De superheldenfilm wordt vaak gezien als een genre op zich, maar je zou er nog van schrikken in welke mate er met verschillende genres gespeeld wordt in de spektakels uit de Marvelstal. Het lijkt wel een erezaak voor de studio om de nodige diversiteit te voorzien. Iron Man maakte het leutig met een subtiele screwball touch, de eerste Captain America trok de kaart van het retro-avontuur, Thor: The Dark World opteerde voor een fantasy-aanpak, terwijl Iron Man 3 het over de boeg van de buddy film wierp. Niet dat dit steeds voor sterk verschillende films zorgt, maar het geeft het superheldengeweld wel steeds een andere kruiding. Captain America: The Winter Soldier doet hetzelfde door te kijken naar de paranoiathrillers uit de jaren zeventig, wat Marvels beste solo-avontuur tot op heden oplevert.
Zoals de geeks onder ons wel weten, transformeerde de Captain in de jaren veertig in een gigantisch ijslolly om pas een zeventigtal jaar laten ontvroren te worden. Steve Rogers (Chris Evans) heeft het dan ook moeilijk om zich aan te passen aan de moderne tijd, maar verzet zijn zinnen door samen met Black Widow (Scarlett Johansson) missies uit te voeren voor S.H.I.E.L.D. Dat gaat goed, totdat er een aanslag plaatsvindt op het leven van Nick Fury (Samuel L. Jackson). Slechterik van dienst is The Winter Soldier, een meedogenloze Sovjet-huurmoordenaar die The Cap goed het leven zuur weet te maken. Rogers kan niemand meer vertrouwen en komt tegenover een wereldwijde samenzwering te staan die de vrije wereld naar de verdoemenis wil helpen.
We nemen met plezier afscheid van Joe Johnston als regisseur en verwelkomen met open armen Anthony en Joe Russo. De broertjes Russo – bekend van Arrested Developement, Community en You, Me, and Dupree – weten met verve een frisse wind doorheen het Marvel-universum te jagen. Nou ja, toch in de mate van het mogelijke. Voor die frisse wind halen ze de mosterd bij films als Three Days of The Condor en Marathon Man. Welke invloed heeft dat op Captain America? Wel, vooral een plot die je voldoende meesleept. Dat mocht wel na het verwarrende debacle genaamd Thor: The Dark World. De kracht van deze aflevering in het filmuniversum van Marvel is dat de Russo’s begrijpen wat voor een held Captain America is. Steve Rogers is iemand die met zijn beide voetjes op de grond staat en het best werkt als hij tegenover opponenten komt te staan die nog enigszins plausibel zijn en geen te onnozele proporties aannemen. The Winter Soldier is en blijft een blockbuster, maar werkt het best als een goed opgebouwde actiefilm die zich bewust is van zijn actuele setting. Rogers staat alleen met zijn schild tegenover grote politieke machten, die zijn heldenstatus overschaduwen en er voor zorgen dat je als kijker het gevoel krijgt dat het geen gemakkelijke klus zal zijn om te klaren.
Het is bewonderenswaardig wanneer de zoveelste Marvelfilm je plots doet denken aan huidige globale politieke strubbelingen of de gehele NSA-affaire. De film probeert zijn status als zoveelste superhelden-extravaganza te overstijgen door aansluiting te zoeken bij moderne actiespektakels à la Paul Greengrass. We willen niet zeggen dat het van eenzelfde kwaliteit is, maar de Russo’s lijken niet blind voor welke trends er heersen in de actiecinema. De choreografieën van de gevechten zijn flink bijgeschaafd en geven scènes waarin er geknokt wordt een extra finesse. Jammer genoeg wordt die finesse niet altijd doorgetrokken in het camerawerk en in de montage, waardoor er toch wat slordigheden inkruipen.
Verwacht niet dat de film het hele Marvel-gebeuren vernieuwt, maar van alle solo-avonturen is het wel de film die het duidelijkst weet welk doel het voor ogen heeft en wat het wil vertellen. De Russo’s storten zich op het personage als geeks die compleet doorhebben welke injectie het geheel precies nodig heeft. Dat resulteert in een strakke genre-omkadering die nooit de gekende zelfrelativering van de Marvelfilms in de weg staat. In vergelijking met The Avengers zijn de knipogen naar de populaire cultuur en de tirade aan quotes en grapjes verminderd, maar het feit dat Rogers in een tijd vertoeft die volledig verschilt van de zijne wordt wel met verve uitgespeeld. Let vooral op het lijstje dat Rogers aan het begin bovenhaalt waarop hij dingen zet die hij dient in te halen. Wie een vlugge blik kan hanteren ziet dat Rocky het lijstje siert. Rocky II staat aangevuld met een twijfelachtig vraagteken.
De knipoogjes naar de politieke thrillers uit de jaren zeventig gaan zelfs zo ver dat de makers Robert Redford hebben gecast. Redford in een Marvel-film? Ja, zelfs voor ons was het even slikken. Maar geen vrees, het werkt wel. Zonder te veel te verklappen kunnen we melden dat Redford zich flink amuseert in zijn rol als baas van Nick Fury en zich niet gebonden lijkt te voelen aan een bepaald acteerstramien. Evans, Johansson en Jackson doen wat we ze eerder al hebben zien doen. Toch vinden we dat Evans erkenning verdient voor de extra dimensies en humaniteit die hij aan The Cap weet mee te geven. De identiteit van The Winter Soldier geven we niet mee, want dat zou een spoiler zijn, maar laat ons zeggen dat hoe minder je over de achtergrond van het personage weet tijdens de film, hoe beter hij werkt.
Captain America: The Winter Soldier is nog altijd geen grote cinema: daarvoor volgt de film nog iets te veel de esthetiek van Marvel en vervalt hij aan het einde toch nog te gretig in luide explosies en bombastische gevechten. Wij hebben het dan ook opgegeven om dit soort films af te wegen tegen andere cinema. Indien je het gewoon beoordeelt als een Marvelfilm en bereid bent om achter het conventionele te kijken, dan mag deze film zeker gezien worden. De Russo’s zijn ook al ingehuurd voor het derde avontuur, wat ons na dit filmpje wel benieuwd maakt.
