Er zijn bepaalde filmgenres die we standaard gaan bekijken met
het wantrouwen van een Vlaams Belanger die een pittabar
binnenstapt. De Amerikaanse high school movie staat met
stip op één op die lijst. En neem het ons maar eens kwalijk. De
puberteit is een levensperiode die effenaf gemààkt is om met een
ironisch oog bekeken te worden: de onzekerheden, de
kliekmentaliteit, de ongeschreven maar strenge sociale codes … Of
je er nu een scherpe satire van wilt maken of een pakkend drama,
het leent er zich perfect voor. En af en toe krijgen we zelfs
precies dat. Films als ‘Election’, ‘Clueless’ en – jawel – zelfs
het Lindsay Lohan-vehikel ‘Mean Girls’ (gemaakt in de nu vergeten
periode toen Lohan nog een beloftevolle jonge actrice was, voordat
ze haar self destruct-knopje indrukte), bewijzen dat het
kan. Maar veel, veel vaker krijgen we dingen als ‘American Pie’,
‘Van Wilder’, ‘She’s the Man’ en ga zo nog maar even door – films
die zichzelf ofwel anderhalf uur lang obsessief vergapen aan
megacoole lichaamsdelen zoals borsten, en aan keigrappige
vloeistoffen zoals sperma, ofwel een door de Disney studios zelve
goedgekeurde, netjes opgepoetste versie van de werkelijkheid
bieden, waarin geen overtuigend menselijk wezen te bespeuren is. De
hits zijn veel zeldzamer dan de misses, en het
was dan ook met een waar harnas aan achterdocht dat we gingen
kijken naar ‘Easy A’, een nieuwe high school comedy waarin
‘Zombieland’- en ‘Superbad’-actrice Emma Stone haar doorbraak
beleeft. Werd dat even een meevaller: ‘Easy A’ blijkt zeer
overtuigend tot die minderheid aan scherpe, inzichtrijke
puberkomedies te behoren. Regisseur Will Gluck roept zelf expliciet
herinneringen aan John Hughes op, maar ik zat de hele tijd veeleer
te denken aan ‘Election’ en ‘Juno’ als geestelijke voorgangers. Wat
geen slechte referenties zijn.
Stone speelt Olive, een zeventienjarige, hyperintelligente
scholiere, die een leugentje om bestwil vertelt: omdat ze geen zin
heeft om te gaan kamperen met de griezelige ouders van haar
vriendin Rhiannon, maakt Olive haar wijs dat ze een date
heeft met een universiteitsstudent. Achteraf duurt het niet lang
tot de geruchtenmolen begint te draaien: het nieuws dat Olive seks
heeft gehad met haar geheel uit eigen duim gezogen student, doet
als een lopend vuurtje de ronde. Voor de meeste van haar
medescholieren is ze vanaf dat moment het voorwerp van fantasieën
allerhande. Voor de irritante Marianne (Amanda Bynes) en haar
posse van born again Christians, is ze een
gevallen vrouw die voorbestemd is voor de hel.
Enerzijds kun je zeggen dat die premisse enigszins bij de haren
gesleurd is: een meisje van 17 dat haar maagdelijkheid verliest,
zou dat echt zo’n groot nieuws zijn op eender welke middelbare
school? Anderzijds zal iedereen die ooit heeft lesgegeven, je
kunnen vertellen dat pubers op een gekke manier verrassend
conservatief zijn – eens ze mensen op een bepaalde manier kennen,
verwachten ze dat die persoon voor eens en voor altijd dezelfde
blijft. Ze zijn bang voor veranderingen, en dat is een punt dat
Will Gluck en co goed begrepen lijken te hebben. Olive verandert
van een onopmerkelijke seut in een seksueel actieve vamp, dus
geloof maar gerust dat daarover gepraat wordt. ‘Easy A’ maakt rake
observaties over de manier waarop een groep functioneert – wat
gebeurt er wanneer je als individu tegenover een kuddementaliteit
komt te staan? En dat wordt nergens zo pijnlijk duidelijk (of
grappig) als in Olive’s conflict met de religieuze freaks
van Marianne. “Je zult beoordeeld worden door een hogere macht,”
verzekert Marianne Olive. Haar antwoord: “Door Tom Cruise?”
Rotsvast overtuigd van hun eigen grote morele gelijk, zien de
born agains er absoluut geen probleem in om Olive linea
recta naar de hel te veroordelen – waarna ze voor haar bidden.
‘Easy A’ is, zoals alle succesvolle komedies, dus in eerste
instantie een rake observatie van hoe mensen met elkaar omgaan.
Uiteraard wordt het allemaal uitvergroot, maar de film heeft wel
goed begrepen hoe de dynamiek van een middelbare school werkt. En
wat helpt: hij is ook effectief grappig. De dialogen gaan ‘Juno’
achterna in hun spitsvondigheid (hoewel er minder zelfverzonnen
slang aan te pas komt) en Gluck slaagt er in om zelfs
tijdens de finale van zijn film elke vorm van meligheid te
vermijden. Ja, er zit wel degelijk een moraal in ‘Easy A’ (in de
praktijk: bemoei je met je eigen zaken en laat andere mensen rustig
hun zin doen), maar die wordt nergens expliciet door onze strot
geramd. Ze zit van nature verweven in de plot van de film, dus
driewerf hoera: we krijgen geen inspirerende monoloog op het einde.
Een aantal van de nevenpersonages zijn overigens uitstekend
getroffen. De ouders van Olive zijn wellicht de coolste
ouwelui die ooit aan pellicule zijn toevertrouwd, gezegend als ze
zijn met een nonchalante zorgzaamheid die de droom moet zijn van
elke puber. Thomas Haden Church heeft ook een geweldige bijrol als
Olive’s favoriete leerkracht – in een bepaalde scène levert hij een
analyse van het Facebookfenomeen die echt spot on is.
Natuurlijk zijn er ook elementen die niet werken. Lisa Kudrow
speelt een guidance counselor (het Amerikaanse equivalent
van een CLB-medewerkster), die naar het einde van de film toe plots
heel ongeloofwaardige dingen begint te doen. En Malcolm McDowell
mag ongeveer tien seconden lang zijn gezicht laten zien in een
veredelde cameo als schooldirecteur – ’t is jammer om zo’n acteur
in zo’n klein flutrolletje te moeten zien, maar goed, voor hem is
het alvast heel wat dat hij nog eens in een degelijke film zit.
‘Easy A’ is een high school komedie zoals hij hoort te
zijn: oprecht, inzichtrijk en bovenal heel erg grappig. De bal ligt
nu in het kamp van Emma Stone: ze levert hier een frisse
acteerprestatie, waarin ze blijk geeft van een sterke komische
timing en heel wat intelligentie. Als ze nu de juiste keuzes maakt,
zou dit een starmaking role kunnen zijn.
