Ten slotte wordt mij alsnog verteld dat Veerle Baetens binnen vijf minuutjes bij mij zal komen; ik knik en bedank vriendelijk, maar in een kort moment van paniek vrees ik dat mijn zenuwen, die ik zodra ik aan mijn babbel met Felix van Groeningen was begonnen compleet vergeten was, mij alsnog parten gaan spelen. De recensie van Code 37, waarin ik Veerle Baetens’ acteerprestatie in weinig welriekende woorden beschrijf, schiet even door mijn hoofd. Niet dat ik daar vanuit ga, maar ze moest maar eens gelezen hebben hoe ik haar gelaatsuitdrukking in die film omschreef: ze zou me er vast niet sympathieker om gaan vinden. Today is my lucky day, denk ik echter wanneer een jongevrouw met opgeknipt bruin haar – het is even wennen na de lange blonde lokken die ze in The Broken Circke Breakdown draagt – zich bij mij zet. Haar eerste indruk is vermoeid – ‘Jij bent de laatste, maar ik zal mijn best doen!’ – maar zo vriendelijk, dat ik de gezien de context ietwat gewaagde vraag over Hannah Maes, die ik vol schroom al tussen haakjes had gezet, met stip aanduid op mijn vragenlijst. Compleet overbodig, zo blijkt later; de actrice begint er zelf over, en laat weinig subtiel doorschemeren dat ook zij niet helemaal tevreden was over Code 37 – De Film. Filmjournalist: soms is het een schone stiel.
enola: Er zit een scène aan het begin van The Broken Circle Breakdown waar Elise, uw personage, haar man berispt dat hij zich sterk moet houden in het bijzijn van hun dochtertje. Is zo’n sterk personage typisch voor Veerle Baetens?
Baetens: (denkt na) Goede vraag. Ik heb heel lang vastgehangen aan de assertieve, jongensachtige rollen: Verlengd Weekend, Dennis van Rita, Windkracht 10… Dan heb ik Sara gespeeld, en dan heb ik daar naar mijn gevoel korte metten mee kunnen maken. Dat blijft ook een sterk personage, maar die toont haar zwakheden wel, en die kan heel open en gevoelig zijn. Hannah Maes (uit Code 37, red.) is dan weer het andere uiterste: die is compleet gesloten. Mijn andere personages waren eerder typische, jongensachtige girl next doors, terwijl Hannah Maes een wereld op zich is, die gesloten zit achter slot en grendel in haar loft en heel veel geheimen voor zich houdt, en in dat opzicht is zij net een heel zwakke vrouw. Veel mensen zullen wat Elise aan het einde van de film doet zwak vinden, maar ik vind haar net sterk in haar moeder zijn. Ik vind haar een stuk sterker dan Hannah Maes, eigenlijk.
enola: Anderzijds had ik de indruk dat Elise wel het meest gelaagde personage is dat u al hebt gespeeld – ze is ietwat wispelturig, weinig voorspelbaar, heel emotioneel, maar voelt tegelijk ook heel echt aan. Was het een dankbare rol om in te vullen?
Baetens: Natuurlijk, ik denk dat ook veel te maken heeft met haar oorsprong in een heel succesvol en een heel sterk toneelstuk – ik heb het zelf twee keer gezien voor er nog maar van een verfilming sprake was – en met een goede regisseur, een goede tegenspeler… Alle ingrediënten waren er om een goede film te maken. Vanzelfsprekend zijn zo’n personage en zo’n rol dus heel dankbaar voor een actrice. Hannah Maes, aan de andere kant, is een personage uit een televisieproductie: dat wordt rap geschreven, door meerdere scenaristen, die allemaal hun eigen verhaallijn en hun eigen Hannah Maes neerschrijven; en dan is er nog mijn interpretatie van Hannah, en die van de regisseur, en dan wordt het zeer moeilijk om daar iets homogeen van te maken. In een film als The Broken Circle Breakdown is echter alles aanwezig om een homogeen, realistisch personage neer te zetten, maar het is inderdaad al de meest diepe en heftige rol die ik heb moeten spelen. Ook al heb ik meer afgezien met Hannah, hoor: dat zijn drie seizoenen, en zij is een heel gesloten en krampachtig personage is, en dat is Elise zeker niet.
enola: Maar is het niet moeilijker om in twee uur de evolutie die een personage gedurende zeven jaar doormaakt te moeten uitbeelden, dan in 39 afleveringen van drie kwartier, zoals in Code 37?
Baetens: Ik vind dat niet, omdat je, hoe zal ik het zeggen? (denkt na) Een reeks als Code 37 gaat alle richtingen uit, omdat je met zoveel schrijvers zit, met meerdere regisseurs, er is tijdsgebrek, er is de financiële kant van de zaak… Hier heb je een heel duidelijk beeld van wie de vrouw is, dus je weet vanaf het begin welk personage je moet vertolken en waar dat personage naartoe gaat, en dat maakt het voor mij een stuk minder moeilijk. Bovendien is zo’n film ook veel gebalder: anderhalve maand opnemen, en daarvoor een maand repetitie. Code 37 bestrijkt drie jaar, er zitten altijd zes maanden tussen, en je moet je heel de tijd afvragen: ‘Waar gaan we nu naartoe?’, en je probeert te volgen. Ik vind dat in series vaak een personage de scenario’s moet volgen, terwijl filmscenario’s, en zeker dit filmscenario, van bij het begin rekening houdt met zijn karakters.
enola: Heeft dat ook te maken met het feit dat het personage al bestond in het theater, voor de film of het scenario er waren?
Baetens: Zeker en vast, maar bovenal komt dat doordat er in het scenario gewoon heel veel belang wordt gehecht aan het personage, zowel door de schrijvers als door de regisseur. Een personage moet een boog maken, en ik vind het sowieso een nefast iets als er midden in die boog opeens een knip komt: dan wordt dat heel moeilijk voor een acteur of actrice om dat geloofwaardig te brengen. In de film van Code 37 vond ik dat bijvoorbeeld heel moeilijk, en heb ik lange discussies gehad over hoe ik dat zou moeten spelen. Ik heb daar zo goed en zo kwaad als het kon geprobeerd een realistisch personage van te maken, maar het personage van Elise is gewoon logischer. Van het één komt het ander, en dat is een logische evolutie. Om maar een voorbeeld van zo’n evolutie te tonen: in het begin van de film, als jong meisje, rookt ze. Dan stopt ze met roken zodra ze weet dat ze zwanger is, en ze begint terug na de dood van haar dochtertje. Ook in haar kledij en in haar kapsel merk je op wanneer ze zich een moeder voelt; zo’n logische evolutie is voor mij belangrijk.
enola: U bent niet de eerste die de rol van Elise vertolkt. Heeft u de rol met Mieke Dobbels besproken, of heeft u volledig uw eigen ding gedaan?
Baetens: Ik heb haar de rol twee keer zien spelen, en ik vond haar ongelooflijk sterk. Dat zeg ik niet zomaar, hoor: de tweede keer ben ik met de studenten waar ik toen les aan gaf gaan kijken om hen te tonen wat theater moet zijn. Toen ze mij dan vroegen om voor die rol auditie te komen doen, had ik eerst iets van ‘Dit moet Mieke toch spelen?’. Maar na er met bepaalde mensen te hebben over gepraat, en toen ik bedacht dat het een ander medium was en het scenario helemaal zou veranderen, ben ik toch auditie gaan doen. Een regisseur moet ook zelf zijn acteurs kunnen kiezen, dat is niet meer dan normaal: Mieke is dan ook auditie komen doen, net zoals Charlotte Vandermeersch. Iedereen heeft een gelijke kans gekregen, en van daaruit heeft Felix gewoon beslist dat die twee acteurs met dat kindje erbij het beste werkte. Ik heb mij tijdens het maken van de film dan ook niet met de oorspronkelijke vertolking bezig gehouden, en Johan en Felix gelukkig ook niet. Het is inderdaad niet gemakkelijk om in de voetsporen van iemand anders te treden, en ik heb gelukkig niet de indruk dat er met Mieke wordt vergeleken. Het is ook helemaal anders, natuurlijk: alles wat er op toneel verteld wordt, wordt nu getoond. En ik ben ook niet de eerste die dat overkomt: elk toneelstuk is, bij wijze van spreken, door miljoenen actrices gespeeld, en in elke verfilming worden andere acteurs gecast dan in de originele voorstelling. Ontelbaar veel actrices hebben Martha geïncarneerd voor Elizabeth Taylor dat deed in Who’s Afraid of Virginia Woolf?.
enola: U heeft zelf ook een dochtertje van een jaar of vier. Wordt een rol als die van Elise niet emotioneel heel uitputtend met die gedachte in je achterhoofd?
Baetens: Ik heb nu nog soms flashes van scènes uit de film, maar traumatiserend is dat nu ook niet. Ik denk dat ik het feit dat ik een dochtertje heb zelfs ten volle heb gebruikt, en dat het voor mij als actrice eerder een pluspunt dan een minpunt was. Wat er met Maybelle in de film gebeurt, spookt natuurlijk wel eens door je hoofd met betrekking tot je eigen kind, maar die angst moet je dan gebruiken om een geloofwaardig personage neer te zetten.
enola: Elise’s lichaam staat van kop tot teen vol tatoeages. Wat denkt u dat die voor haar betekenen?
Baetens: Voor Elise is dat haar hele verleden. Zij zet dan wel de naam van haar lief op haar lichaam omdat dat op dat moment belangrijk is voor haar, maar dan zet ze er later iets anders over dat ook weer een verhaal op zich vertelt. Voor haar is dat een manier om zich te uiten, een manier om te zijn, het heeft voor haar een zekere identiteitswaarde. ‘Dit ben ik, alles wat je over mij moet weten, staat op mijn lijf.’
enola: Elise ergert zich behoorlijk mateloos aan de nihilistische visie die Didier heeft op de dood van hun dochtertje. Bij welk van de twee personages ligt uw eigen visie op die zaken?
Baetens: Elise, zonder twijfel. Ik ben zelf ook best wel spiritualistisch, ik heb dat nodig: iets dat mij hoop geeft, dat mij de idee geeft dat er meer is. Ik kan mij heel goed voorstellen dat Elise zich inbeeldt dat dat vogeltje dat daar op de vensterbank zit haar dochtertje is. Het is ook een noodzaak geworden voor haar, anders heeft niets nog zin. Hij begrijpt dat niet, hij kan dat niet verstaan, wat uiteindelijk zorgt voor de finale breuk.
enola: Johan Heldenbergh omschreef Elise’s houding als vluchtgedrag.
Baetens: Haar gedrag? Nee, dat is absoluut geen vluchtgedrag. Als in zoiets geloven je leven lichter maakt, draagbaarder, waarom zou je dat dan niet doen? Een oud mensje op haar sterfbed ga je toch haar morfine niet ontnemen omdat dat vluchtgedrag is? Dat is pijn, dus geef haar gewoon die morfine, als dat de pijn verzacht. Marx zegt het ook: geloof is opium voor het volk. En opium neemt men juist om iets te verlichten. Als zo’n geloof de pijn voor iemand verlicht, moet je dat respecteren, en als je dat niet kan aanvaarden, moet ge ’t gewoon aftrappen. En dat is wat Didier niet doet: hij blijft terug komen, hij blijft haar confronteren, en dat wordt haar uiteindelijk te veel.
enola: In de film komt ook uw talent als zangeres naar boven, en in november werd uw muziekband Dallas gelanceerd. In welke mate heeft het ene project het andere beïnvloed?
Baetens: Op geen enkele manier, eigenlijk. Ik ben intussen al drie jaar met Dallas bezig, en ik heb daarvoor nog een musicalopleiding gehad – ik heb onder andere in de musicalversie van Pippi Langkous gespeeld – dus ik ben wel al even bezig met muziek, maar The Broken Circle Breakdown is wel een fijne kers op de taart in dat opzicht dat ik acteren en zingen kan combineren. Het kan natuurlijk wel zijn dat het ene het andere beïnvloedt, maar het kan even goed dat ze elkaar in de weg zitten, omdat het twee totaal verschillende stijlen zijn. We hebben in de zomer van 2011 de film gedraaid, en in maart 2011 had ik de cd van Dallas al opgenomen. Het is ook iets zo compleet anders qua genre, dat de twee dingen voor mij volledig los van elkaar staan.
De persverantwoordelijke komt inmiddels voor de tweede keer teken doen dat we moeten afronden, en ik blijk ook door mijn vragen heen te zitten. Ik bedank Veerle Baetens en wens haar nog succes met de optredens van Dallas die nog op haar programma staan. Ze blijkt echter niet gehaast, en draait de rollen om; ze vraagt hoe oud ik ben – ‘Ik heb vandaag tegenover allerlei journalisten gezeten, maar gij waart toch veruit de jongste, denk ik’ – of ik nog studeer en wat ik studeer, en ten slotte wat ik van de film vond – zelf heeft ze enkel een ruwe montage gezien. Wanneer ik haar vertel dat het eindresultaat verrassend mooi is geworden, is ze oprecht blij dat te horen. Sympathieke vrouw, denk ik terwijl ik naar buiten loop. En over Code 37 gaan we voortaan zwijgen.
Lees de filmbespreking
Lees het interview met Felix van Groeningen
Lees het interview met Johan Heldenbergh
