Liesa Van der Aa weet wat ze wil. Ze gaat zonder al te veel pardon voor haar visie. Ze mailt er de producer van de Einstürzende Neubauten voor en droomt na het interview hardop mee hoe ze Nick Cave zou kunnen engageren voor een volgend project. Ze praat ontwapenend eerlijk over haar plannen en dromen, gewapend met verfrissende ambitie en een nauwelijks te stuiten dadendrang. Niet uit arrogantie of naïviteit, maar met durf en een groot geloof in ’neen heb je, ja kan je krijgen’. Dat leverde een voor een Vlaamse artieste allesbehalve alledaags debuut op, al hoort ze dat zelf niet graag.
Liesa van der Aa: "Shit man. Iedereen zegt dat het speciaal is."
enola: Voor een jonge Vlaamse artieste heb je toch een zeer opvallend en eigen geluid. Heb je meer naar buitenlandse voorbeelden gekeken en geluisterd?
Van der Aa: "Dat is een goede, maar moeilijke vraag, want ik weet eigenlijk ook niet goed hoe dat allemaal komt. Voor mij maakt het eigenlijk niets uit waar ik zit of waar ik zou moeten thuishoren. Het is zo dat ik studio (de kleinkunstopleiding van het Antwerpse Conservatorium wordt informeel nog steeds vernoemd naar het gefuseerde Studio Herman Teirlinck, m.v.m.) heb gedaan en daar gebeuren dingen die eigen zijn aan studio, maar ik heb me nooit aan die school gebonden. Ik ben bijvoorbeeld ook opgegroeid in de rand van Brussel en dan wel naar school gekomen in Antwerpen en woon hier nu ook, maar bind me niet aan Antwerpen. Ik bind me aan weinig. (lachje) Eenzaam, soms wel. Ik luister heel weinig naar Belgische muziek. Ik heb vroeger als kind heel veel naar klassieke muziek en jazz geluisterd. Misschien speelt dat ook wel mee en dat ik wel meer opgeleid ben als klassieke muzikant.
Ik heb op studio dan wel les gehad van Pieter-Jan De Smet en dat was natuurlijk dolle pret. Die smijt dan een stapel cd’s van The Velvet Underground, Lou Reed, David Bowie en Nick Cave binnen. Ik vond dat muzikaal eerst heel oninteressant. Zelfs saai, zeker technisch. Maar ik begon daardoor wel meer na te denken over wat muziek zoal voor me kon betekenen, buiten het kader waar ik toen in zat."
enola: Dus Pieter-Jan De Smet heeft je na een jeugd van Bach, Mozart en Miles Davis bekeerd tot de pop en rock?
Van der Aa: "Het was een beetje een samenloop van omstandigheden en eerst snapte ik ook niet wat er goed was aan die muziek. Nu, alles is al eens gebeurd de afgelopen 500 jaar. Over het ambacht van muziek maken wordt eigenlijk niet meer gepraat. Nu moet alles persoonlijkheid en authenticiteit hebben. Ook omdat je niet veel anders meer kan zijn dan dat. Maar ik weet ook niet goed wat we dan nog moeten doen. We kunnen naar Radiohead luisteren en dat ongelooflijk vinden, terwijl Mozart veel straffer is."
enola: Je kan natuurlijk alles platslaan door er Mozart of Bach bij te slepen.
Van der Aa: "Ja, dat is zo. Als je daarmee begint, dan moet er eigenlijk geen nieuwe muziek meer gemaakt worden. Mja, in de zeventiende eeuw ging iedereen naar de opera en nu gaan we met zijn allen naar Rock Werchter, wat headbangen op twee akkoorden, bij wijze van spreken… (stilte) Ik bedenk plots iets heel cliché. Gaat het eigenlijk niet gewoon… Los van de techniciteit van een Mozart, die een onwaarschijnlijke ambachtsman is of Bach… Het gaat om wat het met de luisteraar doet. Of over een andere kijk krijgen op de dingen. Of dat nu met een elektrische gitaar gebeurt of met Bach."
enola: Ben je klassiek geschoold?
Van der Aa: "Neen, maar ik ben tot mijn achttiende naar de academie geweest, zoals veel mensen. Dat is dan geëindigd met examens met Mozart en Bach enzo: fantastische muziek. Nu, het zat er wel in om naar het conservatorium te gaan, maar ik was ook wel een beetje een chaoot, dus had weinig zin om die finesses in techniek te gaan onderzoeken. Er was iets in me dat ontbrak om de goesting te hebben om dat op die manier verder te doen. Ergens is dat misschien heel spijtig, maar tot nu vind ik zelf van niet, want ik heb me gestort op de klank"
enola: Het valt inderdaad op dat je meer naar geluiden en ritme op zoek bent dan naar melodie.
Van der Aa: "Absoluut. Deze plaat vertrekt heel erg van sound en klank. Dat krijg je ook als je met een Boris Wilsdorf werkt. In de studio hebben we vooral aan sfeer en klank gewerkt. De harmonieën en de muziek zelf zijn grotendeels uit improvisatie ontstaan: thuis, voor de computer wat spelen en lagen op elkaar stapelen. Eigenlijk doe ik niks liever. Dat is dan ook eindeloos, wat niet goed is. (lacht) Het was echt zoeken naar geluiden, wat op den duur een obsessie werd. Dan weet je ook niet meer of je wel een goed nummer hebt, ook al is het wel schoon en oprecht. Boris heeft er de rem op moeten zetten soms. Ik geloofde tijdens het maken van deze plaat niet in less is more. Het is nu al wat beter, maar toen ik de plaat maakte, was ik heel rusteloos: nooit tevreden of genoeg. Vanuit een positieve energie wel: helemaal niet donker of negatief. Altijd willen roepen overal: zulke dingen. (lacht)"
enola: Je hoort dat wel. Het is een beetje vermoeiend om naar te luisteren.
Van der Aa: "Vermoeiend? ja? Jij vindt dat? (grinnikt)"
enola: Het werkt alleszins niet op de achtergrond als er bezoek is.
Van der Aa: " (lacht) Neen, dat werkt zeker niet. Het is een moeilijke plaat om het juiste luistermoment voor te vinden. Ik denk dat dat in de auto is, of met de koptelefoon in de trein. Liefst ’s avonds als het donker is. Ik zou hem niet opzetten als de vrienden komen eten voor Kerstmis of zo. (lacht) Daarvoor is ze niet rustig genoeg. (lacht) Ja, ik zou ook denken ’God, zet dat af.’ Tijdens het maken was er wel een moment dat Boris zei: ’Dit wordt vervelend, we moeten echt weer afbouwen.’ Maar toen heb ik besloten om dat niet te doen. Op dit album wilde ik er helemaal voor gaan: ik had zin een krachtige plaat. Maar dat moet zeker niet altijd. Ken je Spirit of Eden van Talk Talk? Dat album heeft een zekere rust en een cool, maar er zit ook een onwaarschijnlijke muzikaliteit in. Toen ik dat hoorde, dacht ik ’Aha!’. Het hoeft misschien niet echt rustiger, maar ik hoef ook niet altijd zo veel lawaai te maken. Ik ga dat onthouden voor de toekomst. (lacht)"
enola: Het lijkt er op Troops alleszins op dat je niet zozeer de luisteraar wil behagen of mooie muziek wil maken.
Van der Aa: "Nee, toch niet als beginpunt. In een lied vind ik het wel heel belangrijk om op zoek te gaan naar emotivit.. — bah wat een woord — maar dan eerder in dynamiek: iets heel brutaal tegenover iets heel klein. Momenten die harmonisch kloppen en heel erg mooi zijn, versus wringen en raar doen. Ik heb me wel al afgevraagd of deze plaat wel thuishoort in een pop- en rockmilieu. Moet die niet ergens anders bij? Al weet ik ook niet goed waar. (lacht)
Ik vind alleszins dat je in iets extreem moet zijn. Iedereen heeft natuurlijk een andere limiet. Wat voor jou 100 is, is voor mij misschien maar 50, maar dat mag, zolang er maar iets is waar je ver in gaat. Ik heb nu pas meegewerkt aan de plaat van Ellen Schoenaerts en die kan soms erg boos zijn op de wereld, maar ook wel erg verliefd. Dat is de eerste keer dat ik bijna schrik zou krijgen van Vlaamse muziek. Er gaat een onwaarschijnlijke intelligentie uit van die teksten. Dat is zeker niet van het mooiste of het makkelijkste, maar dat zouden mensen ook eens mogen beginnen te horen. Niet dat we allemaal constant zo boos moeten zijn op de wereld, maar als je wat rond je kijkt, is het niet abnormaal dat je kwaad of slecht gezind wordt. Ik vind het raar dat er zo gezellig gedaan wordt. Daar word ik ambetant van. Het ìs niet ok allemaal. (lacht)"
enola: Daarom dat je je eigen muziek wel wat verwrongen laat klinken?
Van der Aa: " Ja, dat is een vertaling hè. Ik weet niet of ik er ver genoeg in ben gegaan… "My Love" is voor mij dan weer een heel romantische liefdesballade. Het was de bedoeling om daar een soort lied van te maken waarbij iedereen met zijn aansteker begint te zwaaien. Dat moet dan weer ver genoeg gaan in dat gevoel. Je moet er altijd iets uitpikken om wat groter te maken. Almodovar zegt dat ook trouwens: het leven op zich is nogal saai en grijs en je moet overdrijven om er poëzie in te krijgen."
enola: Met welk idee of doel ben je aan deze plaat begonnen? Is het de eerste stap in een geheim plan, of wil je nu eerst afwachten wat dit geeft?
Van der Aa: "Goh, ik had heel wat stukken van liedjes klaar en mijn plan was om een album te maken met alleen viool. Ik ben dan naar Boris getrokken met die stukken om er een plaat van te maken. Dat is mijn favoriete sound engineer. Het was de bedoeling om met hem heel erg te werken op klank, maar in dat proces is hij dan ook dingen beginnen zeggen over structuur en hoe je een song opbouwt. Dat is dus wel wat gegroeid, want als ik al een duidelijk plan had gehad, was ik beter naar een echte producer gegaan: John Parish of zo. Ik heb Boris gewoon wat muziek doorgestuurd en het grappige was dat hij eerst niet geloofde dat dat alleen op viool gemaakt was. Daar ben ik toch fier op: dat ik dat allemaal uit zo’n klein instrumentje heb gekregen. Maar nu is dat ook wel goed geweest. Binnen een jaar moet er iets anders zijn. Dit is een eerste worp. Ik heb er veel tijd en energie en ook geld in gestoken, maar ik ben er nog niet. Er is nog heel veel zin om mijn geluid en muziek verder te onderzoeken."
enola: Dit is het album waarop je bijna alleen een viool gebruikt…
Van der Aa: "Dat was ook de afspraak tussen mij en Boris. Ik heb alle nummers op viool bij hem in de studio ingespeeld en soms vroeg hij dan om dit of dat stukje eens op piano te proberen, wat soms wel wat rustiger of beter klonk. Er staan dan ook een paar nummers met piano op de plaat, maar eigenlijk is het vooral viool. En dat is al een extreme keuze op zich."
enola: In die zin ook een risico natuurlijk.
Van der Aa: " Ja, maar serieus. Als dat een risico nemen is, zijn we dan geen immens saaie generatie? Voelen we ons soms niet te weinig verantwoordelijk voor het feit dat we nu hier leven? Ik vind dat noodzakelijk én belangrijk. Daar moet je toch iets mee willen doen? Je moet geen antwoorden willen geven, je moet vragen stellen en het de mensen niet al te gemakkelijk willen maken. Ik word het meest ontroerd of geraakt door iets dat me toch op zijn minst doet verder denken over het beeld dat ik zelf al van de wereld had gevormd.
Lou Reed, The Beatles, of Nick Cave… Ik wil zeggen… Die hebben toch ook ooit een nieuwe generatie gemaakt. (schiet in de lach) Ik wil echt niet de leidster of voortrekster van een nieuwe generatie zijn, maar dat k´n. Er zijn vroeger allerlei media en initiatieven opgestart als tegenbeweging. Die waren toen alternatief, maar nu zo commercieel als de pest. Op zich is dat fijn en dan heb je misschien wel een goed parcours afgelegd, maar dat geldt voor mij dan niet meer als kwaliteitslabel of norm. Het is goed dat dat bestaat, maar het wordt toch eens tijd voor een nieuwe golf. Dat is niet gemakkelijk. Ik ben een café-revolutionair, Maarten."
enola: Iedereen is dat wel een beetje, toch?
Van der Aa: "Soms is het toch gênant. (lacht)"
