De Hunger Games-serie heeft nog (minstens) twee afleveringen te gaan, maar niemand heeft ooit gezegd dat dit Hollywood moet tegenhouden om alvast de volgende tienerfranchise op gang te brengen. Een mens moet het ijzer nu eenmaal smeden terwijl het heet is, en je weet maar nooit wanneer de “tienermeisje-strijdt-tegen-het-systeem”-bubble (zie naast The Hunger Games ook Twilight en recent zelfs The Book Thief) zal barsten. Shailene Woodley, die doorbrak in The Descendants en enorm charmant was in The Spectacular Now, wordt expliciet naar voren geschoven als de nieuwe Jennifer Lawrence, maar je moet jezelf wel afvragen of ze niet beter aan de weg was blijven timmeren in kleinere, independent films.
Chicago, ergens in de toekomst. Na een vaag omschreven nucleaire oorlog is de maatschappij onderverdeeld in vijf gemeenschappen, gebaseerd op de dominante karaktertrek van de mensen die er in thuishoren: Zelfontkenning (min of meer de mormonen van dienst, die in zelfgekozen armoede leven), Vriendschap (de hippies van de bende), Eerlijkheid (die altijd de waarheid zeggen en waarvan het dus een wonder mag heten dat ze nog leven), Angstloos (die ziekelijk graag van gebouwen springen) en Erudiet (de arrogante bollebozen). Beatrice Prior (Shailene Woodley) is opgegroeid bij Zelfontkenning en wordt verondersteld om in de voetsporen van haar ouders te volgen. Maar tijdens een test die moet bepalen bij welke groep ze nu écht thuishoort, blijkt dat ze divergent is: ze is een non-conformiste, die het groepsdenken overstijgt en dus staatsgevaarlijk wordt beschouwd. Ze kiest er voor om over te stappen naar de groep Angstloos en terwijl ze daar opgeleid wordt, hoopt ze maar dat haar afwijkende status niet aan het licht komt.
Die samenvatting brengt meteen een zwaar pijnpunt aan het licht: Divergent is een film met een premisse waar een plot zou moeten zitten. De prent gebruikt zijn eerste akte als information dump: tijdens dit eerste half uur duwt regisseur Neil Burger ons alle nodige achtergrondinformatie door de strot, met behulp van een geforceerde voice over. Daarna krijgen we meer dan een uur lang te zien hoe Beatrice (of Triss, zoals ze zichzelf tegen die tijd noemt) getraind wordt om met de Angstlozen van gebouwen te springen en hoe ze op een kuise, “kinderen toegelaten”-manier haar hormonen voelt opspelen wanneer ze de pectoralen van hunky love interest Theo James ziet. En pas dààrna, tijdens de laatste drie kwartier, komt er iets op gang dat we, bij gebrek aan een beter woord en met het soort goede wil dat een mens soms nu eenmaal moét opbrengen om niet depressief te worden, een plot zouden kunnen noemen. Kate Winslet duikt op als queen bitch van dienst om een minimaal gemotiveerde genocide op gang te brengen onder de Zelfontkenners, en die facsimile voor een intrige moet dan maar genoeg zijn om de film naar het einde van zijn meedogenloze 139 minuten speelduur te duwen.
Wat meer verrast dan de anorexische plot, is de bizar goedkope look van de film. Er zit geen enkel ontwerp in de prent, geen enkele set en geen enkel shot dat er op de één of andere manier uitspringt. Met een budget van 85 miljoen dollar is Divergent relatief gezien een koopje op de tienerfranchise-markt (de laatste Hunger Games klokte af op 130 miljoen), maar dan nog: voor dat bedrag kan je toch wel iets anders in elkaar flansen dan de eindeloze opeenvolging van leegstaande gebouwen die we hier te zien krijgen? De toekomst van Divergent ziet er bovenal ontzettend saai uit.
Burger (en in eerste instantie natuurlijk Veronica Roth, die de boeken schreef) raken enkele voor de hand liggende thema’s aan: individualisme versus conformisme – ben je bereid om mak je toegewezen plaats in de maatschappij te aanvaarden, of wil je zelf je pad bepalen? Een bepaalde vorm van feminisme, in de zin dat het, net als in The Hunger Games, een vrouwelijk personage is dat het hele verhaal mag dragen. En ook het leger krijgt voor de aardigheid een fikse veeg uit de pan: de Angstlozen zijn de facto de soldaten van de maatschappij waarin de film zich afspeelt en zij worden, zeer letterlijk en bovenal zeer corrupt, gecontroleerd en gestuurd door de Erudieten. Ja, Divergent mag zichzelf graag profileren als relevant en kritisch, maar het voelt allemaal aan als een verplicht nummertje. The Hunger Games wilde ook iets zeggen over rijk versus arm, dus dan moest Divergent toch iets gelijkaardigs doen, niet?
Wacht, schrap dat: eigenlijk voelt de hele film gewoon aan als een verplicht nummertje. Burger en zijn team togen aan het werk als ietwat verveelde vakmannen die de slaap nog uit hun ogen staan te wrijven, om een professioneel, maar compleet onverschillig product af te leveren. Er is maar één scène waarin Divergent heel even boven zichzelf uitstijgt: Triss doet een epische death ride tussen de torengebouwen van Chicago, tientallen meters boven de grond. Ongeveer dertig seconden lang wordt Divergent zowaar cinema. Jammer genoeg is deze scène maar al te snel weer voorbij, waarna je de regisseur haast met een zucht hoort zeggen: “Oké, dat hebben we dan gehad, terug aan de slag.” Ook humor is opvallend afwezig: Divergent meet zich een sérieux aan die hij eigenlijk niet verdient. Een iets lichtere hand zou deugd hebben gedaan – zelfs in Twilight viel nog meer te lachen dan hier.
Shailene Woodley kan acteren, maar haar vertolking hier is even oppervlakkig als de rest van de prent, en oppervlakkigheid is iets waarvan we haar in haar vorige films niet konden verdenken. Binnenkort zit ze in het drama The Fault in our Stars: stel ons niet teleur, Shailene, we geloven er nog in! Voor de rest krijgen we Theo James, die beschikt over een indrukwekkend afgetraind lichaam en mooie tanden, Jai Courtney, die zich niét openlijk staat te schamen voor de laatste Die Hard, en Miles Teller, Woodley’s tegenspeler uit The Spectacular Now, die net als zijn leading lady beter verdient. Kate Winslet voert een routineus nummertje op in haar villain-rol en staat de hele tijd haar zwangere buik af te dekken met papieren, aktentasjes en iPads. Kan ook niet prettig acteren zijn geweest voor haar.
Divergent is een wergwerp-product uit Hollywood, maar dan wel één waar ze er nog minstens twee van gaan maken. Als je gaat kijken, tenminste. Je kan bijvoorbeeld ook thuisblijven en er zodoende voor zorgen dat deel twee alsnog afgeblazen wordt. We suggereren maar iets.
