Tijdens het (her)bekijken van Total Recall kwamen we tot het besef hoe braaf de hedendaagse blockbuster wel niet is. Je moet haast gaan turen met een vergrootglas om in de doordeweekse kaskraker een spatje bloed aan te treffen. Terwijl geweld nog steeds het grootste verkooppunt blijft van de grote Hollywoodfilms, is het ook iets dat ongelofelijk verbloemd wordt. Het draait allemaal om ontploffingen en in het rond vliegende auto’s, waar geen greintje fysieke tastbaarheid aan gebonden is. Allemaal om de grote angst van elke studio uit de weg te gaan: de R-rating. De compromisloze Nederlander Paul Verhoeven trok zich daar niets van aan met Total Recall en trok alle registers open met de nodige blood, gore and guts. Deze cultfilm uit het scifi-genre voelt tegenwoordig aan als een campy cyberpunk avontuur, voortgedreven door een hoog tempo, de immer amusante Arnold Schwarzenegger en een gigantisch stel cojones.
Douglas Quaid (Arnold Schwarzenegger) is een bouwvakker die een tevreden leventje leidt met zijn bekoorlijke vrouw Lori (Sharon Stone). Toch wringt er iets aan dat mooie plaatje, want Douglas heeft regelmatig last van nachtmerries over de planeet Mars en een vreemde vrouw. Dat mondt uit in een ware obsessie met de rode planeet, waardoor Quaid zich begeeft naar het dubieuze bedrijf Recall. Het bedrijf, dat gespecialiseerd is in het inplanten van herinneringen, belooft hem een mindtrip richting Mars als geheim agent. Dat loopt al snel mis wanneer Quaid in volle paniek ontwaakt, al schreeuwend dat zijn dekmantel is onthuld. Recall wist elke herinnering van Quaids bezoek aan het bedrijf en stuurt hem onwetend naar huis. Daar wordt hij opgewacht door enkele zware jongens die hem willen vermoorden. Zelfs zijn vrouw staat hem plots naar het leven. Quaid komt er al snel achter dat heel zijn leven is voorgeprogrammeerd door een chip in zijn hoofd en dat hij eigenlijk ooit een gevierd geheim agent was. Om de resterende puzzelstukjes van zijn identiteit te achterhalen begeeft hij zich naar Mars, waar niet zo koosjere dingen gebeuren.
De verfilming van Philip K. Dicks We Can Remember It For You Wholesale had heel wat voeten in de aarde. Het scenario voor Total Recall kwam doorheen de jaren tachtig in handen van half Hollywood. Sterren als Patrick Swayze, William Hurt en Richard Dreyfuss waren op een bepaald moment allemaal gewild voor de hoofdrol. Het waren uiteindelijk steeds de terugkrabbelende producers die ervoor zorgden dat het project in development hell bleef vertoeven. Zelfs David Cronenberg kon de film niet van de grond krijgen. Tot Arnold Schwarzenegger de rechten kocht, en daarmee verregaande zeggenschap over de film verwierf. Ahnuld was zo wild van Robocop, dat hij Paul Verhoeven aantrok als regisseur. Nu, 22 jaar later, zijn we Schwarzenegger nog altijd dankbaar voor die keuze.
Want het is de persoonlijke touch van Verhoeven die deze film helemaal maakt. Total Recall is allesbehalve je doordeweekse studioproduct, maar een film met een geheel eigen stem. Verhoeven draait niet rond de pot, maar maakt er een keiharde actiefilm van, die het expliciete geweld niet schuwt. De Nederlander greep voor deze film terug naar de no-nonsens aanpak die hij eerder al demonstreerde in Robocop. Schwarzenegger knalt zijn opponenten aan flarden, ramt een ijzeren staaf door iemands hoofd en rukt armen af. Het wordt helemaal dolletjes wanneer Schwarzie een onschuldige voorbijganger gebruikt als menselijk schild tegen een kogelregen. Luguber, maar tevens op een perverse manier hilarisch. De actiesequenties volgen elkaar in hoog tempo op, wat ervoor zorgt dat de film nooit een dood moment kent. Nogmaals: als je dat allemaal vergelijkt met het brave conservatisme in de meerderheid van hedendaagse Hollywoodproducties, kan je Total Recall enkel maar bejubelen.
Verhoeven kiest doorheen de film voor een zeer plastische aanpak. Zowel in het geweld, als in de vormgeving van de cyberpunk wereld. De mutanten die Mars bevolken zijn vreemde, bij wijlen walgelijke figuren. Bekendst is natuurlijk de vrouw met drie borsten. Als je er nu naar terugkijkt, heeft het allemaal iets weg van een B-sciencefictionfilm, maar dan gemaakt met een aanzienlijk Hollywoodbudget. Total Recall werd uitgebracht net voor de grote CGI-revolutie begin jaren ‘90, waardoor de film vooral gebruik maakt van miniaturen en achtergronden die nog ouderwets gecreëerd werden met matte paintings. Dat geeft de film een tastbaar karakter, maar maakt het ook niet allemaal te afgelikt.
Schwarzenegger is het hart en de ziel van de film. Ook al acteert de spierbundel nooit op hoog niveau, hij vervalt ook nooit in het cliché van de platvloerse actieheld. Arnie charmeert als het hitchcockiaans personage van de man die terechtkomt in een web van intriges waar hij kop noch staart aan krijgt. Het scenario geeft Schwarzenegger voldoende inhoud om mee te spelen. Verder is het genieten van zijn oneliners, heerlijk accent en – hoe kunnen we het anders benoemen – schwarziness. Ook de rest van de cast staat heel theatraal te acteren, maar door de heerlijk ridicule toon van de hele film, passen ze perfect in de stijl van het geheel, en vergeef je het hen al snel.
Door al het geweld, razendsnelle actie, vreemde figuren en futuristische settings zou je bijna de inventiviteit van het scenario durven missen. Het verdient dan ook een applaus wanneer je als kijker tijdens de aftiteling nog steeds twijfelt of al wat Schwarzenegger nu heeft meegemaakt in de film echt was, of toch niet meer was dan een ingeplante droom. Total Recall is misschien leutige nonsens, maar speelt ook met ambitieuze ideeën en kent onder de dikke laag aan uiterlijk vertoon een vorm van intelligentie. Het is misschien geen Inception, maar dom popcornvoer is het ook niet.
Van alle Philip K. Dick-verfilmingen is Verhoevens Total Recall een van de meest geslaagde. Enkel Blade Runner en Minority Report staan nog een trapje hoger. Total Recall is een memorabele en hoogst amusante cultfilm die weet te verwennen met zijn kitscherige visuele stijl, vermakelijk hoofdpersonage en razendsnelle actie. We zouden bijna spijt krijgen dat Verhoeven niet meer in Hollywood vertoeft. We zeggen bijna, want Showgirls zijn we nog steeds niet vergeten.
