Li, Coldplay…) waarop een stukgelopen relatie wordt verwerkt, maar Are We There zal voor Van Etten helaas een vraag blijven. Op de laatste seconden hoor je haar lachen omdat haar hoofdtelefoon tijdens het inzingen van een nummer was afgevallen. Als een soort schouderklop om je gerust te stellen dat het allemaal heus zo erg niet is. Maar toch.
De grens met zelfbeklag is dun. Soms wordt die grens overschreden door haar vocale, slepende uithalen, maar de songs zijn zo verdomd sterk dat ze een mantel der liefde daarover draperen. Sleutelnummer is de emotionele onweerscel “Your Love Is Killing Me”, waarin een destructieve liefde haar met de grond gelijk maakt: “Break my legs so I won’t walk to you / Cut my tongue so I can’t talk to you / Burn my skin so I can’t feel you / Stab my eyes so I can’t see / You like it when you walk over me.” Ze gaat vocaal in het verweer, en zelfs dan lijkt het nog een ongelijke strijd. Drie nummers ver en je ligt ook zelf tegen het canvas.
Muzikaal doseert Van Etten gelukkig wel, en beter dan ooit. Daarin wordt ze geholpen door Adam Granduciel, de spil van The War On Drugs — ja, ze heeft de juiste vrienden. Op Tramp liet ze haar folkroots al meer achter zich, op Are We There gaat ze zelfzeker (dan wel) verder in die richting. Er komt al eens drumcomputer aan te pas in het slepende “Taking Chances” of “Our Love”, blazers in “Tarifa”, zelfs een fagot in “Nothing Will Chane” — het helpt om kleurschakeringen in het zwart aan te brengen. Maar net als op haar vorige plaat volstaat één instrument om van pakkend naar beklijvend te gaan: toen was het het akoestische “Give Out”, nu de intimistische pianonummers “I Love You But I’m Lost” en “I Know”. Het is ook dan dat Are We There niet alleen in de meldoieën, maar ook in de tekst iets troostends krijgt: “Tear stains on the last page / Better leave ’em / Time will tell land I’ll be back” — zelfs al klinkt het tegen beter weten in.
Het maakt van Are We There een intense, inspannende zit, die geen moment loslaat. Het tweede deel van de plaat is verschroeiend sterk. Daarin valt naast de ingetogen momenten vooral “You Know Me Well” op door de ietwat filmische texturen die Van Ettens gitaarspel danig verrijken en vaak zelfs verdringen; een goede zaak. Eentonigheid krijgt geen kans. Het is dan ook opvallend dat Van Etten door dat alles stilaan een eigen eiland heeft gevonden in de zee van de indie-melancholie. Was Tramp een eerste commerciële doorbraak, dan is Are We There dat absoluut qua song en sound. En er zit nog veel marge op.
“Every time the sun comes up I’m in trouble” zingt ze in slotnummer “Every Time The Sun Comes op”. Het klinkt gelaten, alsof ze zich er stilaan mee verzoent. Je zou voor minder, als het telkens leidt tot een plaat als dit, die dicht tegen een meesterwerk aanschurkt.
Ook live mikken haar stem en songs zonder dralen op merg en been. Zelfs als vrijdag 15 augustus de heetste Pukkelpopdag wordt, zal het tijdens haar set even kil worden. Gaat u dat dan vooral zelf ondervinden.
