”Vol huis voor free jazz royalty” had de titel kunnen koppen bij een krantenartikel. De Singer bewijst dat volharding z’n vruchten afwerpt, want gisteren kreeg je herhaaldelijk het gevoel in een grootstedelijke jazzclub te verkeren. Het publiek was in Rijkevorsel getuige van een uitstekend concert dat ondanks z’n redelijk tegendraads karakter iedereen moeiteloos over de streep trok.
De hoge opkomst had natuurlijk ook te maken met het feit dat deze kerels geen talenten zijn die nu pas de kop opsteken, maar vaste waarden die kunnen bogen op een loyale aanhang. Vooral William Parker, misschien wel de meest invloedrijke en gerespecteerde bassist van zijn generatie, is een figuur waar je niet omheen kan, een goeroe die er een waanzinnige discografie op heeft zitten en nog geen tekenen van creatieve moeheid vertoont. Hem aan het werk zien en horen is steeds opnieuw een glimp kunnen opvangen van absoluut meesterschap, van een verkenning van mogelijkheden met een diepgang die weinigen gegeven is. En de man is de belichaming van de groove, zelfs in ritmisch verraderlijke en schijnbaar warrige muziek. Hij is steevast het anker waar de rest omheen blijft wentelen, ook al is saxofonist de facto de leider van de groep.
Dat het enkel in naam is, werd al snel benadrukt. Malaby start het concert vanuit de hoek van het podium en zou bepalend zijn voor enkele sleutelmomenten in de marathonset van een goede 70 minuten, maar in onvervalste free jazztraditie was dit een ontmoeting van gelijkwaardige en gelijkgestemde geesten, eentje van aftasten, contrasteren en toevoegen. De drie kozen daarbij niet voor een meer toegankelijke techniek van duidelijke reacties door elkaars ideeën over te nemen of te contrasteren met opvallende invallen, maar door er een bijkomende draai aan te geven, door te komen tot een verdieping van het geluid met tactieken die zich niet zomaar laten kennen.
Op die manier ontwikkelt de set zich op een manier die voor velen waarschijnlijk subtieler en slinkser was dan verwacht. Hoewel er zeker momenten van amper in te dijken swing in zaten en hier en daar uitgepakt werd met een collectieve intensiteit die de temperatuur nog een paar graden de hoogte in joeg, was het vooral een gerekte oefening in horizontale ontwikkeling, in het verder laten evolueren van een stuk door een aaneenschakeling van secties die beredenering aan instinct leken te koppelen. Daarbij was het nog maar eens indrukwekkend om te zien wat een expert Parker is met vingers én strijkstok en hoe hij in een vingerknip kan om- en terugschakelen, aanreiken en afwisselen van nieuwe ideeën en basismateriaal.
Malaby, die over het vermogen beschikt om erg melodieus te soleren, alsof z’n partijen haast uitgeschreven zijn op voorhand, speelt nu weer in z’n ontglippende stijl, constant spelend met nieuwe ideeën, wisselend tussen tenor en sopraan en het hele register verkennend, van iele fluitachtige passages tot gierende overblowing en sputterende staccatofiguren. Het blijft natuurlijk wel grappig dat muziek die zo’n inspanning vergt tegelijkertijd met zo’n onbewogenheid gespeeld wordt. Beeld en muziek lijken zelden zo haaks op elkaar te staan als bij Malaby, die vuur door z’n instrument blaast terwijl hij amper lijkt te bewegen. Idem voor drummer Nasheet Waits, die constant in een trance leek te verkeren en zonder dat je het beseft soms een paar intensiteitsniveaus hoger schakelt.
In een stuk van meer dan een uur kregen ze de spanning niet constant op een even hoog niveau – hier en daar leken wendingen niet echt te leiden tot nieuwe inzichten of verrassingen of op zijn minst even ter plaatse te trappelen –, maar als het trio piekt, en zo waren er heel wat momenten (inclusief de uitgelaten, bijna opruiende bis), dan krijg je toch het gevoel getuige te zijn van een demonstratie die zelfs de meest hardleerse naysayers het zwijgen oplegt. Pure extase werd misschien niet bereikt, maar het was niettemin een staaltje free jazz dat indruk maakte, getuige daarvan de overweldigende respons bij het publiek. Tamarindo en de Antwerpse Kempen kunnen nog niet afgeschreven worden.
