’t Moet toch zijn dat het diep in onze menselijke aard zit
ingebakken, dat “gluren naar de buren”-syndroom. We kunnen het
ontkennen zoveel we willen, maar geef eender wie de kans om al was
het maar voor één dag over x-ray vision te beschikken, en
geen mens zou nog veilig zijn. Want fundamenteel willen we allemaal
weten hoe de buurvrouw er uitziet onder haar deux-pièces,
en welke reden de buurman heeft om altijd zo quasi-onopvallend in
z’n kruis te krabben. Alle reality tv ter wereld is op dat
idee gebaseerd, en het was ook de inspiratie voor één van de beste
films die Alfred Hitchcock ooit heeft gemaakt: ‘Rear Window’. In
die film zat James Stewart met een gebroken been aan een rolstoel
gekluisterd en begon hij uit verveling de buurtbewoners te
bespioneren, tot hij een vermoeden kreeg dat één van hen een moord
had gepleegd. Een goed idee wordt in Hollywood echter nooit met
rust gelaten, en vandaar krijgen we nu ‘Disturbia’, een doorslagje
van ‘Rear Window’ voor de dotcom-generatie.
De plotseling alomtegenwoordige Shia LeBeouf speelt Kale, een
tiener die na de dood van zijn vader hevig begint te rebelleren
tegen alles en iedereen (allicht omdat hij ergens in een boekje had
gelezen dat dat is wat getroebleerde tieners horen te doen). Nadat
hij een leraar een muilpeer verkoopt, krijgt hij van de rechter
huisarrest: een zendertje aan zijn enkel verhindert dat hij meer
dan tien meter van zijn woning kan gaan zonder dat de politie voor
zijn deur staat. Nadat Kale’s moeder (Carrie-Anne Moss) uit kolère
zijn tv saboteert, blijft hem maar weinig over behalve uit het
venster staren. Zoals dat hoort zit hij aanvankelijk gewoon op het
buurmeisje te geilen (Sarah Roemer, wiens acteertalent omgekeerd
evenredig is aan de lengte van haar benen), maar al snel begint hij
duistere vermoedens te krijgen over zijn mysterieuze overbuurman
(David Morse). Waarom die vermoedens? Goh ja, als er iemand in het
midden van de nacht lijkvormige vuilniszakken z’n garage
binnensleept en je hoort op regelmatige basis doodsbang gegil uit
zijn huis komen, dan kan een mens al eens gekke dingen gaan
denken.
Het is verleidelijk om ‘Disturbia’ als niets meer te zien dan
enkel een flauwe HHitchcock-ripoff, afgestemd op een
tienerpubliek dat noch van Hitchcock, noch van James Stewart ooit
gehoord heeft. De premisse werd in 1954 al quasi-perfect
uitgevoerd, dus waarom zou dit ons iets kunnen schelen? Komt daar
nog bij dat de prent geregisseerd werd door DJ Caruso, van wie we
eerder pareltjes kregen als ‘Taking Lives’ en ‘Two For the Money’
(ronddraaien moet een camera doen, dan zal het wel spannend
worden!). Op papier is er hier absoluut niks aanwezig om degelijke
cinema mee te maken. En toch…
En toch krijg je een eerste uur dat verrassend goed opgebouwd
is. Caruso is niet gehaast om aan de clou van z’n film te komen en
neemt zijn tijd om de personages te introduceren en ze in een
bepaalde setting te plaatsen. Niet dat die personages meer diepgang
bevatten dan het gemiddelde soepbord, maar ze krijgen wel de
gelegenheid om zichzelf te profileren. LeBoeuf speelt hier de
generische mokkende puber, die alleen vriendelijk kan zijn tegen
zijn beste vriend Ronnie (Aaron Yoo). Ronnie is dan weer de
generische beste-vriend-van-het-hoofdpersonage, die wordt gebruikt
als komische noot. Sarah Roemer is het generische lekkere meisje
waar onze generische puber generisch verliefd op mag worden, zodat
ze uiteraard nooit in beeld gebrachte, maar ongetwijfeld ook weer
erg generische seks zouden kunnen hebben. Oké, da’s allemaal erg
euhm… voorspelbaar, maar het is wél goed uitgevoerd. Die
personages, voor de hand liggend als ze zijn, krijgen een uur de
tijd om een relatie met elkaar op te bouwen, om een ritme te
ontwikkelen waar ze zich goed bij voelen. Het gevolg: ongeveer
zestig minuten lang weet Caruso een mooi evenwicht te bewaren
tussen humor en een stijgend gevoel van dreiging. Waar de meeste
films met een doelpubliek van twintig jaar of jonger geen enkel
risico willen nemen en zo snel mogelijk aan de explosies of
slachtpartijen willen beginnen, laat Caruso ons hier eerst een uur
wachten. Hij laat zijn film ademen, en zijn personages,
oppervlakkig of niet, ontwikkelen een dynamiek die ervoor zorgt dat
de prent je toch meesleept, met al z’n gebreken erbij.
De humor is vooral de verdienste van LeBeouf, een acteur die al
jaren aan het aanmodderen is, maar deze zomer zijn doorbraak
beleeft. De jongen heeft een goeie komische timing, die in
‘Transformers’ af en toe merkbaar was onder het oorverdovend en
oliedom geraas van de rest van de film door, maar hier volop tot
zijn recht komt. Zijn personage heeft niet veel te betekenen, maar
LeBeouf speelt hem met zoveel energie en gevoel voor humor dat hij
het gebrek aan diepgang haast vanzelf weet te maskeren.
Allemaal goed en wel, maar dan komt daar het laatste half uur,
en zakt ‘Disturbia’ alsnog in elkaar. Eén van de boeiendste
aspecten van ‘Rear Window’ was dat je lange tijd niet wist of James
Stewart nu écht een moordenaar op het spoor was, of enkel paranoïde
was geworden. Iedereen in zijn omgeving verklaarde hem voor gek, en
als kijker bleef je over met de mogelijkheid dat alles zich enkel
in zijn verbeelding afspeelde. Die ambiguïteit is hier geen moment
aanwezig – David Morse loopt de hele film lang met zo’n
angstaanjagende grijns op z’n gezicht dat hij net zo goed een
bordje met “psycho” er op had kunnen dragen. Van echt veel suspense
is er dan ook geen sprake, en de weinige reële spanning die er wél
is, wordt dan nog eens de grond in geboord door een finale die uit
een goedkope slashermovie gejat lijkt. Een donker huis,
een baseballbat, een vunzige kelder en niemand die voldoende logica
kan opbrengen om eens het licht aan te steken. U weet wel hoe dat
gaat.
‘Disturbia’ speelt zonder twijfel clever in op de noden van het
doelpubliek en het is ook wel een onderhoudende film. Tijdens het
eerste uur valt er best wel wat te lachen en een engagerende
hoofdrolspeler tilt je moeiteloos over de banaliteit van de
personages heen. Maar dat einde, mensen, dat einde… Gewogen en te
licht bevonden.
