Het Toneelhuis / Guy Cassiers :: De Man Zonder Eigenschappen II :: Het Mystieke Huwelijk

”Het Toneelhuis speelt de pannen van het dak,” jubelde Yves Desmet in De Morgen. Nu, dat doet hij wel vaker. Wij zijn iets meer terughoudend: Het Mystieke Huwelijk is goed gemaakt, maar raakt weinig snaar.

In dit tweede deel van Guy Cassiers’ trilogie naar De Man Zonder Eigenschappen van Robert Musil staat de relatie tussen hoofdpersoon Ulrich en zijn zus centraal. Na vele jaren zien de twee elkaar weer op de begrafenis van hun vader. Het meisje blijkt vrouw geworden, het jongetje man. In de geborgenheid van hun vaders bibliotheek halen ze herinneringen op aan vroeger. Ze hervinden de comfortabele eenheid die broer en zus vroeger vormden, op het incestueuze af. In tegenstelling tot zijn zus beseft Ulrich maar al te goed dat dit soort verhouding in de buitenwereld niet kan. Hij laat haar achter en betreedt het politieke toneel.

Voor wie deel een van de trilogie zag, verloopt Het Mystieke Huwelijk volledig volgens verwachting. Projectie en camera’s zijn in dezelfde mate aanwezig, tekst en acteursregie lopen door. Het vakmanschap van Guy Cassiers weet weer te overtuigen, maar beklijven doet hij niet. De acteurs brengen hun teksten doorleefd, maar hun speelstijl is erg ingehouden. Stemmen verheffen moeten ze immers niet, dat doen de micro’s voor hun. En grote gebaren blijven ook achterwege, want die passen niet in het afgelijnde decor. Daardoor lijken de personages bij momenten wel onderkoeld, zeker wanneer het over de liefde gaat. Al pleiten wij daarmee niet voor open en bloot: de suggestie van de ondeugd werkt des te prikkelender.

Die onderkoeling is er overigens niet voor alle personages. Cassiers durft ook te gaan voor het karikaturale in de tegenspelers van Ulrich. Vooral de mannen spannen daarbij de kroon: de suffige generaal von Bordwehr en de pronkerige graaf Leinsdorf zijn kop van jut. Maar ze zorgen ook voor een welgekomen lichte wind in de voorstelling. Daarbij ligt de keuze voor dit komische volledig in lijn met het boek: Musil schuwt de satire evenmin. Zijn verhaal speelt zich af in het katholieke keizerrijk Oostenrijk-Hongarije, maar hij noemt het Kakanië. En niet alleen omdat katholiek en keizerrijk met dezelfde letter beginnen.

Het decor van Het Mystieke Huwelijk is identiek aan dat van deel één van de trilogie. De scene is afgebakend met rode judomatten, nog steeds een leuke verwijzing naar het grote gevecht dat op til staat. Daarbij zorgt de visuele herkenning ervoor dat je onmiddellijk de lijn van deel één naar deel twee doortrekt, ook al ligt er tussen het zien van de twee delen mogelijk een jaar. Verschillend met deel één is wel de projectie: vorige keer zagen we uitsluitend kleurrijke schilderijen, nu zien we overwegend koele zwart-wittekeningen van riante interieurs, waarin Ulrich en zijn zus hun toevlucht zoeken. Voor het eerst gebruikt Cassiers zijn videodecor heel traditioneel: om een achtergrond te projecteren. Pas wanneer hij zijn acteurs zonder verdere belichting tegen het geprojecteerde beeld zet, wordt het interessant: het labyrint van boeken zet zich voort in de grillige schaduwen op hun gezichten.

Met Het Mystieke Huwelijk gaat weinig verrassing gepaard. Deze voorstelling is theater precies zoals te verwachten. Maar dat is ook de enige kritiek op het stuk. Want qua thematiek staat De Man Zonder Eigenschappen als een huis. Dit gaat niet alleen over Musils tijd, maar ook over die van Cassiers. “Wist je dat een land ook failliet kan gaan?” zegt graaf Leinsdorf in 1912. Honderd jaar later worden we geconfronteerd met het antwoord.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in