Stranger Than Fiction




DVD-release: 26/07/2007

Hoe beter de films van Marc Forster worden, hoe minder mensen
ernaar gaan kijken. ‘Monster’s Ball’ was een overschat en
overspannen melodrama waar om de één of andere reden heel wat
mensen wild van waren, en ‘Finding Neverland’ een aardige, maar
weinig opmerkelijke tranentrekker, die respectabele zaken deed. Met
‘Stay’ leverde hij voor het eerst een film af die getuigde van een
beetje lef, een prent waardoor je toch even recht ging zitten om te
zeggen: “Tiens, dus hij kan écht wel wat.” Resultaat: er ging geen
hond naar kijken. ‘Stranger Than Fiction’, zijn beste tot op heden
en waarschijnlijk één van de beste films van 2006, kreeg bij ons
niet eens een release. Forster waagt zich in Charlie Kaufman-land
met een zelfreferentiële tragikomedie die knettert van de
creativiteit en die zonder schaamte naast ‘Being John Malkovich’ of
‘Adaptation’ mag
gaan staan. Maar om ‘m te zien moesten we dus wachten op de
dvd.

Will Ferrell gaat in navolging van Jim Carrey de serieuze toer
op als Harold Crick, een oersaaie belastingsinspecteur die z’n
leven leidt volgens een mathematische routine: altijd op identiek
hetzelfde moment opstaan, altijd met evenveel bewegingen de tanden
poetsen, altijd dezelfde bus nemen, altijd dezelfde dingen doen op
het werk. Tot hij zich plotseling bewust wordt van een vertelstem
die in voice-over zijn leven observeert. Alles wat Crick
doet, wordt simultaan naverteld door een mysterieuze vrouwenstem
die alleen hij kan horen, maar dan in mooiere woorden dan hij zelf
zou gebruiken.

Na een weinig succesvolle tussenstop bij een psychiater, gaat
Crick ten rade bij Jules Hilbert (Dustin Hoffman), een
literatuurprofessor die, uiteraard, de nodige ervaring heeft met
vertelstemmen. Terwijl Hilbert probeert te achterhalen wie de
schrijver zou kunnen zijn die Cricks leven aan het fabriceren is,
krijgt Crick de opdracht om de belastingen te controleren van Anna
Pascal (Maggie Gyllenhaal), een aantrekkelijke en
nonconformistische bakker. Crick wordt langzaam maar zeker verliefd
op haar, tot zijn vertelstem plotseling iets zeer onrustwekkends
zegt: “Harold wist nog niet dat hij spoedig zou
sterven.”

Dat verhaal klinkt erg gimmicky, en tot op zekere
hoogte is het dat ook wel. ‘Stranger Than Fiction’ is een film over
een man die zich bewust wordt van het feit dat hij een
romanpersonage is en die zijn schrijfster (een fantastische Emma
Thompson) probeert te overtuigen om hem niét af te maken. Een
dergelijke premisse staat wagenwijd open voor pretentieuze
navelstaarderij over de pijn van het kunstenaar zijn, maar net
zoals Charlie Kaufman telkens opnieuw erin slaagt om een reële
emotionele diepgang aan zijn bizarre scenario’s te geven, weten
Marc Forster en scenarist Zach Helm hier hetzelfde te doen. Aan de
basis van ‘Stranger Than Fiction’ liggen enkele ideeën die niet
enkel intellectueel interessant zijn (hoewel dat zeker het geval
is), maar die ook aanleiding geven tot een oprecht ontroerende
film.

Enerzijds gaat ‘Stranger Than Fiction’ over iemand die zijn
eigen leven plotseling van op een afstand kan bekijken, door de
ogen van een onbetrokken verteller, en die tot de conclusie komt
dat het niet genoeg is. Het leven van Harold Crick bevat geen
spatje passie, alles is mechanische routine – zo lang je middenin
zo’n leven zit, ben je je daar nauwelijks van bewust, maar de
vertelstem die zijn hoofd komt binnenvallen, drukt hem plots met
z’n neus op de feiten en Crick besluit een paar dingen te
veranderen. Die evolutie wordt erg geloofwaardig en engagerend in
beeld gebracht. We zien een man die niet goed is met andere mensen,
die eigenlijk nooit weet hoe hij zich moet gedragen in andermans
gezelschap, maar die zich nu wel aangetrokken voelt tot een vrouw
die in alles zijn tegenpool is. En onhandig, stuntelend, gaat hij
achter haar aan. De “I want you”-scène behoort tot het
mooiste, meest romantische dat ik het voorbije jaar in de cinema
heb gezien. Will Ferrell speelt die evolutie vrijwel perfect, en
bevestigt daarmee de Wet van Jim Carrey: steek een irritante komiek
in een tragikomische rol, waarin hij zich moet inhouden, en het
resultaat zal opmerkelijk zijn. Ferrell was niet om aan te zien in
gedrochten als ‘Elf’ en ‘Bewitched’, maar hier
krijgt hij oprechte emoties te spelen, en omdat hij zo in toom
wordt gehouden door de regisseur, weet hij echt te verrassen met
een uitstekende, doorleefde vertolking.

Anderzijds gaat ‘Stranger Than Fiction’ ook over de aloude
tegenstelling tussen wiskunde en literatuur – ofwel ben je goed in
het één, ofwel in het ander, maar talent hebben voor taal én voor
exacte wetenschappen is vrij zeldzaam. Exacte wetenschappen werken
mechanisch, volgens onveranderlijke wetten waarmee men vragen
probeert te beantwoorden. Taal en literatuur daarentegen, zijn
levende dingen, die constant in evolutie zijn en worden aangewend
om vragen te stellen. De mathematici van deze wereld zullen het
niet graag horen, maar ‘Stranger Than Fiction’ ontmaskert hoe
ontoereikend een “wiskundig” leven uiteindelijk is – want door
alles te reduceren tot wetten en vaste patronen, zuig je
automatisch alle levenslust en plezier uit je bestaan weg. Aan het
begin van de film zien we hoe Crick een rekenwonder is die alles in
z’n leven herleidt tot cijfers: zo vaak je tanden borstelen, zoveel
seconden om je das te knopen, enzovoort. De literatuur valt zijn
leven binnen als een ongewenste gast en dient als een fameuze
wake up call. (Let er ook op hoe alle personages de namen
hebben van beroemde wetenschappers: Francis Crick was één van de
mannen die het DNA ontdekte en won een Nobelprijs; Blaise Pascal
ontwikkelde wetten over druk op vloeistof en vond de rekenmachine
uit; David Hilbert was een Duits wiskundige.)

De kracht van literatuur om levens te veranderen gaat volgens
deze film zelfs beide richtingen uit: het personage wordt beïnvloed
door de auteur, maar ook vice versa. Dat is net het mooie eraan.
‘Stranger Than Fiction’ is een soort lofzang op de kracht van
fictie.

En er zit nog méér in: Forster heeft hier een film gemaakt met
verschillende betekenislagen, die op de één of andere manier nooit
in de weg komen te zitten van de emotionele belevenis. Je ervaart
het hele gedoe met de vertelstem niét als een gimmick,
omdat de film bevolkt wordt met zorgvuldig uitgewerkte personages
voor wie je iets kunt voelen. Maggie Gyllenhaal is onweerstaanbaar
als love interest van dienst, Dustin Hoffman toont – net
zoals in die andere, nog veel vreemdere film, ‘I Heart Huckabees’ – dat
hij over een formidabele komische timing beschikt en Emma Thompson
is schitterend op dreef als depressieve schrijfster. Alleen Queen
Latifah, als assistent van Thompson, valt een beetje uit de toon.
Ze speelt niet slecht, maar haar personage is eigenlijk overbodig
en wordt enkel geïntroduceerd opdat Thompson iemand zou hebben om
tegen te praten.

‘Stranger Than Fiction’ mikt op een groot aantal verschillende
emoties, en weet ze allemaal te raken. De prent is écht grappig
(vooral wanneer Hoffman in de buurt is), écht ontroerend, écht
romantisch en écht intellectueel interessant. Bovenal is de film
écht. Niet te missen.

DVD extra’s:
Audiocommentaar van de regisseur en cast
Audiocommentaar van de filmmakers
Verwijderde scènes
Documentaires: ‘Picture a Number: the Evolution of a G.U.I’,
‘Actors in Search of a Story’, ‘Building the Team’, ‘Words on a
Page ‘ en ‘On the Set’

9
Met:
Will Ferrell, Maggie Gyllenhaal, Dustin Hoffman, Emma Thompson, Queen Latifah
Regie:
Marc Forster
Duur:
113 min.
2006
USA
Scenario:
Zach Helm

verwant

What’s Love Got To Do With It?

Op een platform zoals enola is een titel als...

Good Luck To You, Leo Grande

Good Luck To You, Leo Grande is een verfrissende...

Blog Film Fest Gent 2022

Van 11 tot 22 oktober is het weer zo...

The Lost Daughter

Bijna niets is zo vanzelfsprekend als het moederinstinct. Maar...

Cruella

De fanatieke Disney-fans zullen er niet wakker van liggen,...

aanraders

La Bête

De naam Bertrand Bonello laat misschien niet bij iedereen...

Dune Part Two

Na het opvallende succes (de film haalde een allesbehalve...

The Iron Claw

Regisseur Sean Durkin is een kei in het evoceren...

Human Forever

“Hoe ga je met dementerende mensen om?” moet plaats...

La Sirène

De oorlog tussen Irak en Iran staat geboekstaafd als...

recent

Zimmerman

17 maart 2024Rotown, Rotterdam

Zondagavond spelen Ivy Falls en Zimmerman in Rotown in...

Coeur :: SHOW

Meer pompende beats. Meer duizelingwekkend Frans. Meer pure, feestelijke...

The Smile

15 maart 2024Vorst Nationaal, Brussel

Er zit een goeroe verborgen diep in Thom Yorke....

Benni :: Make Me Blind

Vanuit het land van de eeuwige herfst bracht de...

Miek Zwamborn :: Onderling – Langs de kustlijn van Mull

Hoe maak je als auteur het landschap tot hoofdpersonage...
Vorig artikel
Volgend artikel

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in