Nan
Yu, Bater, Sen’ge, Zhaya e.a.
92 min.
Als een traag, maar sierlijk naar beneden dwarrelend herfstblad
valt ‘Tuya’s Marriage’ de kleine zaaltjes binnen om de cinefiele
onthaasters te verwennen. Wie de stressvolle werkdagen, de banale
westerse cultuurproducten en de dagelijkse drukdoenerij even wil
vergeten, kan gezellig én multicultureel verantwoord onderuit
zakken bij deze schone steppefilm over een al even
schone steppemadam. Na het kameelvriendelijke ‘The Story of the Weeping
Camel’ , het hartverwarmende ‘The Cave of The Yellow
Dog’ en het lichtjes ondoordringbare ‘Khadak’ is ook ‘Tuya’s
Marriage’ een lofbetuiging aan de serene pracht van de Mongoolse
steppe en de merkwaardige zielen die er verloren lopen. Teder
realisme, een betoverende landschapsfotografie, een zucht
cultuurmelancholie en een blaffende kameel; laat de zielerust
zachtjes komen, ook al duurt het maar heel even.
Tuya (Nan Yun, zeker en vast het Mongoolse nichtje van Gong Li)
heeft het moeilijk. Ze werkt zich letterlijk kapot, moet twee
kinderen opvoeden en zit opgescheept met haar kreupele echtgenoot,
Bater. Ze vult de dagen met het hoeden van schaapjes en trekt de
steppe rond op haar imposante kameel. Ze zal het niet laten merken,
maar eigenlijk is Tuya elke dag een beetje aan het sterven. Ook
Bater ziet dit en beseft dat ze beter verdient. In navolging van
Wendy en Phaedra gaat Tuya op zoek naar een nieuwe man. Een man die
niet alleen voor haar moet zorgen, maar ook voor haar brave loebas
van een echtgenoot. Maar wie wil nu een vrouw die al een man heeft?
En kan Tuya wel echt afstand nemen van haar trouwe gezel? Het
antwoord wacht tussen momenten van hartzeer, hoop en de eindeloze
rotslandschappen van de dominerende steppe.
Bekijk ‘Tuya’s Marriage’ als de grote winnaar van de Gouden Beer
op het jongste filmfestival van Berlijn, en een lichte
teleurstelling zal zich opdringen. Als je echter afstand neemt van
de westerse prijzencultuur en je rustig laat meevoeren op de
prikkelende wind van de steppe, dan valt er een aandoenlijk
kleinood te ontdekken. ‘Tuya’s Marriage’ is geen grote film, het is
een kleintje, een stil piepend welpje dat af en toe eens aan je oor
wil likken. Het is niet bijster diepgaand of verlichtend, maar
steeds authentiek. Het is een gevoelig portret van een vrouw en
haar dillema’s, dat even overweldigend als ingetogen met krachtige
beelden wordt verteld. Een film waar je gerust even stil van mag
worden. Geen stilte van grote overdondering of diepe beroering,
maar gewoon de rustgevende stilte die vaak gepaard gaat met dit
soort kleine wereldcinema (de NPS heeft ongetwijfeld de rechten al
gekocht). Woorden noch lofbetuigingen zijn hier nodig, een zachte,
goedkeurende glimlach is al meer dan genoeg.
Maar laat u niet te veel vangen door mijn zweverige mijmeringen,
‘Tuya’s Marriage’ nestelt zich niet nadrukkelijk in metaforische
symboliek en magisch realisme zoals ‘Khadak’ dat eerder dit
jaar wel deed. Quanan Wang vertelt een rechtlijning (ook al is de
beginscène het eindpunt) en helder verhaal en laat dat zonder veel
gedoe of artistiek geneuzel ook zo ontplooien op het brede canvas.
Je kan de film zelfs geen kabbelend tempo toeschrijven, want er
gebeurt aardig wat en echt veel tijd om weg te dromen in de knappe
fotografie en mise-en-scène is er niet. Dat werkt verfrissend
zonder dat de magie van de steppe en de bewoners verloren gaat. Let
maar op de scène waarin een groepje vrouwen een geknelde man
vanonder zijn vrachtwagen moeten halen terwijl ze hun bezwerende
gezangen uit hun ziel laten stromen. Die mooie momenten zijn dus
wel aanwezig, maar ‘Tuya’s Marriage’ blijft voor de rest stevig met
de voetjes op de grond. Eigenlijk laat de film zich nog het best
van al omschrijven als een intimistisch sociaal drama dat zich
toevallig afspeelt in een prachtig natuurdecor in plaats van tussen
de grauwe en mistroostige steegjes van het Britse naturalisme.
Veel eer komt toe aan Nan Yun, die een geweldige Tuya neerzet.
Emotionele betrokkenheid is altijd moeilijker als een personage in
een vreemde taal spreekt, maar Yuns vertolking werkt ontwapenend en
intrigerend. Een genuanceerde, sterke vrouw die haar mannetje kan
staan, zonder haar elegante vrouwelijkheid te verliezen (ook al
loopt ze de hele tijd rond in dikke jassen en broeken – die steppe
is niet alleen mooi maar ook pokkekoud, moet je weten). Haar
mooiste momenten deelt ze met Sen’ge, de ietwat simpele buurman
wiens vrouw steeds op de loop is en eigenlijk een stiekeme boon
heeft voor Tuya. De sloeber. Jammer dat dat aspect van het verhaal
net iets te weinig aan bod komt. Bij momenten bespeurde ik een
vleugje screwball chemistry tussen die twee en dat werkte
meer dan behoorlijk. Hoe dan ook, elk klein momentje dat die twee
delen (de waterput!) doet het hart smelten en het is jammer dat de
regisseur er niet dieper op in is gegaan.
‘Tuya’s Marriage’ is een klein filmpje met een groot hart. Mooie
plaatjes en een evenwichtige mix van grappige (de rijke kandidaat
met zijn flashy bril), ontroerende (die Bater toch) en
steeds oprechte levensbeslommeringen. Onmemorabel maar aangenaam,
zoals een vluchtige dagdroom waar je later weinig van herinnert,
behalve dan het warme gevoel van de ervaring zelf. Dat en die
blaffende kameel natuurlijk.
