Drie jaar heeft producent Scott Steindorff naar verluidt moeten
proberen vooraleer Gabriel García Márquez hem eindelijk de
filmrechten wilde verkopen van zijn klassieker ‘Liefde in Tijden
van Cholera’. Misschien had Steindorff dat maar als een signaal
moeten opvatten – sommige boeken zijn niet voorbestemd om films van
te maken. ‘Love in the Time of Cholera’ werd vrijwel unaniem
gekraakt door critici in de VS en in Engeland, genegeerd door het
publiek, en wordt nu zonder al te veel ceremonie in de Europese
zalen gedumpt, in een poging de financiële aderlating enigszins te
beperken. Hoewel ik betwijfel of het veel zal uithalen. Regisseur
Mike Newell (de huurling die onder andere ‘Four Weddings and a
Funeral’ en ‘Harry
Potter and the Goblet of Fire’ maakte) en scenarist Ronald
Harwood (die nochtans een Oscar won voor ‘The Pianist’ en ook
Roman Polanski’s onderschatte ‘Oliver Twist‘ schreef)
hebben van Márquez’ literaire reus het filmische equivalent van een
Bouquet-romannetje gemaakt. Ontdaan van het prachtige proza en de
uitgebreide context die een omvangrijk boek nu eenmaal biedt,
blijven we achter met alleen maar de naakte plotmechanismen van de
roman – en als dat àlles is waar je mee achterblijft, dan is het
netto resultaat een langdradig, vaak pathetisch liefdesverhaal van
dertien in een dozijn.
Het verhaal begint ergens rond 1870. Florentino Ariza is een
tiener die werkt als telegrafist in Colombiaans dorp. Wanneer hij
op een dag een telegram bezorgt bij Lorenzo Daza (John Leguizamo
schmiert genoeg voor tien films), een welgestelde handelaar in
muilezels, wordt hij ogenblikkelijk verliefd op diens dochter
Fermina (Giovanna Mezzogiorno). De twee schrijven elkaar enkele
gepassioneerde liefdesbrieven, maar wanneer Lorenzo daar achter
komt, schiet hij in een Colombiaanse kolère, en verhuist hij samen
met zijn dochter stante pede naar een gehucht ergens in de bergen
(kwestie van te overdrijven). Tegen de tijd dat ze terugkeren, is
Florentino’s liefde nog steeds even sterk (ondertussen is hij ouder
geworden en wordt hij gespeeld door Javier Bardem), maar Fermina
wil van hem niets meer weten. Ze trouwt met dokter Juvenal Urbino
(Benjamin Bratt). Tijdens de volgende vijftig jaar blijft
Florentino op haar wachten – hij beleeft de ene kortstondige
romance na de andere (meer dan 600 vrouwen schrijft hij op zijn
boekje!), maar zijn hart hoort toe aan the one that got
away.
In de juiste handen kan dit een ontroerend verhaal zijn over
liefde als een ziekte die maar niet wilt overgaan. De cholera uit
de titel wordt plichtbewust opgevoerd als een epidemie die
inderdaad regelmatig de kop opstak in het Colombia van die tijd,
maar dient in de eerste plaats als een metafoor voor de ziekelijke
liefde van Florentino voor Fermina. In principe is dat een
fascinerend idee: omdat voor hem geen liefde is weggelegd, besluit
Florentino zijn emoties los te koppelen van zijn seksleven. Hij
gebruikt seks als een pijnstiller en wacht ondertussen tot hij de
ziekte binnenin zichzelf eindelijk zal kunnen genezen.
Dat is in de juiste handen. In de verkeerde handen wordt het
echter een clichématig romantisch stroopfilmpje, waarin de
personages om de haverklap “I love you” zeggen in een
variant van de Engelse taal die waarschijnlijk exotisch bedoeld is,
maar bij mij herinneringen opriep aan een Mariachiband die maar
niet wilt ophouden met ‘Guantanamera’ te zingen. Hoe meer
bloemrijke beeldspraken de personages uit hun mouw schudden (en ze
kunnen er wat van – “Jij bent mijn delicate bloem! Er bestaat geen
grotere glorie dan te sterven voor de liefde!”) hoe minder ik ervan
geloofde. ‘Love in the Time of Cholera’ verkoopt het uiterlijk
vertoon van romantische passie, maar onder die oppervlakte gaat er
helemaal niets schuil.
De hele film krijgt dan ook het gevoel een fel opgeblazen,
theatraal melodrama te zijn, dat continu op grens van hysterie
balanceert. Elke emotie wordt op tien verschillende manieren uit de
doeken gedaan, personages debiteren van tijd tot tijd al eens een
spontane dichtvers, en zelfs een tamelijk wereldse bezigheid zoals
seks wordt voorafgegaan door bepaald hoogdravende teksten als:
“Vannacht krijg je lessen in de liefde.” Nou.
De nuance en literaire schoonheid van het boek gaan verloren in
deze filmvertaling, en wat overblijft zijn onuitstaanbaar
stroperige clichés, die zich aan een slakkengangetje over het
scherm bewegen. Zelfs wanneer Newell en Harwood voor humor gaan,
scoren ze maar sporadisch – Javier Bardem die tijdens het vrijen
plots een antipathieke kat met scherpe klauwen op z’n kont krijgt,
of die door zijn oom betrapt wordt terwijl hij een andere anonieme
verovering achterwaarts aan het nemen is (“You screw just like
your father!”)… Het is allemaal niet echt subtiel.
Al evenmin als de vertolkingen. John Leguizamo heeft goddank
maar een bijrol als de vader van Fermina, maar hij gebruikt elke
seconde screen time die hij krijgt om naar hartelust te
grijnzen en zijn oogjes kwaadaardig te laten blinken. Hij kwijlt
nog net niet. Zijn vertolking hier is een masters class in
overacting. Benjamin Bratt is kleurloos als dokter Urbino, maar
vooral Javier Bardem stelt pijnlijk teleur als Florentino. De man
die in ‘No Country for Old Men’ nog zo’n onuitwisbare indruk
naliet, staat hier frustrerend eentonig te acteren en torpedeert
eender welke empathie die we voor zijn personage dienen te voelen
met een pathetische vertolking. Giovanna Mezzogiorno is wél oké als
Fermina, maar kan de boel daarom nog niet redden. Het helpt ook
niet dat de drie hoofdpersonages voor bepaalde segmenten van de
film verplicht worden om schuil te gaan onder de minst
geloofwaardige oude-mensen-make-up in de recente geschiedenis. Is
het in deze tijden van CGI en rondvliegende superhelden dan echt zó
moeilijk om van iemand een geloofwaardige zeventigjarige te
maken?
De grootste misdaad van Newell en Harwood is dat ze een rijk,
levendig literair werk hebben gereduceerd tot z’n platste, minst
interessante niveau. Alles dat van het boek meer maakte dan een
banaal liefdesverhaaltje is verdwenen. Klaar voor de onnozele
conclusie? Daar komt-ie dan: nog liever cholera dan dit.
