Op papier was de slotdag de boeiendste van de vier. Of toch zeker de meest eclectische, met een eerbetoon aan de eerder dit jaar overleden Bill Dixon, een solopercussieperformance en een ontmoeting tussen twee trio’s uit de vrije improvisatie. En het werd ook een geslaagde avond, waarbij je als luisteraar enkele malen op het verkeerde been gezet werd. Wat net de bedoeling was.
Waar wij het meest naar uitkeken, was het eerbetoon aan Bill Dixon, de gelauwerde trompettist, componist en docent die eerder dit jaar overleed. Hoewel de man nooit een cultstatus oversteeg, is hij in improvisatiekringen een sleutelfiguur en was hij de eerste om in de jaren zestig een festival te organiseren dat zich compleet richtte op free jazz. De vier muzikanten die speciaal voor deze gelegenheid (en voor het eerst in deze bezetting te horen) samenwerkten, zijn allemaal leerlingen geweest van Dixon en/of werkten intensief met hem samen. Trompettisten Jacques Coursil, Franz Koglmann en Stephen Haynes gingen hiervoor een verbond aan met bassist Barry Guy, een muzikant waarvoor je het adjectief “geniaal” graag nog eens bovenhaalt.
Die Guy bewees zich voor de zoveelste keer een ware meester op zijn instrument: een virtuoos die een technische veelzijdigheid (van donkere, dramatische lijnen met maximum impact tot grillige interventies en humoristische anarchie) koppelt aan een immens fysieke speelwijze. Hij vormde ook de ideale achtergrond waartegen de trompettisten aan de slag konden. Het mooie daarbij was dat er drie sterk verschillende geluiden te horen vielen: de wat ruwe sound en eenvoudige stijl van Coursil, de gepolijste, heldere stijl van Koglmann (dubbelend op flugelhorn) die zich ergens situeert tussen klassiek en jazz, en de verscheiden sound van Haynes, die het nauwst tegen de vrije improvisatie aan zit, met een afwisseling van schelle uithalen, subtiele klankverschuivingen en in zichzelf gekeerd gepruttel.
Leidde het aanvankelijk tot eerder afstandelijke resultaten, dan kreeg de set gaandeweg meer animo, gingen de muzikanten, microfoons negerend, zich constant verplaatsen om een visuele ondersteuning te geven bij hun werkwijze. De vier voelden zich duidelijk op hun gemak (en hadden een fles wijn en wat glazen laten klaarzetten) en waren niet bang om risico’s te nemen: zo werd er ook een stuk ingelast uit een oratorium van Coursil (met gemengde resultaten) en was nu en dan duidelijk dat de vier er geen inloopperiode voor gehad hadden. Maar het moet gezegd, het was een concert dat bij wijlen uitblonk in verfijnde nuances en soms bloedmooie muziek opleverde.
Iets totaal anders met meesterpercussionist Gerry Hemingway, lange tijd rechterhand van Anthony Braxton en al enkele decennia een van de meest gerenommeerde soloperformers op zijn instrument. In de vooravond werd al werk getoond uit een langdurige samenwerking met videokunstenares Beth Warshafsky, maar nu deed hij het live met het programma ‘Behaviors’. En het was echt een performance, waarbij sfeer en theatraliteit al even doorslaggevend waren als manipulatie en technische bagage. Hemingway ging van start met één cymbaal, bewerkte de vloer met brushes en bewoog erop los als ging het om een dansvoorstelling.
Geen conventionele voorstelling dus, maar een wisselwerking tussen livespel en er op inspelende elektronica tegen een achtergrond van schijnbaar willekeurige natuurgeluiden en flarden vervormde, vooroorlogse muziek. Dit concert moest het niet hebben van groove of opzwependheid, maar van complexe polyritmiek en een gestaag intensifiërende wisselwerking tussen ritme en transformatie vol stoorzenders. Ook tijdens deze voorstelling zou samengewerkt worden met Warshafsky, maar vreemd genoeg werd slechts hier en daar gezorgd voor visuals bij de muziek, wat zorgde voor een gemiste continuïteit. Geen hapklare brok, en met z’n uur op de grens van het verteerbare, maar al evenzeer een voorbeeld van muzikaal avontuur zoals je het zelden te zien en te horen krijgt.
Tijdens het slotconcert mocht pianist Fed Van Hove aantreden. Hij was de (mede-)oprichter van het gebeuren in 1973 (toen nog Free Music festival) en is een icoon van de geïmproviseerde muziek in België, eentje die erbij was toen de Europese vrije improvisatie gestalte kreeg in de jaren zestig en sindsdien zijn eigen koers blijft volgen. Het trio B3B, met Van Hove, de Joode en Guy, wist al indruk te maken op het Gentse Jazz & Sounds Festival en gaf ook nu de aftrap. Dus niet meteen een wisselwerking met het Tarfala trio (Guy, Gustafsson, Strid), maar een programma waarbij beide trio’s vooral hun respectievelijke stijlen uit de doeken konden doen. Die van B3B is eerder genuanceerd, waarbij Van Hoves schijnbaar achteloos uit de mouw geschudde pianostrelingen mooi gekaderd werden door het baswerk van de Joode en Guy. Toch leek in de beperkt beschikbare tijd de muziek niet echt op een hoger niveau getild te worden.
Na verloop van tijd voegden Gustafsson en Strid zich bij de drie, waardoor de sound voller en de muziek robuuster en gewaagder werd. Zonder Van Hove en de Joode liet Tarafala het publiek nog eens kennis maken met zijn intense, doorleefde sound. Gustafsson pakte naar goede gewoonte uit met zijn brallende, intense saxwerk, Barry Guy toonde zich opnieuw een buitengewoon wendbaar en atletisch bassist en Strid zorgde voor een steeds in beweging blijvend fundament van ritmische onvoorspelbaarheid, vol gerotzooi met speeltjes en ongewone technieken. Het trio liet geen verrassingen horen, maar gezien zijn hyperindividuele stijl kan dat bezwaarlijk als een minpunt beschouwd worden.
Afgesloten werd er uiteindelijk toch als kwintet, waarbij de Joodes meer ingetogen strijkstokwerk een mooie tegenhanger vormde voor Guys extravagante aanpak. Van Hoves beslissing om accordeon te spelen zorgde niet echt voor een meerwaarde, maar de voorspelbaar onvoorspelbare set werd toch afgerond op geslaagde wijze en zette een punt achter een vierdaagse vol verrassingen en contrasten. Dat deze ’linkse hobby’ nog vele vervolgen mag krijgen.
