Een tip voor wanneer je even niets beters hebt om jezelf mee bezig te houden (die periodes noemen we ook wel eens “werkdagen”): ga naar je dichtstbijzijnde YouTube en zoek eens wat lastige interviews met filmlui op. Plezier gegarandeerd. Zoals het pijnlijke interview van BBC-legende Michael Parkinson met Meg Ryan, naar aanleiding van In the Cut. Awkward! Of Mark Cousins die vlakaf tegen Brian DePalma zegt: “I think you’ve made some terrible movies!” Beng! Kunnen we nu toevoegen aan het lijstje: Quentin Tarantino’s interview met Krishnan Guru-Murthy, van Channel 4. Toen Guru-Murthy hem vroeg naar de link tussen filmgeweld en echt geweld, verloor de regisseur zijn cool. Hij weigerde te antwoorden, onder het motto dat hij dit soort vragen al twintig jaar lang krijgt: “I am not your slave and you’re not my master.” Nou.
De internetgemeenschap stond grotendeels aan de kant van Tarantino: enerzijds omdat ze echt niet geloven dat fictief en reëel geweld iets met elkaar te maken hebben, anderzijds omdat Tarantino een hippe filmmaker is en Guru-Murthy niet. De vraag was, hoewel niet verblindend origineel, nochtans wel legitiem: films en ander entertainment worden regelmatig aangehaald als factoren in geweld. Dus wat denkt een regisseur daarvan, die algemeen bekend staat als dé hofleverancier van ironisch bedoeld knipoog-geweld in Amerika? Misschien dat hij het in een ander interview wél wil lossen.
Na Inglourious Basterds zoekt Tarantino een andere historische volkerenmoord op om door de mangel van zijn unieke fantasie te halen – toen was het de holocaust, nu de slavernij in Amerika. En opnieuw verheft hij de onderdrukte tot wraakengel die op een (extreem) bloederige manier zijn gram haalt. Christoph Waltz speelt Dr. King Schultz, een bounty hunter die op een dag de slaaf Django (Jamie Foxx) bevrijdt. De twee worden partners en verdienen goed de kost door samen criminelen op te jagen. Maar Django’s vrouw Hildy (Kerry Washington) leeft nog steeds in gevangenschap op de plantage van Calvin Candie (Leonardo DiCaprio), een sadistische grootgrondbezitter. Schultz en Django besluiten samen achter Hildy aan te gaan.
Het feit dat Django zich, net als Basterds, niet afspeelt in een vrijblijvende, gestileerde fantasiewereld, zoals Kill Bill en Death Proof, was de voornaamste reden voor de controverse rond het geweld (Spike Lee weigert te gaan kijken, nèm!), en het moet gezegd worden: Django Unchained moet inderdaad een oncomfortabel spagaat maken tussen Tarantino’s beruchte “twee soorten geweld”. Enerzijds is er het het “serieuze” geweld – een slaaf die aan flarden wordt gescheurd door een roedel honden, bijvoorbeeld – dat we allemaal verschrikkelijk dramatisch dienen te vinden. En anderzijds is er het louterende wraakgeweld, en dat is gewoon cool, dat mag je leuk vinden, daar mag je mee juichen. En die twee dus in dezelfde film. Dat is een evenwichtsoefening die Tarantino niet altijd tot een goed einde brengt – wanneer houdt het eigenlijk op met leuk te zijn en is het tout court wel de bedoeling dat wij dat weten? De beruchte hondenscène, bijvoorbeeld, valt in principe regelrecht in het vakje “ernstig, dramatisch geweld”, maar wordt net zo goed opgebouwd als een (tergend lang uitgesponnen) suspensescène. Buiten afschuw, moeten we duidelijk ook de nodige spanning voelen. Pas op, die scène is briljant geregisseerd, daar niet van. Maar ze toont wel aan dat die scheidingslijn waar Tarantino over spreekt, soms bijzonder vaag kan worden.
Ondertussen lijkt Tarantino ook een tikkel self-indulgent te zijn geworden: Django Unchained is met zijn 165 minuten een lange zit, en mocht de regisseur nog ergens iemand in de buurt hebben die hem af en toe durft tegen te spreken, dan zou hij daar allicht gemakkelijk 20 à 30 minuten hebben kunnen uitknippen. (Waarom Tarantino bijvoorbeeld beslist om zijn finale in twee te kappen, onderbroken door een sequens van zo’n tien minuten, is mij een raadsel.) Het is moeilijk om lange tijd succesvol te zijn en nog te weten waar je je eigen talent moet kortwieken.
Dus ja, er zijn zeker aspecten aan Django Unchained waar ik aan twijfel. Maar laat dat je niet tegenhouden om te gaan kijken, want zelfs wanneer bepaalde sequensen minder goed werken, en ondanks alle bedenkingen die je kan hebben over zijn behandeling van de geschiedenis, kan je er niet buiten dat die mens een stukje kan regisseren. Zijn bloederige set pieces zijn vlekkeloos in elkaar gezet, de fotografie van Robert Richardson is wondermooi (en gedraaid op échte film, waar kom je dat tegenwoordig nog tegen?), de vertolkingen zijn erg amusant (Leonardo DiCaprio laat zijn gefolterde blikken even thuis, en dat doet hem goed), de muziek is tongue in cheek-grappig en cinefielen kunnen zich weer uitleven met de vele referenties.
Het is ook daar dat Tarantino’s grootste talent altijd gelegen heeft: de man kent zijn filmgeschiedenis en wentelt zich in het construeren van grootse, memorabele filmmomenten. De regisseur probeert altijd de essentie te puren uit elk genre waar hij zelf graag naar kijkt (in dit geval voornamelijk de spaghettiwestern). En dat wil dus zeggen dat geen enkele slechterik gemeen genoeg kan zijn, geen enkele close-up te overdreven, geen enkele grap te plat. Tarantino gaat wild over de top, maar dat is dan ook de bedoeling: hij vertrekt vanuit de clichés van een genre en dan wil hij daar dé ultieme versie van ensceneren. Die stijl geeft Tarantino’s films een intensiteit, een levendigheid, een ongeremdheid die verfrissend is. Het kan hem geen barst schelen of hij misschien te ver gaat. Hij wil alleen maar zien hoe veel te ver hij kàn gaan voordat zijn film finaal in zijn gezicht opblaast.
Tarantino loopt in al zijn films het risico dat zijn (niet onaanzienlijke) ego het definitief zal winnen van zijn talent als regisseur. Dat zijn films gewoon zodanig excessief zullen worden dat ze onbekijkbaar zijn (hij heeft dat trouwens al één keer meegemaakt, in het ondraaglijke Death Proof).Maar voorlopig hoeven we ons nog geen zorgen te maken. In Django Unchained haalt het pure filmplezier het nog steeds met gemak van eender welke bedenkingen.
