Eigenlijk zaten wij niet te wachten op een tv-serie over het reilen en zeilen van een criminele organisatie. Bloed, tieten en blinde loyaliteit aan een familie die er geen is; we hadden het bij ‘The Sopranos’ al uitgebreid genoeg gezien. Maar de tv-bonzen over de plas dachten daar blijkbaar anders over en gaven in 2008 groen licht voor het eerste seizoen van ‘Sons of Anarchy’, over een op de Hells Angels gebaseerde motorclub in Californië. En kijk: ondertussen rolde in de Verenigde Staten seizoen vier al een tijdje geleden van de band. Een vijfde én zesde seizoen zitten alvast in de pijplijn. We geven het toe: this review is long overdue!
Kurt Sutter, de bedenker van ‘Sons of Anarchy’, verdiende zijn strepen in de script room en producerszetel van ‘The Shield’. Nadien besloot hij het zelf te proberen, met het gekende resultaat. Centraal personage in de serie is Jackson ‘Jax’ Teller (Charlie Hunnam), de jonge ondervoorzitter van de motorclub ‘Sons of Anarchy’ in het plaatsje Charming in Californië. Zijn ondertussen overleden vader richtte de club destijds op samen zijn boezemvriend Clay Morrow (Ron Perlman), die uiteindelijk niet enkel de positie van die eerste aan het hoofd van de club overnam, maar ook diens vrouw Gemma (Katey Sagal), Jax’ moeder. So far so good, tot Jax de memoires van zijn vader vindt, met de betrekkelijk negativistische titel The Life and Death of Sam Crow. Als u weet dat Sam Crow of SAMCRO een acroniem is van Sons of Anarchy Motorcycle Club Redwood Original, begrijpt u dat met die vondst het verhaal begint.
Wanneer de zwangerschap van zijn vriendin fout loopt en hij geconfronteerd wordt met een vaderschap dat ergens tussen hemel en aarde zweeft, komen bij Jax de twijfels echt opzetten. Wat hoopt hij bij de Sons te vinden? Vallen het clubleven en het familieleven wel te combineren? Wat is de raison d’être van een motorclub überhaupt? Zeker wanneer de relatie tussen SAMCRO en de andere motorclubs van de omgeving een dieptepunt bereikt en het spel hard gespeeld moet worden, spoken die vragen door Jax’ hoofd. Subplots, alleszins in het begin, zijn de verhaallijn van Opie (Ryan Hurst), die na zijn gevangenisstraf een evenwicht zoekt tussen gezins- en clubleven, de komst van de FBI en hoe die de lokale gang van zaken in Charming grondig verstoort en Jax’ romance met zijn jeugdliefje Tara (Maggie Siff).
Dat het onderwerp van de serie minstens gedeeltelijk overlapt met dat van ‘The Sopranos’ is onvermijdelijk; ze gaat per slot van rekening over een criminele organisatie, ook al is die dan anders georganiseerd dan de maffia. Maar dat ook de uitwerking ervan zo’n sterke echo’s oproept aan David Chases meesterwerk is niets meer dan een gemiste kans. Dat geldt vooral in de eerste afleveringen van de reeks. De zoon die ongewild beïnvloed wordt door een sterke moederfiguur, turf wars, afpersing, moraliteit versus criminaliteit – we zagen het allemaal al eens passeren. Het grote verschil zijn de twijfels bij Jax en het manuscript van zijn vader, maar daar wordt aanvankelijk te weinig mee gedaan. De serie verliest zichzelf een beetje in een web van kleine storylines die weinig lijken toe te voegen tot het geheel. Er worden onoverzichtelijke bende-oorlogen uitgevochten, wapendeals lopen scheef, schimmige afspraken worden gemaakt maar niet nageleefd en ergens wordt er nog een club gecoöpteerd. Sutter probeert het geheel aan elkaar te naaien met slimme, gedistingeerde dialogen maar kan het totale gebrek aan richting niet maskeren.
Dat verandert evenwel naar het einde van het eerste seizoen. De serie begint de focus te beperken tot enkele verhaallijnen en werkt die fatsoenlijk uit, waardoor het niveau aflevering na aflevering merkbaar stijgt en culmineert in een fantastische finale. En die trend schijnt zich door te zetten: waar de serie in 2008 slechts op een lauwwarm onthaal mocht rekenen bij de critici, worden voor de latere seizoenen de grote woorden niet geschuwd. Het is enkel de vraag of het nog op tijd was.
Daardoor is dit eerste seizoen al bij al een beetje een ongelukkige vaandeldrager die ‘Sons of Anarchy’ waarschijnlijk niet alle eer aandoet die het verdient. Sutter gaat daarbij niet helemaal vrijuit. Dat is jammer. Een gebrek aan ambitie kan de man immers niet meteen aangewreven worden. Want ook al steekt hij het vaak goed weg, hij kent zijn pappenheimers. Bij het thema van een dode vader die from beyond the grave tot zijn onzekere, twijfelende zoon spreekt, zou een beetje literatuurkenner meteen zijn spidey-sense loeihard moeten voelen afgaan. ’t Is waar: Sutter doet een Hamletje. Aanvankelijk valt dat nog te ontkennen, maar later springen de onmiskenbare referenties ervan af, in de dialogen (“I can only imagine the poison Hale’s gonna pour in Lowell’s ear.”) en in de titels van sommige afleveringen (“To Be”, in seizoen vier).
Maar net daar ligt misschien het pijnpunt: de serie is soms iets té ambitieus. De dialogen zijn té snedig, de emoties té gemeend. Het lijkt wel alsof ‘Sons of Anarchy’ zich heel erg bewust is van de hausse in de recente tv-geschiedenis en zich ostentatief in die traditie wil inschrijven. Willen, ja, maar niet altijd kunnen… Voor ons had de serie nog meer kunnen betekenen als ze vanaf het begin haar eigen ding had gedaan. Nu was het net iets te vaak ‘The Sopranos’ op een offday. En op een motorfiets.
