Op 30 april wordt jaarlijks de International Jazz Day gevierd. Voor velen de gelegenheid om nog eens naar de niet kapot te krijgen klassiekers van Miles, Trane & co. te grijpen en te doen alsof jazz stopte met evolueren rond 1962, maar wij zochten het bij een paar hedendaagse barricadenbestormers die vooruit willen. Ook anno 2013 is jazz immers nog springlevend. Verder dan het releaseconcert van Cactus Truck in Gent moet je daarvoor niet kijken.
Het lijkt misschien wat vreemd dat het Nederlandse trio zijn nieuwe album (Live In USA, een knaller van zeventig minuten die einde 2012 werd opgenomen tijdens een reis door de Verenigde Staten in 37 haltes) komt voorstellen in het Vlaamse Gent, maar zo raar is dat nu ook weer niet. De mensen achter praat-, muziek- en eetcafé La Resistenza haalden de drie eerder al naar Gent en ze vallen later deze week sowieso nog te horen tijdens het Doek Festival in hun thuisbasis Amsterdam (en zo ver is dat nu ook weer niet, probeer het maar eens). Voor dit concert hadden ze ook nog twee gasten op sleeptouw genomen: de Belgische bassist Peter Jacquemyn en de Amerikaanse trompettist Roy Campbell.
Met die eerste klikte het sowieso al, omdat hij de band al een paar keer ondersteunde tijdens hun Young VIP-tour van een jaar of twee geleden. Campbell kwamen de drie dan weer tegen in New York. Het resultaat daarvan valt ook te horen op de slottrack van Live In USA. Wat de combinatie van deze vijf zou geven viel nog af te wachten, maar het kwam voor niemand als een verrassing dat ook dit concert (met niet minder dan 100 gulle minuten) behoorlijk hard aankwam. Al kan dat natuurlijk ook te maken hebben met de afmetingen van de club (Jacquemyns bas kon er nog nét in): veel meer in your face krijg je ze zelden gepresenteerd.
Maar je kreeg er vooral nog eens het bewijs dat Cactus Truck het stadium van beginnend toeter- en kabaalbandje al lang overstegen is. Hier stond een bijzonder bevlogen en goed op elkaar ingespeelde band van drie concertjunks die zo lang de grenzen van hun kunnen hebben afgetast dat ze perfect aanvoelen hoe ver (en hoe lang) ze het kunnen drijven. In de loop van twee lange sets kreeg je dan ook volop momenten gepresenteerd waar je met open mond naar zat te kijken. Knetterend, explosief, haast ondraaglijk intens. Net als je denkt dat Dikeman op het punt staat om een long aan flarden te blazen op die tenor- of altsax, doet hij er nog een schep bovenop. En nog een.
Cactus Truck is een band van extremen — het gegier en heen en weer-geschud van Dikeman zal je niet snel vergeten, net als de verwrongen gitaarmartelingen (met en zonder hulpstukken) van Stadhouders en het razende drumwerk van een Onno Govaert in topconditie –, maar vooral ook een band van onderling evenwicht. Of het nu gaat om duidelijk in de freejazz gewortelde marathonimprovisaties of de hardcore guerillamomenten, er wordt voortdurend gespeeld met een indrukwekkende eensgezindheid en compacte energie, waardoor de focus zelfs in de zestig minuten durende tweede set zelden verslapte.
De twee extra stemmen zorgden er bovendien voor dat het bereik van de band nog eens uitgebreid werd. Ging Jacquemyn de kloeke energie en het excentrieke karakter van de band nog eens aandikken door een extra stuwing te voorzien of de schurende dimensie toe te voegen met zijn tussen de snaren gewriemelde en mishandelde blikjes en de strijkstok die als een samoeraizwaard gehanteerd werd, dan vervulde Campbell een heel andere rol. Hoewel die ook niet vies is van een heftige uitbarsting meer of minder (beluister zeker eens zijn semilegendarische platen met cultband Other Dimensions In Music), zorgde hij hier vooral voor een extra contrastwerking.
Met trompet, pockettrompet en bugel voorzag hij Dikemans tirades vaak van iets ingetogener commentaar, soms loom en melodieus, het geheel iets meer richting de jazz sturend, en dan weer rommelend in diepe klanken en vervormde geluiden, voortdurend spelend en pruttelend met druk en effecten. Het bezorgde de muziek regelmatig wat meer ademruimte en afwisseling, zeker niet slecht gezien de lengte van de sets. De eerste set leek iets compacter en nauwer aan te sluiten bij het beeld dat we intussen van de band gevormd hebben, maar de tweede helft, die op gang gebracht werd zonder Govaert, liet meer risico’s en openheid horen.
Toch waren er van die momenten die extra bijbleven, zoals het heftige heen-en-weer-gejen van Stadhouders en Jacquemyn, een adembenemend intense solo van Govaert (zo barstend van de spanning dat je er elektriciteit mee kon verwekken), een haast intimistisch onderonsje waarvoor Stadhouders en Govaert even opzij bleven en natuurlijk de vele collectieve uitbarstingen. Hoewel de focus niet altijd even scherp was, speelden Cactus Truck en hun gasten een imponerend concert en boden ze alles wat je eigenlijk van zoiets verwacht: lef, openheid, onderling vertrouwen en pure, niet in bedwang te houden goesting. Cactus Truck, dat is vitalisme en oerkracht, dat bruist en gutst. Dat gulpt eruit en leeft. De broodnodige stamp onder de reet die alle jazzfans (vastgeroest of niet) nu en dan kunnen gebruiken. Wat een band.
Cactus Truck speelt op 5 mei op het Doek Festival in Amsterdam. Op 3 mei zijn Jacquemyn en Campbell ook van de partij, als gasten bij het trio Dikeman, Raoul van der Weide en Klaus Kugel.
