Tom Helsen maakt het goed. Hij scoorde met ‘Sun In Her Eyes’ de
eerste zomerhit van 2007, bracht onlangs een nieuwe langspeler uit
(die later dit jaar ook in de rest van Europa zal verschijnen) en
speelde uitverkochte concerten in Het Depot en de AB-Box. Dat
wijzelf zéér te spreken waren over Hilite Hotel, Helsens vierde cd,
kunt u elders lezen op enola. Maar niet iedereen blijkt ons
enthousiasme te delen. De reacties variëren van ‘zijn beste plaat
tot nog toe’ tot ‘wat is dat, mijne man?’ Veel heeft te maken met
het feit dat de nieuwe songs niet op ambachtelijke wijze werden
vervaardigd: ‘Exit gitaar, enter elektronica,’ luidde het devies,
en dat was voor sommigen wel even slikken.
De evolutieleer volgens Tom Helsen
enola:
In tegenstelling tot bij de vorige platen, zijn de reacties op
‘Hilite Hotel’ erg uiteenlopend. Niet iedereen schijnt zich te
kunnen vinden in het gebruik van elektronica. Hoe ga je daar mee
om, met die kritiek?
Wat er momenteel gebeurt, is dat ik uit mijn underdogpositie aan
het kruipen ben. Er zijn mensen die alles wat je doet goed vinden,
zolang je tot hun kleine familie behoort en ze je met niemand
moeten delen. Zodra je uit die underdogpositie komt, blijken er
plots veel mensen te zijn met oogkleppen op, en die straffen je
daar op af. Voor mezelf is er met die elektronica echter een nieuwe
wereld opengegaan, en die is zoveel interessanter. Kritiek blijft
me raken, natuurlijk, maar daar voel ik me nu nog vijf minuten
slecht bij. Vroeger was dat drie weken. Tegelijk zijn er blijkbaar
steeds meer mensen die mijn muziek mooi vinden en om die reden mijn
platen blijven kopen, zonder dat zij zich moeten laten leiden door
iets dat in een recensie wordt verteld.
enola: Was het moeilijk om de gitaar los te laten tijdens het
schrijven van nieuwe nummers?
Nee, dat was een bewuste keuze. Ik voelde dat ik mezelf aan het
herhalen was en altijd terugviel op hetzelfde. Niet dat ik bezig
was aan een soort ‘More Than Gold, part
2′, maar ik had de indruk dat ik niet meer evolueerde. Elke nieuwe
plaat moet altijd straffer zijn dan de vorige. Ooit zal ik
onvermijdelijk een stap moeten terugzetten – iedereen maakt dat wel
mee, denk ik – maar ik hoop dat ik dat pas moet doen bij album
nummer twaalf. Ik ben er achter gekomen dat ik echt wel een
uitdaging nodig heb om het interessant te houden voor mezelf.
Gewoon akoestische gitaar spelen en opnemen is op dit moment niet
meer mijn ding. Met de piano en de elektronica ging er voor mij dan
ook een nieuwe wereld open.
enola: Maar ook al zijn er mensen die net daarom afhaken, met deze
plaat wordt pas echt duidelijk wat een pure Helsen-song is: een
song die in de eerste plaats goed gezongen is, die mensen raakt én
blijft hangen.
Nee, in de eerste plaats is de melodie belangrijk. Het kan zijn dat
een nummer goed gezongen en gespeeld is, maar dat de melodie gewoon
slecht is. Maar aan de andere kant je natuurlijk ook een goede
melodie erg slecht zingen. (lacht)
enola: Je hangt niet vast aan die gitaar, dus kan ik me
voorstellen dat er nu nog andere dingen mogelijk worden. Heb je er
al over nagedacht hoe je het voor een volgende plaat zou kunnen
aanpakken?
Nog vóór ik aan deze plaat begon, had ik me voorgenomen om eens een
elektrische rockplaat te maken. Binnen een week of drie kruip ik
met een paar gasten in een repetitiekot om dat uit te proberen. Ik
heb nu al zeven jaar lang niet meer echt gerepeteerd met een groep,
behalve voor mijn concerten dan. Een plaat met elektrische gitaren
lijkt me alleen om die reden al erg interessant, omdat het zo lang
geleden is. Als het niet werkt, dan wordt het iets helemaal anders.
Maar alleszins iets wat ik nog nooit eerder gedaan heb, dat staat
vast.
enola: Met een groep zal het om te beginnen waarschijnlijk al
minder als ‘pure Helsen’ klinken.
Nee, het zal altijd Helsen blijven, maar niet meer de oude Helsen.
Uiteindelijk zal ‘Helsen’ altijd als een rode draad blijven
terugkomen.
enola: Vanaf je tweede plaat heb je altijd samengewerkt met een
andere muzikant, die mee arrangeert en producet. Ben je dan toch
nog onzeker over je songs, of integendeel, niet kritisch genoeg en
heb je iemand nodig die voor jou knopen moet
doorhakken?
Nee, ik weet heel goed wat ik kan en vooral wat ik niet kan. Ik ken
veel mensen die zich optrekken aan datgene wat ze goed kunnen, maar
ik doe dat niet. Door me te focussen en me te concentreren op dat
wat ik niet goed kan, groei ik ook altijd. Dat evolueren vind ik
echt ongelooflijk belangrijk. Met veel minder altijd veel meer
zeggen. Ik ben echt wel zeker wat mijn eigen liedjes betreft, daar
ben ik een zelfzekere arrogante zak voor, maar ik heb niet het
talent meegekregen om ze ook zelf te producen. Om een voorbeeld te
geven: de klankjes en de geluidjes. David Poltrock komt met een
hele resem voor de dag, en ik zeg dan: dat en dat en dat. Maar zelf
een drumbeat creëren, zoiets kan ik niet. Wanneer een song half is
uitgewerkt, dan heb ik niemand meer nodig, dan weet ik dat zelf.
Maar ik heb input nodig van iemand anders om de klank te bepalen.
Op intro’s en outro’s na verandert er weinig of niets aan de
liedjes. De structuren bepalen en hoe de melodie moet uitkomen, dat
kan ik zelf. Maar stel dat ik zelf ook zou weten hoe ik een liedje
moet aankleden, dan zou ik ook nog eens úren aan de computer moeten
zitten, bovenop de tijd die ik spendeer aan schrijven. En daarbij,
het is ook gewoon plezant om met andere mensen te werken.
enola: Heb je voor deze plaat bewust voor David Poltrock
gekozen?
Ik heb voor David gekozen omdat ik vind dat hij één van de strafste
pianisten van België is, omdat ik wist dat hij al platen had
gemaakt met veel elektronica én omdat hij een heel goede vriend is.
Alles klopte, dus die keuze was gauw gemaakt.
Puur structuur
Wanneer is een plaat voor jou af? Je hebt nu vier platen
gemaakt, en telkens staan er (op ‘Intro With Alex’ van de eerste en
‘Hotellounge’ op ‘More Than Gold’ na) – welgeteld tien liedjes op.
Is dat toeval, of denk je: als ik er nú nog een nummer bij doe, dan
komt dat het geheel niet ten goede?
Vanaf het elfde nummer op een plaat begint de kwaliteit voor mij
meestal bergaf te gaan. (lacht) Als ik platen uitbreng,
wil ik dat die af zijn en één mooi geheel vormen. Dat is echt niet
makkelijk. En dan nog gaan er altijd mensen zijn die één of twee
nummers minder goed vinden. Vandaag de dag wordt er veel brol
uitgebracht, in negenennegentig procent van de gevallen kan je al
spreken van een straffe plaat als er één écht goed nummer opstaat.
We leven dan ook in een wereld waarin het mogelijk is nummer per
nummer af te halen bij iTunes, meer dan dat er singles en platen
worden gekocht. Er zijn veel groepen die heel, heel goed zijn, maar
weinig platen die ik van a tot z goed vind. Dus als de mensen de
helft van mijn plaat echt heel straf vinden, dan ben ik al heel
tevreden.
enola: Zang is voor jou erg belangrijk. Je hebt ook nog nooit zo
goed gezongen als op deze plaat.
Dat gevoel heb ik dus ook. Als ik mijn vier platen naast elkaar
leg, dan merk ik dat ik ook hierin aan het evolueren ben. Op deze
plaat staan nummers waar ik echt honderd procent tevreden over ben.
Ik ben heel blij dat ik in die zang aan het groeien ben. Ik moet
het met mijn zangstem doen, want ik denk dat dat de grote reden is
van mijn succes.
enola: Doe je dan iets om die stem te trainen?
Vroeger was ik heel erg mee bezig met die zang. Vóór ik moest
inzingen ging ik twee weken niet uit, en dronk ik alleen
kamillethee, lindethee en fruitsapjes. Ik was ook zenuwachtiger dan
nu. Maar voor ik ‘Sun In Her Eyes’ heb ingezongen, ben ik om twee
uur gaan slapen. Ik had de hele dag in een rokerige ruimte
doorgebracht, veel te veel pinten gedronken, en ben ’s anderendaags
met een serieuze kater en hoofdpijn uit mijn bed gekropen. Maar
toen ik het nummer had ingezongen… dat was prijs! Dat klonk
allemaal! Een schreeuwerige rockplaat opnemen, dat zou ik echter
niet aankunnen. Als ik één keer heel hard schreeuw, zoals Henry
Rollins dat doet, dan ben ik een hele week hees want mijn stem is
vrij fragiel. Je moet zingen vanuit je buik, niet vanuit je keel.
Je buik moet plat opgespannen zijn, zodat je jezelf niet hees kúnt
zingen. Ik zing ik al jaren zo, dat gebeurt automatisch. Daar komt
bij dat ik nog niet in de situatie gezeten dat ik twintig concerten
na elkaar moet spelen. Ook belangrijk is dat je genoeg moet
geslapen hebben.
enola: Van singer-songwriters wordt verwacht dat ze kunnen zingen,
een goeie tekst schrijven, een instrument bespelen én een
fatsoenlijke song componeren. Wat is volgens jou de grootste troef
van Tom Helsen? Of is het eerder een combinatie van al die
dingen?
Ik denk dat het eerder de combinatie is, maar ook dat is gegroeid.
Ik heb veel vrienden, ook muzikanten, die ongelooflijk goeie
melodieën hebben, maar bij wie de structuur van de songs niet goed
zit. Een goede melodie gegoten in een goede structuur, dat is voor
mij een soort heiligdom. Om een heel mooi voorbeeld te geven: vijf
jaar geleden, bij ‘When Marvin Calls’, had ik echt alles te danken
aan Joost Zweegers. Dat nummer kwam heel traag op gang. Pas na twee
minuten heel traag voortkabbelen had ik een soort van bridge,
‘Mine right after, yours right after’, waarop Joost me
aankijkt en zegt: ‘Man, dat is je beste melodie, haal dat eruit en
schuif dat helemaal naar voor!’ We hebben dat gedaan, het nummer
gerepeteerd en inderdaad: bàf, dat was raak! Het werd mijn eerste
single die echt marcheerde. Puur door de structuur!
enola:
Je teksten raken blijkbaar ook bij heel wat mensen een gevoelige
snaar. Over de mens achter de artiest weten we dat hij gelukkig
getrouwd is en kindjes heeft, dus autobiografisch zijn ze zeker
niet. Hoe moeilijk is het dan om die teksten te schrijven? Want van
een gebrek aan inspiratie heb je duidelijk geen
last.
Ik ben blijkbaar een onuitputtelijk vat als het op inspiratie
aankomt. Ik sta er zelf soms ook van te kijken: ik zet me aan de
piano of ik neem mijn gitaar, en alles komt in er in één keer uit:
de melodie, de zanglijn, de akkoorden… Ik neem dan zo snel
mogelijk op, vaak niet meer dan een stukje van twintig seconden, en
van daaruit wordt dan de hele song uitgewerkt. De melodie is er
meestal op vijf minuten, de woorden soms na anderhalve maand, drie
maanden, een half jaar… Goede woorden vinden is het moeilijkst en
daar gaat heel veel energie naartoe. Veel artiesten weten blijkbaar
al vóór een nummer af is, of zelfs nog vóór ze er aan beginnen,
waar hun liedje over gaat. Bij mij komt dat pas achteraf. Wanneer
ik alles nalees merk ik dan van: ‘Aha, dààr gaat het eigenlijk
over,’ en dan pas begin ik zinnen te veranderen in functie van dat
verhaal. Ik heb dat lange tijd heel raar gevonden, tot ik in Humo
een interview las met Neil Young die net
hetzelfde zei. Toen had ik echt zoiets van ‘Hallelujah!
(lacht) Als híj dat zegt, zo’n grote god, dan ben ik zeker
niet abnormaal bezig!’ Natuurlijk weet ik altijd wel in grote
lijnen waar het over gaat, 99% gaat over gebroken relaties, maar
toch blijft het telkens interessant om te zien waar ik
uitkom.
Leuven, België, Europa
Heb je er nog nooit aan gedacht iets op te nemen in het
Nederlands? Iederéén lijkt het te doen vandaag…
O, jawel! Ik denk zelfs dat ik in het Nederlands meer platen zou
verkopen dan nu. Maar ik heb net een mooie Europese platendeal in
de wacht gesleept, met waarschijnlijk een mooie promotoer er
bovenop, en dat gaat alleen maar als je in het Engels zingt. Een
nummers als ‘Sun In Her Eyes’ in heel Europa uitbrengen, zoiets heb
ik nog nooit gedaan, ik ben er erg benieuwd naar. In het buitenland
ben ik fris en nieuw, en daar oordelen de mensen gewoon over je
nummer. Daar staat alles los van wat ik vooraf heb gedaan, van de
Rock Rally, van de connectie met Joost Zweegers van
Novastar…
enola:
De plaat is nu enkele weken uit. Om die aan de man te brengen ga je
nu waarschijnlijk veel optreden.
Ik wil niet zozeer veel optreden, ik wil vooral op goede plaatsen
spelen. Ik bevind me momenteel in een moeilijke situatie voor
mensen die me willen boeken: ik ben te klein voor grote plaatsen,
te groot voor kleine plaatsen, ik val overal net tussen.
enola:
Het heeft dus niks te maken met het feit dat veel soloartiesten uit
dezelfde vijver vissen om een begeleidingsband bij elkaar te
krijgen?
Nee. Veel festivals pakken het liefst uit met een naam als Millionaire of
Daan. Voor
een ‘cliché-singer-songwriter’ ligt dat nog steeds een stuk
moeilijker. Veel organisatoren denken dan aan een haardvuur, een
man en een akoestische gitaar. Ik wil gerust meer spelen dan
vroeger, maar ik ben niet zoals Absynthe Minded, een
heel straffe livegroep die het echt van haar optredens moet hebben.
Die kunnen twintig keer per maand spelen, maar zoiets wil ik gewoon
niet. Voor mij is een goeie zomer vier festivals in juli en vier in
augustus.
enola: ‘Hilite Hotel’ is je vierde plaat in ongeveer tien jaar
tijd. In vergelijking met andere Rock Rally-laureaten is dat vrij
veel. Het verschil is dat je in verhouding veel minder in Humo
staat.
Het Humo-verhaal is wel een beetje raar. Met More Than Gold heb ik
wel veel aandacht gehad van Humo. De plaat werd niet besproken,
maar toch stond ik in die periode wel een keer of vier, vijf in met
mijn favoriete websites, mijn favoriete zondagochtendplaten, …
Telkens een halve bladzijde, bijna week na week. Nu is het weer
afwachten wat het wordt met deze plaat. Ze zijn er mee bezig. Voor
het overige heb ik de laatste weken veel interviews gedaan, met
alle kranten en vrouwenboekskes. Veel van die interviews
verschijnen rond de tijd dat ik in de AB-Box speel. Morgenvroeg om
elf uur, bijvoorbeeld, sta ik hier zelfs met de mensen van Joepie!
Fantastisch!
enola: We zijn er bijna…
…dan beginnen we weer helemaal opnieuw, met allemaal andere
antwoorden!
enola:
Zoals zoveel artiesten heb je ook je eigen MySpace. In welke zin
betekent MySpace nog een surplus voor een gevestigde
artiest?
Je kan daar uren mee bezig zijn, vooral met dat vriendjesgedoe. Het
leukste en het handigste is dat je op je MySpace vier nummers kan
zetten. Het enige wat ik voor de rest doe is de friend requests
‘approven’, en sommige mensen die mij een persoonlijke
e-mail sturen die krijgen antwoord. Je geraakt via MySpace zonder
moeite aan twee-, drieduizend vrienden, maar op je platenverkoop
heeft dat eigenlijk geen effect.
enola: Waarschijnlijk krijg je veel ‘requests’ van beginnende
artiesten die zich zo’n beetje verwant voelen met de grote
songsmid. Heb je zo nog geen dingen ontdekt die je anders nooit zou
ontdekt hebben en waarvan je denkt: dat moet ik in het oog
houden?
Ja, natuurlijk, maar het blijft wel zo dat er ook hier, net als in
heel Europa of in de rest van de wereld, niet alleen goeie maar ook
heel veel slechte muziek wordt gemaakt. Maar je komt wel
interessante dingen tegen. Het meisje dat meedoet in de clip van
‘Change Yourself’ hebben we via MySpace ontdekt. Op haar MySpace
stonden twintig ongelooflijk mooie foto’s, geweldige fotoshoots, en
nu blijkt dat zij die allemaal zelf heeft gemaakt, met een
zelfontspanner. Onvoorstelbaar, ze lijkt zesentwintig, maar ze is
pas achttien. Echt, onvoorstelbaar straf.
enola:
Via onze MySpace ontdekten we dat er ook heel veel goeie groepen
actief zijn in het Leuvense. Is er sprake van zoiets als een
Leuvense scene?
Niet echt een scene, wel is het zo dat we allemaal goed bevriend
zijn met elkaar. Ellroy, Milow, Wilson, Nona Mez, Anton Walgrave…
We gaan niet echt vaak samen op stap, maar elke maand heb je in Het
Depot een open mic-avond. Vooral Anton en Jonathan (Milow)
organiseren dat, maar wanneer je naar zo’n avond gaat dan loop je
daar meestal iedereen wel tegen het lijf.
enola: Inderdaad, en misschien ook wel deze oude rot! Bedankt voor
dit interview.
Hilite Hotel is uit MTC/Great en wordt verdeeld
door PIAS.
