Iedereen heeft vast wel eens van de Ierse schrijver Oscar Wilde gehoord. Maar het verband met juwelen is niet onmiddellijk te leggen. Wilde dient voor het Huis voor Actuele Kunst Z33 in Hasselt dan eigenlijk ook maar als link om de plaats van het juweel in onze hedendaagse materiële samenleving te observeren.
Sieraadkunst is de laatste jaren aan een onmiskenbare opmars bezig. Vooral veel jonge ontwerpers gaan aan de slag met juwelen, maar of ze ook allemaal doorhebben dat het juweel zelf als object in onze hedendaagse samenleving een snel wisselende plaats inneemt, is niet zo zeker. Nochtans is dit het onmiskenbare uitgangspunt van de curator van deze tentoonstelling, zelf lijdend aan een ambivalente houding tegenover juwelen.
Doelstelling van de tentoonstelling is immers om de intense en vaak zelfs intieme relatie tussen sieraad en drager als uniek gegeven in onze materiële cultuur te vatten. Juwelen mogen dan in vroegere eeuwen wel zuiver sierobjecten geweest zijn, tegenwoordig zegt de keuze voor een bepaald juweel vaak veel over wie de drager ervan is : zijn optie en voorkeur komen voort uit de intieme relatie die hij in zijn verleden opgebouwd heeft met het juweel in kwestie. De manier waarop Z33 deze problematiek aanpakt is best origineel te noemen. Op basis van juwelen die geschapen werden door een hele schare voornamelijk jonge ontwerpers en waarvan de grondstoffen vaak al genoeg stof voor discussie geven, vroegen ze aan de bekende schrijver Oscar van den Boogaard om een draaiboek te schrijven rond een fictief personage dat deze juwelen draagt.
Van den Boogaard kon geen betere naam bedenken voor dit personage dan Mrs Wilde, een duidelijke allusie op de Ierse schrijver, bekend estheet en een persoon die materiële zaken meer dan wie ook leven kon geven. Doorheen de teksten van Mrs Wilde komen we voor ieder van de juwelen te weten welke speciale relatie zij in de loop van haar leven opgebouwd heeft met de juwelen, en dus eigenlijk waarom ze juist voor dat juweel gekozen heeft, aan welke gebeurtenis of welk gevoel het refereert bij haar. De teksten van Mrs Wilde werden door een oudere actrice als acteerprestatie neergezet in een film geregisseerd door Manon de Boer, die als geen ander gevoelens weet te vatten.
De setting van deze hele tentoonstelling is dan ook gepast, in één van de begijnhofhuisjes, maar dan eentje dat vroeger volstond met boeken en dat nu als het ware opengebroken werd. De bezoeker stapt binnen in de eerste ruimte en komt er middenin de film van Manon de Boer terecht, waar hij Mrs Wilde kan bewonderen die in een wonderlijke heldere taal ingaat op ieder van de juwelen en wat deze in haar leven betekent hebben. De hele film geeft inderdaad het gevoel dat Mrs Wilde een persoon is die een heel leven achter de rug heeft en een vat vol herinneringen en gevoelens is.
In de tweede ruimte bevinden zich dan de juwelen mooi uitgestald en helemaal niet afgeschermd, zodat het gevoel beklijft dat je ze op ieder moment zo zou kunnen meenemen. De juwelen zijn dan ook niet zomaar materiële zaken, ze zijn bijvoorbeeld uit speciale stoffen gemaakt of refereren aan gebeurtenissen. Zo maakte de Duitser Volker Atrops halssieraden van buxus- en taxushout, afkomstig van planten die door zijn eigen vader in diens boomkwekerij geplant werden. Buxus is een symbool van onsterfelijkheid, taxus is giftig. De vader werkte immers op een kerkhof. De hele familiegeschiedenis vol met culturele toespelingen zit zo in een juweel verwerkt. De Taiwanese kunstenaar Tzu-Ling Lee maakte stenen samengesteld uit verzamelingen van persoonlijke ontvangstbewijzen, weergaves van de levenspatronen van de eigenaars. Hele geschiedenissen die vervat zitten in zo een juweel.
Benjamin Lignel maakte dan weer broches waarin de oren van de drager of diens verwanten gereproduceerd werden. Ze refereren aan de Victoriaanse herinneringssieraden met haarlokken. Grappige objecten zitten er ook tussen. De Belgische Liesbet Bussche maakte een Parel-ketting. Het is een boekje waarin foto’s staan van alle zaken die de naam De Parel dragen, van frituren tot cafés, behalve het laatste dat café ‘t Slot heet.
Wie na de bestudering van de juwelen terug naar de video met Mrs Wilde gaat in de eerste ruimte, begrijpt nog veel beter welk hààr verhouding tot de juwelen is, en hoe zij haar via de teksten van van den Boogaard terugbrengen naar haar vroegere levens. Sieraden zijn inderdaad, in hun nieuwe versies, intieme getuigen geworden van onze vergane levenservaringen. Vergaan, maar nog steeds aanwezig.
Nog tot 19 januari 2014. Van Dinsdag tot Zaterdag van 10 uur tot 18 uur. Op Zondag van 13 uur tot 17 uur.
